ژئوپارک طبس و خوشنویسی در دست بررسی یونسکو/بازگشت جام رشی به خانه

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در این هفته از تخت جمشید خبر رسید که کاوش‌های باستان‌شناسی هیأت مشترک ایرانی _ ایتالیایی در محوطه باستانی دروازه پارسه در تل‌آجری به کشف آجرهای لعاب‌دار برجسته منتهی شد.

کاوش‌های باستان‌شناسی مشترک هیأت ایرانی ایتالیایی در محوطه باستانی تل آجری در شهر پارسه تخت‌جمشید به سرپرستی مشترک علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و پروفسور پی‌یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا به انجام رسید.

علیرضا عسکری چاوردی مهم‌ترین نتایج باستان‌شناسی این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه را شناسایی فونداسیون دو برج بزرگ ضلع جنوب‌شرقی و جنوب‌غربی این دروازه تاریخی اعلام کرد و گفت: همچنین در این فصل، نمای بخش غربی بنای دروازه به طول ۴۰ متر نمایان شد.

سرپرست ایرانی هیأت باستان‌شناسی در محوطه باستانی دروازه پارسه گفت: فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی برای تهیه طرح جامع پلان حفاظت از سازه‌های معماری این بنای باشکوه در این فصل با مستندنگاری و مرمت سازه‌های مکشوفه به انجام رسید.

«برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران» روی میز یونسکو

نشست کمیته میراث ناملموس از ۱۳ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۱ در مقر یونسکو در پاریس به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود. در این جلسه «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران» بررسی می‌شود.

شانزدهمین جلسه کمیته بین‌الدول محافظت از میراث فرهنگی ناملموس که در مقر سازمان یونسکو در پاریس برگزار می‌شود، از ۱۳ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۱ (برابر با ۲۲ تا ۲۷ آذرماه ۱۴۰۰) برگزار خواهد شد. این جلسه صدها شرکت‌کننده، ازجمله نمایندگان کشورهای عضو، سازمان‌های غیردولتی، نهادهای فرهنگی و سایر ذی نفعان حوزه میراث فرهنگی را از سراسر جهان گرد هم می‌آورد. پانچی نیلام مگاسوات، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در سریلانکا، ریاست این گردهمایی سالانه را بر عهده خواهد داشت.

«برنامه ملی محافظت از هنر سنتی خوشنویسی در ایران» پروپوزال ایران برای ثبت برنامه‌های خوب پاسداری است که با شماره ارجاع ۱۷۱۶ در این جلسه بررسی خواهد شد. ثبت در برنامه‌های خوب پاسداری یونسکو به این معناست که هم میراث ناملموس موردنظر به جهانیان معرفی خواهد شد و هم پاسداری خوبی از آن صورت خواهد گرفت.

این اولین بار است که ایران در فهرست برنامه‌های خوب پاسداری یونسکو برای محافظت از میراث ناملموس پرونده‌ای را به ثبت می‌رساند. پیش از این ۱۶ اثر دیگر از آداب و آئین‌ها، هنرهای نمایشی، مهارت‌ها، دانش و فرهنگ ایرانی در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است که از میان آن‌ها می‌توان به «ردیف موسیقی سنتی ایرانی»، «هنر نمایشی آئین تعزیه»، «آیین پهلوانی و زورخانه‌ای»، «موسیقی بخشی‌های خراسان»، «مهارت فرش‌بافی فارس»، «دانش ساخت لنج»، «هنر ساختن و نواختن کمانچه»، «هنر نگارگری» و… اشاره کرد.

الزام به قرنطینه خانگی برای قطری‌ها

با باز شدن مرزها باعث شد تا شرایط سفر به کشورهای مختلف به روز شود در این هفته نیز مقررات جدید سفر به کشور قطر و رعایت پروتکل‌های بهداشتی این کشور در ارتباط با جلوگیری از گسترش ویروس کرونا (بیماری کووید -۱۹) اعلام شد: بر این اساس مسافران با ملیت یا اقامت قطر و مسافران دارای ویزا می‌توانند با شرایط جدید از کشور ایران به کشور قطر سفر کنند.

این مقررات در آذر ۱۴۰۰ وضع شده بنابراین مقررات و شرایط گذشته در آن به روز رسانی شده است. طبق این مقررات همه مسافران بالای ۱۲ سال در پروازهای ورودی به قطر می‌بایست قبل از پرواز اقدام به انجام آزمایش PCR در محدوده ۷۲ ساعت مانده به پرواز در یکی از مراکز تأیید شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران کنند و گواهی جواب منفی تست کرونا را به زبان انگلیسی به همراه داشته باشند. لیست مراکز تأیید شده آزمایش تشخیص مولکولی مسافران برون مرزی نیز در لینک http://health.behdasht.gov درج شده است.

برای مسافران دارای ملیت و اقامت قطر که کارت واکسیناسیون ندارند؛ انجام تست PCR قبل از پرواز و ۷ روز قرنطینه خانگی الزامی است. همچنین مسافران دارای ملیت و اقامت قطر دارای کارت واکسیناسیون که از آخرین نوبت واکسن جانسون یا فایزر یا مدرنا یا آسترازنکا یا سینوفارم یا اسپوتنیک ۱۴ روز گذشته باشد، از انجام تست PCR قبل از پرواز و قرنطینه خانگی معاف خواهند بود. اما تست آنتی بادی برای مسافران دارای کارت واکسن سینوفارم یا اسپوتنیک الزامی است.

درخواست قطر برای ارائه تورهای متنوع

پس از خبر مربوط به واکسن از معاونت گردشگری خبر رسید که سومین نشست کارگروه ویژه جذب تماشاگران از جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر در راستای بررسی برنامه‌ها و اقدامات دستگاه‌های مختلف برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر با حضور علی‌اصغر شالبافیان معاون‌گردشگری کشور، محمود ادیب مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه و اعضای عالی این کارگروه از دستگاه‌های مربوطه امروز دوشنبه ۱۵ آذرماه ۱۴۰۰ در سالن خلیج فارس معاونت گردشگری برگزار شد.

شالبافیان معرفی ایران و جذب گردشگر را به‌عنوان رویکرد اصلی این رویداد عنوان کرد و افزود: با توجه به چارچوب‌های اعلام شده از سوی طرف قطری و مقررات فیفا برای میزبانی کمپ‌ها، رویکرد قالب میزبانی گردشگران و معرفی ایران خواهد بود.

او با تاکید بر اینکه معرفی ایران باید در صدر اولویت‌ها قرار گیرد، بیان کرد: یکی از فرصت‌های جام جهانی معرفی مقاصد نزدیک کشور میزبان است و ما نیز از این فرصت باید برای مقابله با ایران‌هراسی استفاده کنیم.

معاون گردشگری با اشاره به اهمیت هم‌افزایی دستگاه‌های ذیربط بیان کرد: استفاده از این فرصت اجماع بین دستگاه‌های مرتبط را می‌طلبد و در صورتی که این امر صورت نگیرد منتج به نتیجه مثبتی برای کشور نمی‌شود. طی مذاکراتی که با دکتر محمد، دکتر سجادی و همکارانمان در وزارت امور خارجه داشتم، متوجه شدم که اجماع خوبی برای استفاده از این ظرفیت بین تمامی دستگاه‌ها وجود دارد.

شالبافیان ارائه بسته‌های گردشگری را منوط به آماده‌سازی برخی زیرساخت‌ها از سوی سایر دستگاه‌ها عنوان کرد و افزود: دستگاه‌هایی که زیرساخت‌های لازم برای حضور گردشگران را فراهم می‌کنند باید موضوعات مربوطه را پیگیری و گزارش دقیقی را به شورا ارائه دهند.

دیجیتال‌سازی بیش از ۲۶ هزار برگ سند در کاخ گلستان

خبر دیگری از کاخ گلستان به دست رسید. در این خبر آفرین امامی مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان گفت: طی دو سال گذشته بیش از ۲۶ هزار برگ سند دیجیتال‌سازی و ۳۰ هزار اثر در سامانه جام ثبت شده است. از دو سال پیش تاکنون دیجیتال‌سازی و عکاسی ۵۶۰۰ برگ سند تک برگ، ۳ هزار برگ سند پهلوی و دیجیتال‌سازی ۱۸ هزار برگ سند (به شکل مجلد) انجام شده است.

مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان از ثبت ۳۰ هزار اثر در سامانه جام خبر داد و افزود: ۱۶ هزار اثر در فرم‌های اموالی وزارت دارایی، ۹ هزار محصول پایه شیشه‌ای آلبوم‌خانه و ثبت ملی ۲۳ اثر شاخص فرهنگی تاریخی از جمله اقدامات انجام شده است.

او درباره سامان‌دهی آثار فرهنگی‌تاریخی کاخ گلستان گفت: طی دو سال گذشته ۴ هزار برگ سند دوره پهلوی و ۳۶۰۰ برگ سند مرکز اسناد و ۹ هزار عدد محصولات پایه شیشه‌ای آلبوم‌خانه کارشناسی عمومی به همراه کتب چاپی موجود در سالن سینمای قدیمی کاخ گلستان، ۱۵۰ تخته قالی و قالیچه قاجاری و مخزن فرش‌ها سامان‌دهی شده و طراحی و ساخت جعبه‌های مخصوص برای نگهداری مهر و نشان‌های سلطنتی قاجاری نیز انجام شده است.

امامی عنوان کرد: مطالعه آسیب‌شناسی و تهیه طرح مرمت بام ایوان، گوشواره‌ها و خرپشته طبقه اول شمس‌العماره با هدف تعویض ایزولاسیون ایوان، تهیه طرح مرمت ترک‌های ساختمان باب عالی، تهیه طرح مرمت به‌منظور رفع رطوبت نفوذی از محوطه مجموعه و آب‌نمای عمارت خلوت کریمخانی و سایر عوامل به گنجینه اصلی، شناسایی نقاط حادثه‌خیز و انجام ترموگرافی در تابلوها و کلیه اتصالات برقی و استانداردسازی و توسعه فیزیکی مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان از جمله اقدامات انجام شده طی دو سال اخیر در این مجموعه میراث جهانی است.

یونسکو میزبان پرونده ژئوپارک طبس می‌شود

در این هفته از طبس نیز خبرهای خوبی شنیده شد. علیرضا امری کاظمی مدیر ژئوپارک جهانی قشم و مشاور ژئوپارک طبس گفت: بعد از چهار سال کار و تلاش و انجام زیرساخت‌ها و آموزش‌های لازم براساس آئین نامه ژئوپارک های یونسکو، پرونده درخواست عضویت ژئوپارک طبس در شبکه ژئوپارک های جهانی یونسکو ارسال شد. این اتفاق بعد از بررسی و تأیید کمیسیون ملی یونسکو افتاد و عملکرد و فعالیت‌های ژئوپارک طبس توسط کمیسیون ملی تأیید شد.

یونسکو پس از اینکه نهادهای بین‌المللی مختلف تاییدیه دادند، در تابستان سال دیگر ارزیابان خود را به ایران می‌فرستدوی با بیان اینکه پیش از این در تیرماه امسال نامه اعلام آمادگی برای ارسال پرونده به یونسکو نوشته شده بود گفت: این پرونده در مرحله اول ارزیابی‌های دفتری و تخصصی خود را در یونسکو و شبکه جهانی و اتحادیه بین المللی علوم زمین و بخش‌های دیگر پشت سر خواهد گذاشت و در صورتی که تاییدیه این مراکز را به دست بیاورد سال دیگر مورد ارزیابی بازرسان یونسکو قرار می‌گیرد. در واقع پس از اینکه نهادهای بین‌المللی مختلف تاییدیه دادند و نقصی در پرونده ندیدند، ارزیابان یونسکو در تابستان سال دیگر به ایران می آیند.

امری کاظمی بیان کرد: ژئوپارک طبس با مساحت ۲۲ هزار و ۷۷۱ کیلومتر مربع دارای ۳۹ ژئوسایت است که جذابیت‌های زمین شناختی فرهنگی و طبیعی زیادی را در خود دارد و یکی از مراکز مورد توجه خاص زمین شناسان ایران و جهان است.

وی ادامه داد: آماده سازی زیرساخت‌های ژئوسایتها از جمله تابلوهای تفسیری، بخش‌های خدماتی و برگزاری دوره‌های آموزشی برای جامعه محلی در سطوح مختلف از جمله مباحث آموزش علوم زمین و دانش آموزی، صنایع دستی و تولید محصولات محلی، مطالعات و پژوهش‌ها، راه اندازی و تشکیل مرکز اطلاع رسانی ژئوپارک اقداماتی بوده که در این چند سال انجام شده است و گزارش آن را در قالب پرونده آماده و ارسال کردیم.

برنامه‌های اجرایی رویداد «ساری ۲۰۲۲» اعلام شد

به دنبال برگزاری رویداد «ساری ۲۰۲۲»، دبیر اجرایی این رویداد از تدوین برنامه‌های اجرایی در تقویم سالانه رویداد ساری پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو خبر داد.

علی ماهفروزی گفت: برنامه‌های این رویداد با شعار فرهیختگی گردشگری، پویایی فرهنگ و اقتصاد استان طراحی شده است.

وی با توجه به این مطلب که برنامه‌های این رویداد در ۳ سطح محلی، ملی و بین‌المللی به اجرا درمی‌آید، افزود: از ۱۵ آذرماه سال آتی شاهد برگزاری این برنامه‌های فرهنگی با فواصل زمانی مشخص خواهیم بود.

تصویب قطعنامه استرداد اموال فرهنگی به مبدأ

خبر مهم میراثی این هفته این بود که اعلام شد قطعنامه استرداد اموال فرهنگی به مبدا تصویب شد. نکته منفی آن، عطف به ما سبق نشدن قطعنامه است. نماینده ایران در سازمان ملل خواست آثار تاریخی کشورها که در گذشته منتقل شده اند نیز مشمول آن شود.

با همراهی حدود ۱۰۰ کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای به تصویب رسید که آثار و اموال تاریخی کشورها باید به کشور مبدا برگردد، اما نکته منفی این قطعنامه، عطف به ما سبق نشدن آن است.

ایران به بندی از معاهده ۱۹۷۰ یونسکو درباره استرداد اموال تاریخی منتقد است که چرا اموالی که بیش از ۵۰ سال پیش از کشوری به سرقت رفته قابل پیگیری نیستند و عطف به ما سبق نمی‌شوند و از این به بعد قابل پیگیری هستند نه از آن به قبل.

مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای تصویب قطعنامه استرداد اموال فرهنگی به کشورهای مبدا، از نقش یونسکو در ممانعت از قاچاق اموال فرهنگی تمجید و بر ضرورت افزایش تلاش‌های این نهاد به منظور مساعدت در استرداد اموال فرهنگی تاکید کرد و گفت: اموال فرهنگی مبین تاریخ، تمدن و هویت کشورهای خود هستند و مالکیت آن توسط مردم آن کشورها یک حق بشری است. از این رو جامعه بین المللی مسئولیت مشترک و نیز تعهد حقوقی و اخلاقی به منظور حفظ آنها و از جمله تضمین بازگشت آنها به کشورهای مبدا را دارد. این تعهد فراتر از معاهدات بین المللی موجود و کشورهای اطراف این معاهدات است.

تلاش برای استرداد ۱۵ شیء تاریخی به ایران

پس از اعلام خبر تصویب قطعنامه، ابراهیم شقاقی مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراث‌فرهنگی از استرداد ۱۵ شیء تاریخی به ایران خبر داد و گفت: همیشه به دوبند از قطعنامه ۱۹۷۰ سازمان ملل درباره استرداد اموال تاریخی اعتراض کردیم اما نتیجه نگرفتیم.

ابراهیم شقاقی گفت: هر دو یا سه سال یک‌بار مجمع ملل متحد درباره استرداد اموال فرهنگی و تاریخی به کشور مبدا قطع‌نامه صادر می‌کند، بنابراین روند جدیدی نیست. قبلاً هم نامه‌هایی از سمت وزارت میراث فرهنگی به وزارت امور خارجه ارسال می‌شد تا در محافل بین‌المللی درباره بندهایی از این قطع‌نامه اعتراض شود.

مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: در کنوانسیون ۱۹۷۰ بندی وجود دارد که در آن اشاره شده اموالی که ۵۰ سال پیش به سرقت رفته‌اند یا به هر دلیلی به کشور دیگری منتقل شده‌اند، مشمول قوانین استرداد به کشور مبدا نمی‌شوند؛ به نظر ما این یک اشکال است که باید اصلاح شود و بارها در قطع‌نامه‌های قبلی به این موضوع اعتراض کرده بودیم، اما هیچ اتفاق جدیدی نیفتاد.

شقاقی ادامه داد: کشورهایی مانند مصر یا ایران دارای تمدن هستند، بنابراین این تقاضا را داشتیم که اصلاحی صورت بگیرد. اعتراض کردیم چرا نباید آثاری که ۵۰ سال پیش از کشور به هر دلیلی به صورت غیر قانونی منتقل شده به کشور مبدأ برگردد؟ مگر مال سرقتی به مرور زمان به مال حلال تبدیل می‌شود؟ در قوانین داخلی اگر شیء بعد از ۱۰۰ سال هم کشف شود، باز هم باید به کشور مبدا برگردد.

وی در پاسخ به این سوال که در دوره‌های گذشته اعلام شده بود قرار است سرباز هخامنشی دوم و تعدادی دیگر از اشیای تاریخی به ایران برگردد، توضیح داد: مدتی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا پروازهای خارجی انجام نمی‌شد، ما هم در این زمینه دچار مشکل بودیم. ولی به‌زودی با پیگیری‌های وزیر میراث فرهنگی در سطح بین‌المللی شاهد اتفاقات جدیدی خواهیم بود، از جمله اینکه حدود ۱۵ شیء بین‌المللی داریم که قبل از اتمام سال ۱۴۰۰ به ایران برگشت داده خواهد شد؛ گزارش این موضوع پس از انجام مراحل نهایی اعلام می‌شود.

بازگشت دائمی جام «سیمین زراندود رشی» به استان گیلان

در این هفته مسعود حلاج‌پور مدیر کل میراث فرهنگی گیلان گفت: جام «سیمین زراندود رشی» بعد از حدود سه دهه دوری به صورت دائمی به استان گیلان بازگشت.

وی با بیان اینکه این جام در کاوش‌های اوایل دهه ۷۰ محوطه باستانی رشی رودبار استان گیلان کشف شد، افزود: این جام پس از به نمایش درآمدن در نمایشگاه‌های مختلف خارجی از جمله تور نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در موزه‌های متعدد اروپایی به کشور بازگردانده و در موزه ایران باستان نگهداری شد.

وی با اشاره به ویژگی‌های ظاهری این جام و دهه‌ها دوری آن از گیلان، گفت: این ظرف سیمین زرد اندود متعلق به اواخر دوره ساسانی (قرون ۶ و ۷ میلادی) بوده که در زیر دارای پایه حلقوی و در رویه بیرونی آن با کنده‌کاری‌های هنرمندانه مزین شده است. این تصاویر شامل تصاویری از صیادان ماهی و موجودات افسانه‌ای بالدار اعم از قوچ، اسب، شیر و بز کوهی که ملهم از اعتقادات مردمان عصر ساسانی بوده و جمیع این نقوش اعجاز آمیز در هنر فلزکاری زمان خود یک شاهکار هنری را خلق کرده است.