برنامه فعلی و سرفصل درس ها در مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ها تقریبا همان برنامه ای است که در چند دهه پیش طراحی شده و عملا نه چندان پاسخگوی نیازهای روز است و نه به علایق دانشجویان و نیازهای تحقیقاتی و فرهنگی جامعه پاسخی درخور و شایسته می دهد.
برنامه فعلی عملا نه می تواند دانشجویان علاقه مند به حوزه متون و تحقیقات در آثار کهن را راضی کند و نه اسباب خشنودی دانشجویانی را فراهم می آورد که به ادبیات معاصر دل بسته اند یا می خواهند با آموختن زبان و ادبیات فارسی در بازار نشر و رسانه ها به پیشه هایی چون ویرایش و نگارش اشتغال جویند.
کم نیستند دانشجویانی که پس از گذراندن چند سال و نیم سال، افسوس مندانه به این نتیجه می رسند که گمشده خود را در درس های دانشکده ادبیات نمی توانند بیابند. این قبیل دانشجویان اگر ترک تحصیل نکنند مجبورند با بی میلی تمام درس های باقی مانده را بگذرانند و در نهایت پس از تضییع سال هایی از عمر خویش به دریافت یک برگه کاغذ A4 به نام مدرک تحصیلی دل خوش کنند!
تاکنون برخی گروه های آموزشی فارسی در دانشگاه های مختلف به بازنگری هایی در فهرست دروس و سرفصل های آنها دست زده اند. این بازنگری ها تا آنجا که از شناخت ضرورت ها و نیازها و به دور از شعارزدگی برخاسته باشند، شایسته تکریم و احترام اند و می توانند راهگشا و سازنده باشند اما آنجا که با شتابزدگی و جوزدگی های معمول ریشه در می آمیزند عملا نه تنها درمانی بر درد نیستند که بر وخامت اوضاع می افزایند. توجه به همین نگرانی هاست که برخی استادان این رشته را به احتیاط بیشتر متقاعد کرده و آنان را به پیروی از برنامه موجود که آن را میراث سلف صالح می دانند واداشته است.
در دانشگاه تهران نیز تاکنون و در طی سال های متمادی مباحثی درخصوص بازنگری درس ها انجام شده و برخی استادان گروه زبان و ادبیات فارسی برنامه هایی برای تحول درس ها و نحوه ارائه آنها پیشنهاد کرده اند. اتفاق تازه ای که اخیرا در "گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران" افتاده طراحی دو گرایش "متون ادب فارسی" و "ادبیات کاربردی" در مقطع کارشناسی است. در صورت تصویب نهایی این برنامه دانشجویان این رشته در مقطع مزبور حسب سلیقه و نیاز خود می توانند در یکی از این دو گرایش ادامه تحصیل بدهند.
از این پس دانشجویی که گرایش متون را برای تحصیل انتخاب کرده می تواند به شکل جدی تری با متون کهن فارسی و کلیات مسائل ادبی آشنا شود و با دانشی گسترده تر در فهم متون و اطلاع از تحقیقات ادبی به تحصیل خود ادامه دهد. دانشجوی گرایش ادبیات کاربردی نیز همراه با توشه برگرفتن بیشتر از ادبیات معاصر با جنبه های کاربردی و عملی ادبیات آشناتر خواهد شد و با کسب توانایی هایی در عرصه نگارش و ویرایش می تواند نهایتا به بازار کار جذب شود.
دانشجویان دو گرایش کاربردی و متون در آموختن امهات متون و آثاری چون شاهنامه و مثنوی و ... یکسان اند. البته دانشجویان گرایش کاربردی بیشتر به سراغ جنبه های کاربردی این متون خواهند رفت و دانشجویان گرایش متون بیشتر با ویژگی های متن شناسانه این آثار آشنا خواهند شد. در برنامه پیشنهادی، دانشجویان در کنار خواندن امهات متون و دروس پایه و اساسی هر یک با گذراندن 18 واحد از دروس مرتبط با گرایش خویش فارغ التحصیل خواهند شد. ضمنا دانشجویان هر دو گرایش بدون هیچ تفاوتی قادرند تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد ادامه دهند.
در برنامه پیشنهادی مجموعا 22 واحد از درس های برنامه فعلی با یکدیگر ادغام شده اند و با تمهیدات اندیشیده شده، فرصت لازم برای ایجاد 48 واحد درسی جدید فراهم شده است. از جمله درس های ایجاد شده در برنامه جدید به این مواد درسی می توان اشاره کرد: کلیات سبک شناسی، نثر مصنوع، اسطوره شناسی و ادبیات، ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات عامه، مبانی روزنامه نگاری و نشر، نثرهای داستانی کهن، کارگاه ویرایش 1 و 2، کارگاه ادبیات داستانی، کارگاه متون نمایشی، ترجمه و زبان فارسی، نثر صفویه و قاجاریه و...
پس از تصویب نهایی و اجرای آزمایشی برنامه جدید رفته رفته می توان به تاسیس دو رشته "متون ادب فارسی"و "ادبیات کاربردی" در عرصه کارشناسی زبان و ادبیات فارسی اندیشید.
نظر شما