شباهت‌های امام مهدی (عج) با پیامبران

به گزارش خبرنگار مهر، محمدهاشم شفیعی در یادداشتی که اختصاصی در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است به ابعاد وجودی پیامبران و امام غایب پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم:

یکی از نیازمندی‌های اساسی انسان احتیاج وی به راهنما و پیشوا است. از این رو، خداوند نخستین انسان را به عنوان پیامبر خود در زمین قرار می‌دهد و ضمن این که فرستادگان خود را از همراهی با هواهای نفسانی و انسان‌های فاسد پرهیز می‌دهد، برای آن‌ها وظایفی از جمله حکم کردن بین مردم با حق [۱] و اصلاح بین مردم بر پایه عدالت [۲] قرار داده است.

پس پیامبر، برگزیده خداست و وظایفی از جمله اصلاح بین مردم و اجرای عدالت و حکم به حق در بین مردم، بر عهده او گذاشته شده است.چون نیاز انسان به راهنما، همیشگی است پس در هر زمانی باید پیشوایی وجود داشته باشد [۳] که در قرآن کریم با عناوینی از قبیل رسول، نبی، هاد (هدایت کننده) امام و…از آن یاد شده است.

هدایتگر به عنوان یک نعمت الهی، گاهی ظاهر است مانند بسیاری از پیامبران و امامان، و گاهی از دید مردم غایب است مانند برخی پیامبران که در برهه‌ای از زمان غایب شدند .[۴] امام زمان (ع) نیز از دیده‌ها پنهان است؛ زیرا برخی روایات، نعمت باطن را به ولایت امام غایب (ع) تفسیر کرده اند .[۵] در هر صورت، وظایف و هدایتگری راهنمایان الهی پابرجاست.

پیامبران پنهان و آثار وجودی آنها

قرآن کریم بعد از ذکر غیبت برخی از پیامبران به ذکر آثار و فواید آن پرداخته است، که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

۱. انتفاع از پیامبر و امام غایب
اول. یکی از پیامبرانی که زمانی طولانی از قوم خود، غایب شد، حضرت یوسف بود. با اینکه از کودکی از چشم قوم خویش [هر چند با دسیسه‌های برادران] غایب شد، تا زمانی که به پیامبری برگزیده شد کسی او را نمی‌شناخت، ولی همچنان یار و مددکار مردم و قوم پدری خود بود؛ چنانچه در قرآن کریم به آن تصریح شده است. حتی زمانی که عزیز مصر شد و برادرانش برای گرفتن گندم به مصر آمدند یوسف آنها را شناخت ولی آنها برادرشان یوسف را نشناختند .[۶]

دوم. حضرت خضر علیه السلام نیز یکی از پیامبرانی است که در حال حاضر غایب از نظر هستند ولی از همراهان امام زمان علیه السلام بوده و خدمات بسیاری به حضرت و به مردم دارند .[۸]

در برخی روایات، امام زمان (ع) از نظر زندان رفتن و غیبت، به حضرت یوسف و حضرت خضر تشبیه شده است .[۹] زیرا همان گونه که حضرت یوسف از قوم خود غایب بود و در زندان قرار گرفت، امام زمان علیه السلام نیز در زندان غیبت به سر می‌برد. ولی به هر حال حضرت وظیفه خود را انجام می‌دهد همان طور که حضرت یوسف انجام می‌داد. به همین خاطر در روایت آمده است که امام زمان مانند خورشید پشت ابر است [۱۰] همان گونه که مردم از خورشید پشت ابر استفاده‌های بسیاری می‌کنند امام زمان نیز به مردم سود می‌رساند.

پس امام غایب نیز همانند حضرت یوسف و حضرت خضر (ع)، کمک رسانی به مردم و تصرف در اموری که باعث هدایت مردم شود را بر عهده دارد.

۲. صبر و شکیبایی درحفظ دین، در نبود پیامبر و امام
حضرت موسی علیه السلام نیز، از پیامبرانی است که مدتی از قوم خود پنهان شد و برادرش هارون را جانشین خود قرار داده بود. با این که مردم می‌دانستند بر می‌گردد، ولی وقتی خدا ده روز به غیبت حضرت موسی اضافه کرد، مردم طاقت نیاورده و به دوران جاهلیت خود برگشتند. در این جا، حضرت موسی (ع) برادرش هارون را توبیخ می‌کند. در دوره غیبت، مردم آزمایش و امتحان شدند و چون از هارون که جانشین حضرت موسی بود پیروی نکردند در دام فتنه‌گری سامری گرفتار شده و گوساله پرست شدند .[۱۱]

یکی از آثار و فواید امام غایب (ع) امتحان و آزمایش مردم، است چرا که آزمایش از سنت‌های الهی می‌باشد؛ بنابراین پنهان شدن امام، زمینه‌ای برای آزمایش است. کسانی که ایمان در اعماق قلبشان ریشه دوانده است به سبب انتظار ظهور آن حضرت و ایستادگی در برابر سختی‌ها، پخته‌تر و شایسته‌تر گشته و به درجات بلندی از اجر الهی نائل می‌گردند .[۱۲]

۳. فراهم شدن اسباب هدایت مردم
ذوالقرنین، از کسانی بود که مدتی طولانی از قوم خود پنهان شد. بعد از مدتی طولانی در خلال آزمایش‌ها و امتحانات سخت و گرفتاری به ظلم‌های یاجوج و ماجوج، خداوند ذوالقرنین را برای هدایت و کمک مردم به سوی آن‌ها فرستاد. برخی به استناد روایاتی او را بنده صالح خدا دانسته اند. از مجموع آیاتی که در سوره کهف آمده است چنین استفاده می‌شود که یکی از علت‌های پنهان شدن ذوالقرنین، فراهم شدن اسباب هدایت و ولایت پذیری مردم است .[۱۳]

یک روایت برای نشان دادن تناسب بین امام غایب با ذوالقرنین و چگونگی آن کفایت می‌کند.

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: مَثل امام زمان علیه السلام مَثل ذی القرنین است، برای امام زمان علیه السلام غیبتی است که نجات پیدا نمی‌کند در آن، مگر کسی که خدا ایمانش را به امامت حضرت، ثابت کرده باشد و او را موفق به دعا برای تعجیل فرج گردانده باشد .[۱۴]

پس همه آثار وجودی، تکوینی و حتی تشریعی که پیامبران غایب برای امت خود داشتند، در حال حاضر امام غایب علیه السلام نیز دارا هستند.

پی نوشت
[۱]. سوره ص، آیه ۲۶.
[۲]. سوره اعراف آیه ۱۴۲.
[۳]. سوره رعد، آیه ۷.
[۴]. سوره لقمان، آیه ۲۰.
[۵]. کفایة الاثر، خزاز رازی، ص ۲۷۰.
[۶]. سوره یوسف، آیه ۵۸.
[۷]. سوره کهف، آیات ۶۶-۸۲.
[۸]. کمال الدین، ج ۲، ص ۳۹۰.
[۹]. همان، ج ۱، ص ۳۳۹.
[۱۰]. همان، ج ۲، ص ۴۸۵.
[۱۱]. سوره طه، آیه ۸۰.
[۱۲]. غیبه، نعمانی، ص ۱۶۶.
[۱۳]. سوره کهف، آیات ۸۳ -۹۰.
[۱۴]. کمال الدین، ج ۲، ص ۳۸۴.