مسجد مراکش؛ مرتفع ترین مسجد آفریقا

مسجد حسان شهر رباط یکی از بناهای تاریخی مراکش به شمار می رود که توسط یعقوب منصور موحدی یکی از پادشاهان موحدیان در سال 592 هجری ( 1184 میلادی) ساخته شده است که بزرگترین مسجد زمان خود به شمار می رود، اما وی طرحهای زیادی برای این مسجد در نظر گرفته بود که پس از وفاتش در سال 1199 میلادی متوقف شد .

مسجد جامع حسان با داشتن هنرهای شرقی و اندلسی رمز افتخار دولت موحدی به شمار می رود . این مسجد در شمال شرقی شهر رباط، 30 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد . مناره این مسجد بزرگترین مناره در میان بیشتر کشورهای آفریقایی به شمار می رود. مساحت مسجد از نظر هندسی تقریبا مساوی است؛ چرا که به شکل مربع ساخته شده است؛ طول این مسجد 180 متر و عرض آن 140 متر است.

مسجد حسان دارای صومعه ای است که در سلسله صومعه های یعقوب منصور به شمار می رود که کتبه های فراوانی در آن نگهداری می شود. با توجه به اینکه بخش زیادی از این صومعه در زمانهای مختلف از بین رفته است. اما تزئینات معماری متنوع آن همچنان باقی مانده است. گفته می شود این مسجد اوج شکوفایی تاریخ و تمدن دوران موحدیها در شهر رباط به شمار می رود.

گفته می شود طرح ساخت این مسجد توسط پدر بزرگ یعقوب منصور ارائه شد و دستور داد تا دژی مستحکم بر دیوارهایی محکم بسازند و از ارتش خود در مقابل هجوم و حملات دشمنان محافظت کند. 

مساحت نمازخانه این مسجد به تنهایی بیش از 1932 متر است. نمازخانه این مسجد به شکل T ساخته شده است. مسجد تنها یک صحن مانند مساجد دیگر ندارد، بلکه دارای چند صحن است که صحن بزرگ آن در نزدیک مناره، دو صحن جانبی با ستونهای فراوانی در وسط آن قرار دارد. طول این ستونها  بین 25 متر تا حدود 6 متر و نیم بوده و به شکل دایره ساخته شده اند. ستونهای مدور در مساجد مغرب به طور کلی غیر عادی به نظر می رسد که این مسئله از جذابیتهای این مسجد به شمار می رود.

سقف این مسجد برروی ستونهایی قرار دارد که از سنگ مرمر است و بسیار زیبا تزئین شده اند. این مسجد دارای حدود 400 ستون است و همچنین 16 در دارد . 6 در بخش غربی، 4 در بخش شرقی، 2 در بخش جنوبی و 4 در دیگر در بخش شمالی قرار دارد. محراب مسجد به 3 متر می رسد که 1 متر عرض و 3 متر طول دارد. اما جز مکان آن چیز دیگری از آن باقی نمانده است. این محراب با دیوارهای عظیم احاطه شده است. محراب مسجد درست در مقابل مناره مسجد قرار دارد. عرض هر ضلع این مناره 16 متر می رسد.

مسجد حسان واقع در مراکش توسط 700 اسیر از اسرای جنگهای کاتالانها ساخته شده است و از بزرگترین مساجد اسلامی به شمار می رود که از نظر شکل و منظره بسیار جلوه گری می کند. 

از مهمترین وجه تمایز معماری این مناره این است که از سنگهای بسیار سخت و محکم ساخته شده است. آجر، سنگهای تراشیده شده، گچ، چوب، سنگ مرمر، عاج  از جمله مصالحی است که در ساخت این مسجد مورد استفاده قرار گرفته است. هر کدام از ضلعهای این دیوار آن از هنرهای معماری بسیار زیبا ساخته شده است که در در دورانهای مختلف تکمیل و توسعه یافته است.

مسجد حسان مانند مساجد اندلس، قیروان و کشورهای اسلامی شرقی از هنرهای زیبا و تزئینات هنری بهره گرفته و به شکل خاص از هندسه و معماری مساجد اندلس الگو گرفته است. 

دیوارهای این مسجد تنها از سنگ نیست، بلکه از گچ و یا آجر ساخته شده تا از تخریب عوامل طبیعی مصون باشد. سنگ مرمری که در ستونهای مسجد به کار رفته بسیار با ارزش بوده که قطر ستونهای آن به 80 ساتتی متر می رسد که بارها در دورانهای مختلف مرمت و بازسازی شده است.