۵مدل همکاری فناورانه ایران و روسیه/پیشروی دیپلماسی علم تا اوراسیا

به گزارش خبرنگار مهر، پیشرفتهای فناورانه مطابق با نیازهای روز، افزایش بهره وری و رقابت پذیری آنها دلیل محکمی برای تعاملات فناورانه بین کشورها است. کشورهای مختلفی همچون روسیه، چین، آلمان و… تاکنون با ایران وارد تعامل شده‌اند که به زعم مسئولان علم و فناوری کشور نتیجه برخی از این همکاری‌ها رضایت بخش بوده و در برخی موارد ارتباطات به واسطه پروژه‌های علمی و فناوری مشترک هنوز ادامه دارد.

یکی از کشورهای که برای ارتباط علمی و فناوری با ایران در اولویت همکاری قرار دارد، «روسیه» است. تعامل ایران با این کشور از سال ۹۴ با تشکیل کارگروهای مختلف تخصصی در سطح معاون وزیر یا مدیرکل بین دو کشور در حوزه‌های فضایی، هوایی، علوم شناختی، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، همکاری‌های دانشگاهی، مگاساینس، فناوری اطلاعات، انرژی و همکاری‌های منطقه‌ای شروع شده است.

طی ۵-۶ سال اخیر، بهره ‏برداری از ظرفیت تعاملات بین ‏المللی مورد توجه ایران و روسیه قرار گرفته و این همکاری‌ها با تشکیل پیمان‌های دوجانبه ای از طریق انجام هماهنگی‌های بین بخشی گسترش یافته است.

طراحی و ایجاد مجموعه‌ای از زیرساخت‌های لازم بین دو کشور ایران و روسیه بابی برای همکاری‌های فناورانه است که از جمله آنها می‌توان به صندوق مشترک دانش، مهارت و فناوری ایران و روسیه، طرح مکانیزم‌های تشویقی جهت تقویت تعاملات علم و فناوری و برگزاری نشست‌های تبادل فناوری اشاره کرد.

از همان نقطه آغازین همکاری دو کشور، تدوین استانداردهای مشترک ثبت دارو، صادرات تجهیزات پزشکی ساخت ایران به روسیه، همکاری در حوزه درمان سرطان، همکاریهای متعدد در حوزه دانشگاهی با محوریت دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف و شهید بهشتی از سوی ایران با دانشگاه‌های دولتی لامانوسف مسکو و فدرال کازان از سوی طرف روس، همکاری در فناوری‌های مرتبط با علوم شناختی، تعامل پارکهای فناوری، پروژه‌های مشترک مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات در دستور کار قرار گرفت.

اعزام انسان به فضا، راه اندازی خانه نوآوری در روسیه، ساخت هواپیما و ماهواره بر، انجام پژوهش‌های تحقیقاتی مشترک و … نیز برخی از نتایج همکاریهای روسیه و ایران است که برخی از آنها اجرایی و برخی دیگر در مرحله ابتدایی تفاهم قرار دارند.

توسعه تعاملات در بخش هوایی و هوانوردی

موضوع همکاریهای دو کشور ایران و روسیه در حوزه هوافضا سابقه چند ساله دارد. مسئولان علم و فناوری دو کشور در نمایشگاه هوایی ماکس ۲۰۱۵ برای همکاری در زمینه بومی سازی ساخت هواپیما، ارتقا سامانه‌های دفاعی و فضایی، ماهواره و موشک‌های ماهواره بر، رایزنی‌هایی کردند تا این حوزه نیز سهم و ارزش اقتصادی خود را در ارتقا روابط دو کشور ایفا کند.

در زمینه هوافضا نیز مرتضی براری، معاون وقت وزیر ارتباطات پیش از این از تصمیم همکاری با روسیه در حوزه اعزام فضانورد به ایستگاه فضایی خبر داده بود.

اجرای پروژه‌های پژوهشی مشترک با محققان روسی

همکاری ایران و روسیه با محوریت صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران نیز منجر به اجرای ۵۹ طرح شده که این پروژه‌ها اکنون تکمیل و به پایان رسیده‌اند.

همکاری در حوزه نانو با روسیه

ایران و کشور روسیه در زمینه نانوتکنولوژی هم همکاری‌هایی داشته و قدمت این تعاملات به سال ۲۰۰۵ باز می‌گردد. برگزاری کنفرانس مشترک ایران و روسیه در سال ۲۰۰۵، انعقاد تفاهم نامه بین ستاد توسعه فناوری نانو در زمینه گواهی دهی و برچسب گذاری محصولات نانو در سال ۲۰۱۶، مشارکت روسیه در کمیته راهبردی المپیاد بین المللی فناوری نانو در سال ۲۰۱۷ به عنوان یکی از اعضای شرکت کننده، از جمله همکاری‌های ایران و روسیه بوده است.

همچنین نشست آسیا و اروپا در حوزه ایمنی و گواهی دهی محصولات نانو که به میزبانی ایران در تهران برگزار شد با مشارکت کشور روسیه بود.

راه اندازی خانه نوآوری «ایران ساخت» در روسیه

از دیگر روابط عملی ایران و روسیه می‌توان به راه اندازی خانه نوآوری و فناوری در روسیه اشاره کرد. خانه نوآوری و صادرات فناوری ایران‌ساخت در روسیه از تیرماه امسال آغاز به کار کرده است. در این خانه، دستاوردهای شرکتهای دانش بنیان به نمایش در می‌آید تا صنایع و شرکتها بتوانند با وارد شدن به مرحله انعقاد قرارداد برای استفاده از محصولات ایرانی اقدام کنند.

در این گزارش برای اطلاع از آخرین وضعیت و سطح همکاریهای ایران و روسیه در حوزه‌های علم و فناوری به سراغ رئیس مرکز تعاملات بین الملل علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رفتیم که مشروح این گفتگو در زیر آمده است:

۵ مدل همکاری فناورانه ایران و روسیه

مهدی قلعه نوی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص همکاریهای فناورانه ایران و روسیه گفت: این همکاری‌های فناورانه طی سالهای قبل به وجود آمده و بر ۵ مدل استوار بوده است.

وی با اشاره به همکاری‌های بین المللی علم و فناوری ایران و روسیه گفت: «پلتفرم مشترک همکاری در حوزه‌های اولویت دار»، «توسعه نیروی انسانی متخصص»، «توسعه همکاری‌ها در حوزه فناوری و نوآوری»، «دیپلماسی علم و فناوری» و «حضور در مجامع جهانی در حوزه علم، فناوری و نوآوری» پنج مدل همکاری ایران و روسیه در زمینه فناوری بوده است.

«پلتفرم مشترک همکاری در حوزه‌های اولویت دار»، «توسعه نیروی انسانی متخصص»، «توسعه همکاری‌ها در حوزه فناوری و نوآوری»، «دیپلماسی علم و فناوری» و «حضور در مجامع جهانی در حوزه علم، فناوری و نوآوری» پنج مدل همکاری ایران و روسیه در زمینه فناوری بوده است

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به پلتفرم مشترک همکاری در حوزه‌های اولویت دار گفت: در این بخش از همکاری، بنا بوده که تحقیقات مشترکی انجام شود؛ این همکاری فناورانه با دیگر کشورها نظیر برنامه مشترک تحقیقاتی با آکادمی علوم و وزارت علوم و فناوری چین، روسیه و مجارستان است.

قلعه نوی افزود: در زمینه «توسعه نیروی انسانی» برنامه تبادل محققان با هدف توسعه کسب تجارب و توسعه شبکه‌های همکاری در علوم و صنایع پیشرفته نظیر برنامه تبادل دانشمندان جوان با وزارت علوم و فناوری چین نیز از جمله همکاریهای دو کشور طی سالهای گذشته بوده است.

وی با اشاره به توسعه همکاری‌ها در حوزه فناوری و نوآوری گفت: تسهیل همکاری‌های فناورانه مؤسسات و شرکت‌های داخلی با همتایان خارجی از طریق حمایت از ایجاد مراکز واسط و تسهیل گر از جمله توافقاتی بوده که در راستای رسیدن به اهداف فناورانه دو کشور مورد پیگیری قرار گرفته است.

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به دیپلماسی علم و فناوری گفت: استفاده از ظرفیت‌های کمیسیون‌های مشترک در حوزه همکاری‌های علمی و فناوری نظیر کمیسیون ویژه همکاری‌های علمی و فناوری با روسیه از جمله زمینه‌های همکاری‌های دو کشور بوده که مورد پیگیری ایران و روسیه بوده است.

قلعه نوی با اشاره به حضور در مجامع جهانی در حوزه علمی، فناوری و نوآوری گفت: همکاری با یونیسف، UNCTAD و همچنین برگزاری رویدادهای بین المللی نظیر اولین مجمع نوآوری کشورهای اسکاپ محورهایی بوده که برای توسعه همکاریهای فناورانه دو کشور اجرایی شده است.

وی با اشاره به دیگر برنامه‌های همکاری ایران و روسیه در مسیر فناوری و نوآوری گفت: راه اندازی ۱۰ کارگروه تخصصی، فناوری‌های پیشرفته ذیل کمیسیون عالی همکاری‌های علمی و فناوری ایران و روسیه، حمایت از صد مورد اعزام اساتید و دانشجویان مقطع دکتری به دانشگاه‌های روسیه در قالب دوره‌های کوتاه مدت تحقیقاتی و حمایت از همکاری‌های بین دانشگاهی، حمایت از ۵۸ پروژه مشترک تحقیقاتی محققان ایرانی و روسیه در قالب صندوق مشترک علمی و فناوری سایر برنامه‌های همکاری فناورانه ایران و روسیه به شمار می‌رود.

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه بین ایران و روسیه کارگروه‌های تخصصی همکاری تشکیل شده است، گفت: این کارگروه‌ها در حوزه‌های بیوتکنولوژی با محوریت سازمان غذا و دارو، حوزه همکاری‌های دانشگاهی با محوریت دانشگاه شهید بهشتی، نانو تکنولوژی با محوریت ستاد نانو، انرژی با محوریت ستاد انرژی، علوم شناختی با محوریت ستاد علوم شناختی هستند.

قلعه نوی ادامه داد: همچنین کارگروه‌های هوایی با محوریت ستاد توسعه هوایی هوانوردی، مگاساینس با محوریت بنیاد ملی علم ایران، فناوری اطلاعات با محوریت ستاد توسعه فناوری اقتصاد دیجیتال و هوشمند سازی، کارگروه فضایی با محوریت ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته، همکاری‌های منطقه‌ای با محوریت مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی از دیگر تیم پروژه‌های ایران-روسیه به شمار می آیند.

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه خاطر نشان کرد: ۵ سالی می‌شود که این ارتباطات فناورانه با روسیه به صورت جدی پیگیری می‌شود و تعاملات خوبی هم بین شرکتهای دانش بنیان و خریداران روسیه‌ای برقرار شده است.

وی تاکید کرد: اکنون برای توسعه تعاملات دو کشور کارگزار رسمی خوبی داریم که طی این سال‌ها سرویس‌های مختلفی به شرکتهای دانش بنیان ارائه کردیم که بتوانیم در هر حوزه شریک تجاری یا خریدار محصول خود را در روسیه بیابند.

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به حوزه‌های همکاری ایران و روسیه گفت: حوزه‌های انیمیشن، تجهیزات پیشرفت الکترونیکی و مکانیکی، مخابراتی از جمله زمینه‌های همکاری محققان شرکتهای دانش بنیان ایرانی و روسیه بوده و قراردادهایی نیز در این زمینه منعقد شده است.

قلعه نوی با بیان اینکه بازار ایران در روسیه تا قبل از این ۵ سال به صورت سنتی بوده گفت: بدست آوردن این بازار در روسیه توسط شرکتهای دانش بنیان کار دشواری است زیرا تاکنون صادرکننده محصولات کشاورزی به این کشور بودیم اما اکنون در صدد هستیم که محصولات فناورانه تولید شده توسط شرکتهای دانش بنیان بیش از گذشته شود.

توسعه صادرات محصولات دانش بنیان در روسیه کلید خورده است

وی تاکید کرد: این خط شکنی و توسعه صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی در روسیه کلید خورده و در ابعاد خوبی هم پیشرفت کرده است.

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ادامه داد: تاکنون دو هیئت تجاری که بیش از ۲۰۰ شرکت دانش بنیان در آن بوده به روسیه رفته‌اند تا بتوانند با برگزاری نشست‌های تجاری گامی برای صادرات محصولات ایرانی به روسیه داشته باشند.

راه اندازی خانه نوآوری و فناوری ایران در روسیه

وی با اشاره به دیگر همکاری ایران و روسیه گفت: یکی از بسترهای تعاملات فناورانه ایران و روسیه، راه اندازی خانه نوآوری و فناوری بوده که در تیرماه امسال چنین خانه‌ای در روسیه با مشارکت حداکثری بخش خصوصی ایجاد شد.

یکی از بسترهای تعاملات فناورانه ایران و روسیه، راه اندازی خانه نوآوری و فناوری بوده که در تیرماه امسال چنین خانه‌ای در روسیه با مشارکت حداکثری بخش خصوصی ایجاد شد

رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اضافه کرد: در این خانه‌ها فضایی به شرکتهای دانش بنیان اختصاص پیدا می‌کند که با دریافت خدمات نرم افزاری و سخت افزاری زمینه همکاری خود را با آن کشور فراهم کنند.

وی با بیان اینکه از آنجایی که خانه نوآوری و فناوری روسیه در حوزه اوراسیا است، این زمینه همکاری فناورانه ایران با کشورهای عضو اوراسیا شکل می‌گیرد، گفت: امیدواریم با این زیرساختی که با محوریت روسیه برقرار شده محصولات برپایه دانش ایرانی به بهترین نحو صادر شوند.

قلعه نوی با تاکید بر اینکه در کل قرار است اتفاقات خوبی در زمینه همکاری ایران و روسیه به وقوع بپیوندد، عنوان کرد: طی سالهای اخیر همچنین شرکتهای دانش بنیان ایرانی در مهم‌ترین نمایشگاه‌های روسیه (نمایشگاه مکس و نمایشگاه حوزه نفت و گاز) حضور داشته‌اند؛ اخیراً هم نمایشگاهی درحوزه انیمیشن و سلامت در روسیه برگزار شده که پاویون شرکتهای دانش بنیان ایرانی در این نمایشگاه‌ها مستقر بوده است.

به گفته رئیس مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، امید داریم که با از بین رفتن پاندمی کرونا، همکاری‌های فناورانه ایران و روسیه جان تازه ای بگیرد.