گردشگری دریایی، از نیاز به سند ملی تا استانداردهای بهره‌برداری

خبرگزاری مهر_ گروه جامعه؛ دو ماه پیش دولت مصوبه طرح ساماندهی گردشگری سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران را ابلاغ کرد. براساس این مصوبه نهادهای ذی ربط می‌بایست اقدامات مختلفی را انجام دهند از جمله تهیه پیوست تخصصی گردشگری پایدار برای طرح‌های توسعه گردشگری در سواحل، تهیه و تصویب بسته حمایتی و تشویقی برای جذب سرمایه گذاران بخش غیردولتی، تهیه دستورالعمل و ضوابط نحوه واگذاری امور مربوط به ایمنی و خدمات رفاهی سواحل به جوامع محلی و تشکل‌های غیردولتی، تشویق و ترویج فرهنگ طبیعت دوستی و اجرای برنامه‌های آموزشی و صدور مجوز به مجریان صاحب صلاحیت طرح‌های گردشگری دریایی به منظور راه اندازی اسکله‌های تفریحی و شناورها.

در این خصوص خبرگزاری مهر در نشستی، از معاونان سازمانهای مربوطه از جمله وزارت میراث فرهنگی، سازمان بنادر و دریانوردی و محیط زیست خواست تا راهکارهای خود را در حوزه استفاده از گردشگری دریایی، سواحل و جزایر ارائه دهند، چالش‌ها را بررسی کرده و به بررسی نقاط قوت و ضعف آن بپردازند.

در این میان حفظ محیط زیست سواحل و دریاها هنگام حضور گردشگران، آموزش به جامعه محلی و گردشگران و از جمله موضوعاتی بود که در این میزگرد به آنها پرداخته شد.

در این میزگرد، حسین عباس نژاد معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی گفت: ما اگر بخواهیم عوامل مؤثر گردشگری دریایی را در نظر بگیریم بحث زیرساخت، استانداردها و آموزش و فرهنگ‌سازی را باید مورد توجه قرار دهیم. شاید درباره زیرساخت با این حجم از گردشگر داخلی که در کشورمان وجود دارد بتوان گفت که زیرساخت‌های حمل و نقل و اسکان به اندازه کافی وجود دارد در واقع زیرساخت‌هایی که بتواند گردشگر را به واسطه هدفی که دارد راضی کند، در طبیعتمان داریم. مثلاً در طبیعت گردی آنقدر تنوع داریم که فکر نمی‌کنم عدم رضایتی برای گردشگر به وجود بیاید.

وی افزود: از نظر شناور و اسکله‌هایی که نیاز است هم استانداردها به صورت متفرقه وجود دارد و هر بخشی استاندارد خود را دارد. در رابطه با آموزش و فرهنگ سازی مقداری باید کار شود. نه اینکه گردشگر آگاهی لازم را ندارد بلکه گردشگر درباره ظرفیت‌های دریا آگاهی لازم را ندارد.

شاید بخش عمده‌ای از افرادی که به سواحل می‌روند کسانی هستند که منطقه را شناخته اند و به صورت روتین در سالهای متناوب به آنجا رفت و آمد می‌کنند یا اینکه با هدف دیگری می‌روند و در کنارش از این طبیعت هم استفاده می‌کنند مثل فردی که برای خرید به قشم می‌رود اما نمی‌داند چند جای دیدنی دیگری هم در این جزیره وجود دارد.

خیلی‌ها نمی‌دانند که بندر کنگ اولین بندر تجاری ایرانی بوده است. درحالی که مردم این بندر کارهای زیادی انجام داده اند که گردشگری بندر رونق پیدا کند اما خیلی‌ها حتی نمی‌داند تلفظ درست آن چیست. چند نفر برای گردشگری ساحلی به چابهار می‌روند؟ درحالی که سواحل مکران زیباترین سواحل است.

وی ادامه داد: اینکه مردم را از سمت مناطق مرکزی کشور به سمت جزایر و سواحل سوق دهید تا از دیدنی‌ها و امکانات گردشگری آنجا به قصد گردشگری دریایی استفاده کنند موضوع مهمی است. شما باید هزینه‌ها را طوری مدیریت کنید که گردشگر نگوید سفرم به این جزیره از سفر به کشور خارجی گران‌تر شد.

باید از پتانسیل وزارتخانه‌ها در جهت توسعه زیرساختها استفاده کرد

عباس نژاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: صدای قایقی که گردشگر را در جنگل حرا جابه جا می‌کند نباید زیاد باشد ما این استاندارد را از همان مردم بومی گرفته ایم و اکنون رعایت می‌شود. قبلاً مردم و گردشگران با دلفین‌ها مسابقه می‌گذاشتند اما مردم گفتند که با این کار دلفین‌ها فراری می‌شوند دیگر الان مردم محلی حتی اگر یک گردشگر درخواست کند حاضر به انجام این کار نیستند.

مردم خودشان به این فرهنگ رسیده اند. پس بهتر است در همه زمینه‌ها همگرایی و تشکلی را ایجاد کنیم و بخش‌های مختلفی که تأثیر گذار هستند را کنار هم بیاوریم. می‌توان اقتصاد گردشگر محور را تنظیم کرد و فرهنگ گردشگر را بالا برد و از پتانسیل‌هایی که وزارتخانه‌ها دارند در جهت توسعه زیرساختها استفاده کرد.

این مقام مسئول گفت: باید بتوان در حوزه استفاده از ظرفیت‌های گردشگری جزایر و سواحل کسی که مکنت مالی دارد را جذب کرد در کنارش از نظر اقتصادی طوری هماهنگ شد که اگر کسی درآمد متوسطی دارد نیز بتواند با یارانه‌ای که به او می‌دهید جذب شود و از این امکانات استفاده کند.

دخیل کردن بخش خصوصی عاملی است که نادیده گرفته می‌شود اما باید قبول کرد گردشگری را بخش خصوصی و جامعه محلی اداره می‌کند

محمد قاسمی مدیر کل سابق دفتر توسعه گردشگری داخلی وزرات میراث فرهنگی نیز در این نشست گفت: از آنجا که گردشگری دریایی حوزه‌ها و بخش‌ها و نهادهای متعددی را در خود درگیر می‌کند؛ توسعه آن نیازمند عزم ملی بین دستگاهی است. ایجاد پنجره‌های واحد برای صدور مجوزهای مربوطه نیز می‌تواند یکی از راهکارهایی باشد که حداقل از نظر جذب متقاضی یا سرمایه گذار کمک می‌کند.

وی ادامه داد: ترویج الگوهایی مثل کمیته‌های ملی طبیعتگردی یا ستاد هماهنگی خدمات سفر و یا شورای عالی میراث فرهنگی ذیل این ساختارها یا نهادهای ملی ایجاد هماهنگی می‌کند و جذب سرمایه گذار و صدور مجوزهای مربوطه را تسهیل می‌کند اما از بعد اجرای پروژه‌های گردشگری به نظر می‌رسد دخیل کردن بخش خصوصی عاملی است که نادیده گرفته می‌شود اما باید قبول کرد گردشگری را بخش خصوصی و جامعه محلی اداره می‌کند و دولت نهاد تسهیل گر و هماهنگ کننده است. دولت باید شرایطی را فراهم کند که تسهیل گری در صدور مجوزهای مربوطه یا حتی اعطای وام‌ها، یارانه‌ها و… انجام شود.

قاسمی گفت: یکی از مهمترین مسائل در حوزه گردشگری دریایی آموزش و فرهنگ سازی است. به خصوص راهنمایان گردشگری. یعنی راهنمایان به عنوان اجزای اصلی زنجیره گردشگری در اینکه خدمات خوبی ارائه شود و اینکه گردشگر مجاب شود پیامدهای منفی زیست محیطی را به حداقل برسانند بسیار تأثیر گذار هستند. گردشگری باید به محیط زیست کمترین آسیب را وارد کند و به جامعه میزبان منفعت برساند.

پس باید راهنمایان در این زمینه توجیه شوند به همین دلیل برای آنها دوره‌های آموزشی و تکمیلی حوزه گردشگری دریایی تدوین شده که در حال ابلاغ است. در گردشگری دریایی هم تضمین امنیت مهم است و هم تضمین کیفیت خدمات. باید استانداردهای لازم برای تأمین امنیت گردشگری دریایی توسط سازمان دریانوردی فراهم شود. وزارت میراث فرهنگی نیز استانداردهای لازم را برای تضمین کیفیت خوب خدمات گردشگری و سازمان محیط زیست نیز باید پیامدهای مثبت گردشگری دریایی را تضمین کند.

وی پیشنهاد کرد: گردشگری دریایی به تدوین سند بخشی ملی نیاز دارد. این سند ملی می‌تواند پیوست فرهنگی و زیست محیطی داشته باشد. بعد از اینکه سند تدوین می‌شود تصویب و اعلام خواهد شد. بعد از آن ضمانت اجرایی پیدا می‌کند من پیشنهاد می‌کنم که سند گردشگری دریایی با محوریت وزارت میراث فرهنگی و نهادهای مربوطه تدوین شود.

برای توسعه گردشگری دریایی باید ظرفیت هر منطقه را برآورد کنیم

در ادامه داوود میرشکار مدیر کل حفاظت از زیست بوم‌ها و سواحل دریایی سازمان محیط زیست گفت: راهکارهایی که به ذهن ما می‌رسد برای اینکه بتوانیم توریسم دریایی را راه اندازی کنیم این است که ظرفیت هر منطقه‌ای را برآورد کنیم تا به اندازه آن ظرفیت بتوان از سواحل استفاده کرد.

رعایت استانداردها نکته دیگری است که باید به آن توجه شود چه رعایت استاندارد ساخت و سازهایی که انجام می‌شود چه رعایت استاندارد بازدید گردشگران از آن محیط و چه رعایت استاندارد ورود آلودگی‌ها به محیط. چون آلودگی‌ها به یک منطقه گردشگری تنها آلودگی بصری نیست بلکه ما آلودگی‌های صوتی داریم که باید کنترل شوند یکی دیگر از آلودگی‌هایی که باید به آن توجه کرد آلودگی نوری است آلودگی نوری موجب می‌شود به عنوان مثال زیستگاه تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی به خطر بیفتد. باید برای هر منطقه گردشگری، ارزیابی فعالیت‌ها انجام گیرد. باید این موضوع مدیریت و ارزیابی شود تا بتوانیم توسعه پایدار گردشگری را داشته باشیم.