مسعود دهنوی کارگردان مستند نیمه بلند «پرواز بی بازگشت» که در پانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» حضور دارد، درگفتگو با خبرنگار مهر درباره شکل‌گیری ایده این اثر گفت: بهمن ماه سال ۹۸ خبر مرگ و میر پرندگان مهاجر در رسانه‌های داخلی و خارجی بازتاب گسترده‌ای داشت. همان ابتدا شایعات بسیاری درباره این حادثه منتشر شد و من آن‌ها را دنبال می‌کردم. همان زمان تا ۲ هفته منتظر بودم دوستان مستندساز یا مسئولان مازندران وارد عمل شوند و حقیقت را جست‌وجو کنند، اما دیدم کسی به این ماجرا نپرداخته است بنابراین با گروه مستند خودمان به میانکاله رفتیم تا حقیقت ماجرا و علت وقوع این اتفاق تلخ را جست‌وجو کنیم.
وی توضیح داد: درواقع این را وظیفه خودم می‌دانستم که به عنوان یک مستندساز در روایتی حقیقی به دلایل این حادثه بپردازم اما هرچه جلوتر رفتیم دیدیم ماجرا پیچیده‌تر می‌شود. ورود میدانی ما به میان کاله اولین قدم برای پرسش‌گری و یافتن حقیقت بود. حتی چند شب با شکارچیان همراه بودیم تا به ما اعتماد کنند و حرفشان را بزنند.
دهنوی در پاسخ به این پرسش که آیا در نهایت به جمع بندی و نتیجه نهایی در این مستند رسیده‌اند یا خیر، بیان کرد: اصلی‌ترین دلیل مرگ و میر عجیب و گسترده پرندگان مهاجر در میانکاله «سم بوتولیسم» در آب بوده است که در مستند به آن اشاره می‌شود اما در نهایت نه صرفاً این عامل بلکه چند عامل از سیل سال قبل در آن منطقه تا فاضلاب کارخانجات و شالیزارها و عدم لایروبی درست و اصولی و … همگی در ایجاد این آلودگی و مرگ و میر تاثیر گذاشته‌اند. ابتدا دوستان محیط زیست ما را مسخره کردند که صلاحیت تشخیص دلیل این اتفاق را نداریم اما سال بعد یعنی اواخر سال ۹۹ این مرگ و میر گسترده متاسفانه دوباره تکرار شد و امیدواریم امسال دیگر شاهد آن نباشیم. میانکاله باید لایروبی و اکسیژن آب برای پرندگان تامین شود.
این مستندساز درباره اینکه یک مستند تا چه اندازه باید راهکارهایی را برای رفع موانع و مسائل ارائه کند توضیح داد: به نظرم وظیفه مستند و رسانه ارائه راهکار نیست، بلکه این دو بین مردم و مسئولان قرار دارند و حرف‌های این دو گروه را به هم می‌رسانند. در مستند «پرواز بی‌بازگشت» قرار است مخاطبان با اصل ماجرا که دلیل آلودگی تالاب و مرگ پرندگان مهاجر است آشنا شوند. اگر ده‌ها سال بعد در تاریخ بگردیم و قرار باشد اتفاقی تکرار شود، یک مستند می‌تواند به کارمان بیاید. سال‌های بعد مسئولانی که تغییر کرده‌اند می‌توانند درباره آن دوره تاریخی که شاید هرکس روایت متفاوتی از آن داشته باشد، به یک آگاهی نسبی برسند. در واقع مستند، سندی حقیقی است که در اختیار نسل‌های بعد قرار می‌گیرد و آن‌ها را از نحوه رویداد یک واقعه آگاه می‌کند. مستند صرفاً به دنبال کشف حقیقت است. «پرواز بی بازگشت» نیز کاوش‌گر است و قصد دارد با یک چراغ قوه وسط یک تاریکی نور بیاندازد و مشکل را عیان کند.
وی درباره همکاری با خانه مستند در ساخت «پرواز بی‌بازگشت» بیان کرد: وقتی در جریان این سوژه قرار گرفتم به واسطه همکاری‌های قبلی‌ام با خانه مستند پیشنهاد دادم که این فیلم را بسازم اما از آنجایی که روند تصویب طرح دست کم فرآیندی یکی دو ماهه است و نیاز بود که ما به سرعت به میانکاله برویم و تصویربرداری را شروع کنیم، از خانه مستند و آقای مطهر خواستم که در صورت امکان تجهیزات در اختیارمان قرار دهند و بعدها اگر فیلم را دوست نداشتند، ما هزینه تجهیزات را برگردانیم. وی نیز بدون قرارداد و با صداقت خود طرح را تصویب کرد و خوشبختانه مستند ساخته شد.
دهنوی در پایان گفت: تاریخ این مستند هنوز نگذشته است. زیرا زمستان امسال و فصل مهاجرت پرندگان را پیش رو داریم و باید به شرایط آن‌ها فکر کرد تا دوباره شاهد حادثه تلخ مرگ گسترده‌شان نباشیم. جشنواره «سینماحقیقت» می‌تواند محل خوبی باشد برای اینکه کارشناسان محیط زیست و دغدغه‌مندان درباره شرایط نامطلوب این روزهای میانکاله و مسائل زیست محیطی دیگر حرف بزنند. ما ماه‌ها زمان صرف پژوهش این فیلم کرده‌ایم و دقیقاً به همین علت است که در فیلم فاکتورهای متعددی به عنوان علت مرگ و میر گسترده پرندگان مطرح می‌شود. «پرواز بی بازگشت» همچنین به نوعی ادامه فیلم «ماهر» من است و در ابتدای فیلم هم اشاره می‌کنم که گمان می‌کردم سیل آق قلا باعث شده باشد تا سطح آب بالا رفته و شدت اکسیژن تالاب افزایش پیدا کند اما آلودگی مانع از این امر شده بود.
نظر شما