تیشه کشت چهارفصل بر بزرگترین دریاچه‌ آب شیرین خاورمیانه

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: دریاچه پریشان یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین کشور و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده از توابع شهرستان کازرون در استان فارس قرار گرفته است.

این دریاچه با مساحتی حدوداً ۴۳۰۰ هکتار و با ارتفاع ۸۲۰ متری از آب‌های آزاد در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت و در تقسیم بندی مناطق جز مناطق حفاظت شده محسوب می‌شود. این دریاچه به نام‌های مور، فامور و پریشان شناخته می‌شود، میلیون‌ها سال زیستگاه انواع ماهی‌ها، آبزیان و پرندگان بومی و غیر بومی بوده است.

دریاچه پریشان از سال ۱۳۸۸ به دلیل کمبود بارندگی و حفر صدها چاه مجاز و غیر مجاز در اطراف آن برای استفاده در امور کشاورزی مردم این منطقه و به عقیده محلیان به دلیل وجود نیروگاه سیکل ترکیبی برق در نزدیکی دریاچه خشک شده است.

سال‌ها از خشکی دریاچه پریشان گذشته و این دریاچه هنوز احیا نشده است و هر روز نیز امید به جاری شدن آب در بستر پریشان کمتر می‌شود.

بارش‌های سال ۱۴۰۰ نیز نتوانست مرهمی بر درد خشکی پریشان بگذارد تا معضل خشکی تالاب بیش از پیش خود را نمایان کند و ۱۳ بهمن ماه به عنوان روز جهانی تالاب‌ها دیگر برای پریشان روز جشن نباشد.

نماینده «ان جی او» ها در ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور در رابطه با نقش مؤثر سازمان‌های مربوطه برای احیای تالاب پریشان به خبرنگار مهر گفت: بودجه ادارات مربوطه ازجمله منابع طبیعی، امور آب، جهاد کشاورزی و… محدود و هزینه‌ها طبقه بندی و مشخص شده است، در بودجه این ادارات پولی برای احیای تالاب پریشان نیست.

علی اکبر کاظمینی افزود: باید ادارات مربوطه همکاری کرده و طرح و پروژه ارائه دهند و اعلام کنند در حوزه تالاب پریشان برای اجرای طرح کاهش مصرف آب این مقدار هزینه نیاز است که این پول در بودجه لحاظ شود و سالیانه به ادارات تعلق گیرد، سازمان‌هایی مانند اداره تعاون روستایی و اداره کار می‌توانند در احیای تالاب پریشان نقش پررنگی داشته باشند اداره کار باید برای مردم بومی این منطقه که حاضرند برای کمک به احیای تالاب از کشاورزی دست بکشند، معیشتی جایگزین کند، همکاری صحیح ادارات و جامعه محلی باعث کاهش کشاورزی، تعداد چاه‌ها و افزایش آب در حوزه تالاب پریشان خواهد شد.

وی در رابطه با نقش سازمان‌های استانی و کشوری در احیای تالاب بین المللی پریشان ادامه داد: چون استان‌ها و استانداران از نظر سازمان برنامه و بودجه تا حدودی مستقل هستند و بودجه‌ها و هزینه‌های استانی زیر نظر شخص استاندار و سازمان برنامه و بودجه است می‌توان در چارچوبی برای ادارات مربوطه جهت احیا و نجات پروژه‌های حائز اهمیتی مانند تالاب پریشان بودجه‌ای قرار داد و آن ادارات را ملزم به فعالیت صحیح در این چارچوب کرد.

کشاورزی چهار فصل در منطقه جان پریشان را گرفت

مدیر مؤسسه سیزده فروردین در رابطه علل خشکی تالاب اظهار کرد: متأسفانه طی سالیان گذشته با افزایش کشت به خصوص کشت بسیاری از محصولات آب بر در چهارفصل سال و برداشت بی اندازه آب از سفرهای زیر زمینی تالاب پریشان بیش از توان اکولوژیکی منطقه بوده و عامل اصلی خشکی پریشان کشاورزی متعدد در منطقه است.

وی در ادامه به نقش نیروگاه سیکل ترکیبی برق کازرون در این فرآیند اشاره کرد و گفت: بنده معتقدم نیروگاه سیکل ترکیبی از نظر موقعیت مکانی و آمایش سرزمین در جای مناسبی ساخته نشده است ولی سهم برداشت نیروگاه از آب حوزه تالاب پریشان بسیار ناچیز و کم بوده و نیروگاه برق در خشک شدن تالاب نقشی نداشته است.

این فعال محیط زیست با اشاره به ضررهای نیروگاه سیکل ترکیبی برای شهر کازرون گفت: بزرگترین ضرری که نیروگاه سیکل ترکیبی برق طی این چندسال به کازرون زده و همچنان ادامه دارد آلودگی هوای شهر کازرون و منطقه اطراف است، این نیروگاه باید از گاز استفاده کند ولی متأسفانه از سوخت‌های غیر گازی از جمله مازوت که باعث ایجاد ناکس NOx (اکسیدهای نیتروژن که یکی از آلاینده‌های اصلی توربین‌های گازی هستند) می‌شود استفاده می‌کند که این امر سبب آلودگی بسیاری در هوای منطقه کازرون شده است.

وی افزود: انتشار NOx علاوه بر تخریب لایه ازن، باعث تشکیل و بارش باران‌های اسیدی در منطقه، آلودگی برای محصولات کشاورزی و آسیب به سطح ساختمان‌ها می‌شود و وقتی که باران‌های اسیدی در مکان‌های آبی مانند تالاب، دریاچه،برکه و… نزول می‌کند PH آن منطقه آبی به سمت اسیدی شدن پیش می‌رود که باعث مرگ موجودات زنده در آب خواهد شد. گازهای NOx در ارتفاعات منطقه کازرون از نیروگاه سیکل ترکیبی به سمت تالاب پریشان و شهر کشیده شده که هنگام طلوع آفتاب قابل رؤیت است.

چرا چاه‌های بسیاری در اطراف تالاب پریشان حفر شده است؟

کاظمینی در پاسخ به سوال دلیل افزایش کشاورزی و حفر چاه‌های مجاز و غیر مجاز در حوزه تالاب پریشان گفت: در سال‌های اخیر دولت‌ها از ایجاد شغل پایدار عاجز بوده‌اند و این باعث شده که دولت‌ها با افرادی که به مراتع و مناطق مختلف محیط زیست تجاوز می‌کنند، چاه‌های غیر مجاز حفر می‌کنند و… برخورد نکند و اجازه بدهد این افراد برای امرار معاش برای خود شغلی ایجاد کنند هرچند این شغل باعث نابودی طبیعت و محیط زیست شود.

این فعال محیط زیست با اشاره به رابطه عدالت اجتماعی و رفاه افراد یک جامعه با محیط زیست گفت: در جوامعی که عدالت اجتماعی به بهترین نحو وجود دارد محیط زیست بدون تخریب و آسیب است.

وی ادامه داد: وقتی نمی‌توانیم برای نسل آینده جامعه محلی و افرادی که سالیان سال است در کنار تالاب پریشان زندگی می‌کنند اشتغال ایجاد کنیم، فرزندان تحصیلکرده کشاورزان مجبور می‌شوند مانند اجداد خود به کشاورزی روی آورند، اگر سیستم‌های کاریابی و اشتغال این افراد را جذب کار در سطوح مختلف جامعه کند تعداد کشاورزان کمتر و میزان کشت و برداشت آب در منطقه کاهش می‌یابد.

جنگل‌ها نیز قربانی عدم اشتغال هستند

کاظمینی با اشاره به دلایل نابودی محیط زیست در کشور گفت: درصد بسیاری از نابودی محیط زیست بخاطر شرایط بد اقتصادی و فقر مردم در کشور است، وقتی در جنگلی فقر وجود دارد این فقر باعث می‌شود درختان توسط افراد ساکن در آن منطقه قطع و تبدیل به ذغال شود و این افراد با فروش ذغال کسب درآمد می‌کنند.

وی اظهار کرد: ما اگر بتوانیم عدالت اجتماعی و وضعیت اقتصادی را بهبود ببخشیم قطعاً میزان برداشت و تخریب محیط زیست به شدت کاهش می‌یابد.

دشت برم را حفظ کنیم تا پریشان جان گیرد

این نماینده NGO ها باتوجه به نقش مهم جنگل‌های زاگرس در احیای تالاب پریشان گفت: اگر در بالادست تالاب پریشان جنگل‌های دشت برم وجود نداشت که باعث جذب آب در زمین و جوشش چشمه‌های منطقه شود که تالابی تشکیل نمی‌شد.

وی با اشاره به شعر سعدی که می‌گوید «چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن که می‌گویند ملاحان سرودی / اگر باران به کوهستان نبارد به سالی دجله گردد خشک رودی، گفت: این دو بیت از سعدی بزرگ شرح حال دقیق دشت برم و پریشان است، جنگل‌های زاگرس و این دشت بلوط باعث می‌شود که چشمه‌های شهرنجان، قلعه نارنجی و… در این منطقه بجوشند.

آب سد نرگسی باید به کشاورزان داده شود / تالاب با باران خودش را احیا می‌کند

علی اکبر کاظمینی در پایان با اشاره به راه‌های احیا تالاب پریشان گفت: برای تسریع در احیای پریشان باید چاه‌های اطراف حوزه آبریز تالاب پلمب شوند ولی پلمب این چاه‌ها معیشت مردم منطقه را نابود خواهد کرد، حال راه حل چیست؟ بنده معتقدم برای احیای تالاب پریشان باید آب سد نرگسی را به کشاورزان برای کشت و کار داد و چاه‌های حفر شده در اطراف تالاب را مسدود کرد، با ورود آب سد نرگسی به منطقه بخش عمده‌ای از آب کشاورزی تأمین و برداشت از سفره‌های زیرزمینی کاهش می‌یابد.

وی در ادامه گفت: با رساندن آب سد نرگسی به کشاورزان و مسدود سازی چاه‌های این کشاورزان تالاب پریشان آماده احیا می‌شود در حال حاضر پریشان در کما است و باتوجه به کاهش ۵.۵ متری آب سفرهای زیر زمینی از تیرماه سال ۱۳۸۸( سالی که پریشان کاملاً خشک شده است) امید است با نزول بارش‌های الهی طی چندسال شاهد برگشت پریشان باشیم.

طبیعت خودش را مدیریت می‌کند و در حال حاضر وظیفه همه ما مراقبت و جلوگیری از نابودی بیشتر تالاب پریشان است عبور و مرور، آتش سوزی، افزایش تعداد چاه‌ها و… از مواردی است که جان پریشان را برای همیشه خواهد گرفت.