چالشهای صنعتی شدن طرح تبدیل زباله به سوخت

خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری؛ سالهاست سه گانه «زباله؛ آلودگی هوا؛ محیط زیست» به عنوان یک معضل بزرگ، گریبان گیرمان شده اما هنوز برای رفع آن اقداماتی که لازم است انجام نشده است.

بر اساس آخرین یافته ها، سالانه در کشور ۴ میلیون تن زباله پلیمری و پلاستیکی تولید می شود که خوش بینانه امکان بازیافت ۲۰ درصد آن وجود دارد. اما این بازیافت همراه با ایجاد آلودگی محیط زیست است و به محصول مفیدی تبدیل نمی شود.

از سوی دیگر، سالیانه بیش از ۳ هزار تن زباله پلیمری و پلاستیکی ریجکتی در کشور تولید می شود که معمولا مورد استفاده پیمانکاران بازیافت قرار نمی گیرند.

محققان یک شرکت دانش بنیان برای رفع این چالشها، راهکاری علمی ارائه کرده اند که می توان به وسیله آن از زباله های پلاستیکی و پلیمری، بنزین و گازوئیل تولید کرد. سوخت تولید شده از این طریق بدون ایجاد آلودگی خواهد بود و به گفته آنها با این دستاورد می توان از زباله های بدون کاربرد، هزاران تن بنزین و گازوئیل با کیفیت تولید کرد.

این شرکت دانش بنیان فعال در عرصه نفت، گاز و پتروشیمی توانسته دانش فنی «تبدیل ضایعات و زباله های پلیمری و پلاستیکی به بنزین و گازوئیل» را بدست بیاورد. این طرح در بیست و نهمین رویداد «دوشنبه‌های استارت‌آپی» در حوزه پسماند و محیط زیست صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه شد.

محمد رضا شاه محمدی مدیرعامل شرکت دانش بنیان تولید کننده بنزین و گازوئیل از زباله های پلیمری و پلاستیکی با حضور در خبرگزاری مهر، در خصوص این پروژه، مزایا، میزان تاثیرگذاری اجرای پروژه در آلودگی هوا و محیط زیست، مشکلات و موانع این شرکت توضیحاتی ارائه کرد.

مشروح گفتگوی خبرنگار مهر با این مدیر دانش بنیان به شرح زیر است:

*آقای شاه محمدی در ابتدا به توضیح فعالیت های شرکت و پروژه ای که موفق به کسب دانش فنی آن در زمینه تولید بنزین و گازوئیل از پلاسیتک و پلیمر شده اید، بپردازید و بگوئید علاوه بر رفع آلودگی هوا چه دلیلی باعث شد که به فکر استفاده از زباله های ریجکتی بیافتید.

بازیافت زباله ها در کشور همواره همراه با ایجاد آلودگی محیط زیست است چرا که محصول مفیدی از آن تولید نمی شود؛ روزانه ۹ هزار تن انواع زباله خشک و تر به مجتمع آراد کوه سازمان مدیریت پسماند شهرداری منتقل می شود که حدود ۴۵ درصد آن زباله خشک است. این زباله ها توسط سه یا چهار پیمانکار در آرادکوه جداسازی می شوند که در انتهای خط پردازش پیمان کاران، حجمی از زباله های ریجکتی بدون ارزش اقتصادی باقی می مانند.

بر اساس اطلاعاتی که به دست آورده ایم، حدود ۱۰ درصد این زباله ها پلیمری هستند.

به تعبیری در مجتمع آرادکوه، روزانه چند صد تن زباله پلیمری ریجکتی یافت می شود که می توان آن ها را به چند صد تن بنزین و گازوئیل تبدیل کرد. این میزان از تبدیل در سایر استانهای دیگر و سایر مناطق حومه تهران قابل توسعه و گسترش است.

در همین راستا ما موفق شدیم دانش فنی «تبدیل ضایعات و زباله های پلیمری و پلاستیکی به بنزین و گازوئیل» را بدست بیاوریم و در ادامه، پایلوت آن را نیز اجرایی کنیم. ما موفق شدیم در پایلوت به ۱۰۰ درصد بنزین و گازوئیل برسیم.

*فرایند تبدیل پلاستیک به بنزین به چه صورت است؟ در این پروسه به چه میزان پلیمر و پلاستیک نیاز است تا یک لیتر بنزین و گازوئیل تولید شود؟ آیا پسماندی هم خواهد داشت که برای محیط زیست مفید ضرر داشته باشد؟

این فرایند از طریق کاتالیست «کراکینگی» در دمای بالا و فشار اتمسفریک انجام می شود مابقی مراحل مختص شرکت است که نمی توانیم راجع به دانش فنی آن سخن بگوئیم.

ضریب تبدیل ضایعات به بنزین و گازوئیل ۸۰ درصد است و این بدان معناست از هر یک کیلو زباله پلیمری و پلاستیک یک لیتر بنزین و گازوئیل تولید می شود؛ این میزان بنزین و گازوئیل از زباله های ریجکتی است و ۱۵ درصد به گاز طبیعی و ۵ درصد به کُک تبدیل می شوند. گاز استحصالی جایگزین برق در واحد صنعتی خواهد شد و در نتیجه به کاهش قابل توجه انرژی در واحد های صنعتی کمک چشم گیری خواهد کرد.

البته که این کُک بدست آمده هم مورد استفاده در صنایع پتروشیمی بوده و کاملا کاربردی است. این کک از بنزین و گاز گران تر است.

در این فرایند به استثنای لاستیک خودروهای سبک و سنگین، پلیمرهایی از جنس پی وی سی و ترجیحا پلی اتیلن تترا فتالات ( P.E.T )، کلیه ضایعات و زباله های ریجکتی اعم از پلی اتیلنی، پلی پرو پیلنی، هایم پگ، پلی استایرین و انواع نایلون و نایلکس فاقد کیفیت، برای تبدیل به بنزین و گازوئیل مورد استفاده قرار می گیرند

* آیا کیفیت این بنزین تولید شده همانند بنزین مصرفی کنونی است؟

طی آنالیز تولیدات پایلوت در پژوهشگاه صنعت نفت، اکتان بنزین حاصل از ضایعات پلیمر بعد از فیلتراسیون ۸۷.۵ بود در صورتیکه اکتان بنزین بعد از خروج از برج تقطیر پالایشگاه بدون افزودنی ها معمولا زیر ۸۰ است. این نشان میدهد بنزین تولید شده در فرایند پروژه از بنزین کنونی با کیفیت تر است.

همچنین بنزین و گازوئیل استحصال شده دراین فرایند، عاری از هر گونه گوگرد بوده در صورتی که حداکثر تا ۱۰۰۰۰ و حداقل تا ۵ هزار پی پی ام گوگرد در تولیدات پالایشگاهی مجاز است.

* اجرای این پروژه چه مزیتی دارد؟

از دیگر ویژگی های این طرح می توان به ارائه خدمات فنی و مهندسی و واگذاری لایسنس به شرکت های خارجی و ارزآوری سالانه حداقل ۶۰۰ میلیون دلار اشاره کرد. همچنین این طرح از ارزش زیست محیطی قابل ملاحظه ای برخوردار خواهد بود.

توجیه اقتصادی بسیار مناسب، افزایش اشتغال، جهش تولید و افزایش رونق اقتصادی، ایجاد درآمد ارزی برای کشور، ایجاد درآمد پایدار و مستمر برای شهرداری ها، کمک به اجرای کامل قانون مدیریت پسماند و در نهایت صیانت از محیط زیست از مهم ترین مزایای تحقق دانش فنی مذبور و صنعتی شدن آن است. بر اساس برآوردهای انجام شده، به واسطه اجرایی سازی این پروژه قادر خواهیم بود سالانه۶۰۰ میلیون دلار درامد ارزی ایجاد کنیم.

*آیا سازمان های مربوطه مانند سازمان محیط زیست، اجرای این پروژه را تایید کرده اند یا به عبارتی تایید شده که تولید بنزین و گازوئیل از پلاستیک، آلودگی هوا و محیط زیست را در پی نخواهد داشت؟

در این پروژه آلودگی هوا، پساب و ... که آسیب به محیط زیست برساند را نخواهیم داشت؛ این موضوع مورد تایید اولیه سازمان محیط زیست نیز قرار گرفته است. در این طرح، زباله های پلیمری بدون اینکه سوزانده، دفن و یا در طبیعت رها سازی شوند به بنزین، گازوئیل، گاز و کک تبدیل می شوند؛ همین باعث می شود که آسیبی به محیط زیست وارد نشود. از این رو ضمن دارا بودن ارزش زیست محیطی، در نهایت به سلامت و بهداشت عمومی جامعه نیز کمک شایانی نیز می کند.

بنزین و گازوئیل حاصل از ضایعات پلیمری می تواند از کیفیت استاندارد مورد قبول اروپا و امریکا برخوردار باشد. بنزین خام بدست آمده در پایلوت این شرکت همان طور که اشاره کردیم بدون افزودن اکتان بوستر دارای اکتان ۸۷.۵ است و با استفاده از افزودنی های مجاز زیست محیطی به راحتی می توان اکتان آن را به ۹۵ و بالاتر ارتقاء داد و چون فاقد گوگرد است از کیفیت انچه که در اروپا تولید می شود نیز برتر است.

بر اساس قانون مدیریت پسماند، زباله ها نباید بازیافت و وارد چرخه مصرف انسانی شوند اما این قانون اجرایی نمی شود و مجددا زباله ها در قالب انواع کیسه پلاستیک های نایلونی عموما رنگی و یا سایر مصنوعات تولیدی مجددا به چرخه مصرف بازمی گردند.

فرایند مبتنی بر دانش فنی این شرکت منحصر به فرد است اما این تکنولوژی مورد استفاده، صنعت جدیدی نیست و به تعبیری یک پتروپالایشگاه کوچک محسوب می شود و به لحاظ فنی شدنی و مشکلی ندارد.

در پروسه تبدیل و تولید، زباله مجددی تولید نمی شود و به دلیل اینکه راکتور حجم بزرگتری نسبت به ورودی ضایعات دارد، ناخالصی ها در راکتور می مانند و با اجرای این پروژه مجددا وارد چرخه انسانی نخواهند شد.

* پیش از این اشاره کردید بیش از ۱۰ سال است که در راستای اثبات این پروژه تلاش کردید؛ در خصوص چالشها بفرمایید.

علی رغم آن چه گفته شد طی سال های اخیر با چالش هایی برای اجرای این پروژه روبرو شدیم و بروکراسی به حق و ناحق اداری تاکنون مانع از اجرای طرح در اشل صنعتی شده است.

یکی از چالشهای ما در وزارت صمت بود به این صورت که جهت احداث واحد های صنعتی در کشور ابتدا نیاز به ثبت درخواست صدور جواز تاسیس در سامانه وزارت صمت است؛ برای ثبت موفق درخواست در این سامانه می بایست «کد آیسیک» محصول تولیدی را ثبت کرد ( کد گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات، مدارک و اموال، سال‌ها است که شرکت ها و زنجیره‌های تأمین، مورد استفاده قرارمی‌گیرد).

به دلیل این که بنزین و گازوئیل با منشا ضایعات پلیمری و پلاستیکی تاکنون وجود نداشته است از این رو ایجاد و تخصیص کد «آیسیک» برای ما بسیار دشوار شد و امکان ثبت و صدور جواز تاسیس تاکنون مقدور نبود.

اما اخیرا کارگروهی پیرامون بررسی و اثبات توجیه فنی و اقتصادی طرح، با همکاری سازمان استاندارد، شرکت ملی پالایش و پخش، وزارت صمت، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز تشکیل شد تا بعد از تایید دانش فنی توسط کارشناسان معاونت علمی و فناوری و صندوق نواوری و شکوفایی کد آیسیک به این طرح اختصاص پیدا کند که این محقق شد و کد آیسیک را دریافت کردیم.

* آیا این پروژه مورد استقبال نهادهای مرتبط قرار گرفته و در صورت اجرا، ظرفیت تولید چقدر است؟

با راه اندازی پایلوت، تعدادی از معاونین و مدیران پسماند شهرداری های استان مازندران و بسیاری از سرمایه گذاران بخش خصوصی داخلی و چند کشور خارجی از پایلوت طرح ما در این شرکت، بازدید کردند. امیدواریم با ادامه این جلسات و رفع مشکل تخصیص کد «آیسیک» در کشور و کاهش شیوع کووید ۱۹ در دنیا بتوانیم نسبت به احداث واحد های صنعتی با ظرفیت های متناسب با میزان موجودی روزانه زباله های پلیمری در استان های کشور اقدام کنیم.

بر این اساس، قادر خواهیم بود ظرف ۳ سال حداقل ۵ واحد تبدیل ضایعات پلیمری به بنزین و گازوئیل را با سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشور راه اندازی کنیم. در حال حاضر قراردادی با سرمایه گذار خصوصی جهت احداث واحد صنعتی در یک منطقه آزاد منعقد شده است.

به دلیل اینکه مازاد تولید بنزین و گازوئیل در کشور داریم و این نیاز به روش معمول رفع می شود، بنابراین بنزین و گازوئیل نهایی حاصل از ضایعات پتروشیمی و پلیمری و پلاستیکی با هدف صادرات و ارزآوری به تولید خواهد رسید.

هدف این شرکت با اجرای این پروژه تولید سوخت از زباله، صادرات تولیدات و خدمات فنی و مهندسی و واگذاری لایسنس است. انجمن تولید کننده مصنوعات پلیمری در آلمان، انجمن صنایع بازیافت زباله ترکیه، سرمایه گذارانی در قالب بخش خصوصی از کشور اوکراین، عراق ( اقلیم کردستان )، گرجستان، کانادا، افغانستان از جمله شرکت ها و کشورهایی هستند که تا به امروز متقاضی اخذ لایسنس از این شرکت و احداث واحد صنعتی در کشور خود هستند.

*آیا تولید بنزین و گازوئیل از زباله های ریجکتی پروژه مشابهی در خارج از ایران دارد؟

این پروژه تاکنون نه تنها مشابهی در ایران بلکه در خارج از کشور هم نداشته است. اما در این میان تعدادی شرکت دیگر، مدعی هستند که می توانند ضایعات پلیمری را به بنزین و گازوئیل تبدیل کنند. در حقیقت به جز یک مورد که محصول آن ها ۹۳ درصد نزدیک به گازوئیل است مابقی حتی پایلوتی را احداث نکرده و موفق به تولید بنزین و گازوئیل نشده اند.

از این رو ما تنها شرکتی هستیم که دانش فنی این طرح را به عنوان اختراع ثبت و طبق قانون ثبت اختراعات و مالکیت صنعتی برای یورو پتنت و یواس پتنت نیز اقدام کرده ایم. البته چنین طرحی در چند شرکت خارج از کشور مانند هلند، هندوستان، کانادا و ژاپن به صورت پایلوت اجرا شده اما آن ها نیز موفق به تولید بنزین نشده و فقط به محصولی نزدیک به دیزل دست یافته اند.

*سخن آخر...

تاکنون دانش فنی این شرکت از توجه، حمایت و کمک دستگاه های ذیریط دولتی برخوردار نبوده است. لازم است در پروسه تبدیل ایده به محصول در کشور ما با توجه به اینکه شعار هر سال که به اقتصاد کشور باز می گردد و نقش شرکتهای دانش بنیان در این پروسه تعیین کننده است، روند آسان تری در پیش گرفته شود.

با توجه به اراده دولت انقلابی، امید است در سال «تولید، پشتیبانی ها و رفع موانع» نه تنها شرکت دانش بنیان ما، بلکه سایر شرکت های دانش بنیان و تولید کنندگان داخلی از حمایت های بی دریغ، بی شائبه و جدی دولت و مجلس انقلابی یازدهم بهره مند شوند. متاسفانه تاکنون با خیلی از مانع تراشی ها مواجه بودیم. سالهاست حمایت از شرکتهای دانش بنیان مطرح می شود اما هنوز هستند مدیرانی که جدیت و اشتیاقی در عمل ندارند.

امیدواریم به زودی شاهد احداث واحد های صنعتی مبتنی بر دانش فنی این شرکت باشیم.

به گزارش مهر، این طرح در رویداد «دوشنبه‌های استارت‌آپی» حوزه پسماند و محیط زیست صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه شد.