خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ سقف سالن انتظار فرودگاه مهرآباد در سال ۵۲ در اثر ارتعاشات ناشی از صدای موتورهای جت در باند پرواز فروریخت و به دلیل نبود یک سیستم مشخص برای امدادرسانی و انتقال مجروحین به بیمارستان ۱۶ نفر جان باختند و ۱۱ نفر هم مصدوم شدند.
بروز این فاجعه جرقه‌ای بود برای تأسیس مجموعه‌ای که امروز به نام سازمان ملی اورژانس کشور شناخته می‌شود. در آن زمان سیستم اورژانس پیش بیمارستانی تنها در سه کشور آمریکا، کانادا و استرالیا وجود داشت و ایران چهارمین کشور بود که به سیستم فوریت‌های پزشکی (سال ۱۳۵۴ شمسی) مجهز شد و آن را مرکز اطلاعات اورژانس نامید. مرکز اورژانس و پرسنل آن در اوایل انقلاب، فعالانه در امر انتقال و درمان مجروحین انقلاب شرکت داشته و در طول دفاع مقدس نیز خدمات بسیار ارزشمندی را به رزمندگان و ایثارگران ارائه کردند.
در بازدیدی که جعفر میعادفر رئیس سازمان اورژانس از خبرگزاری مهر داشت با او در مورد تعداد پایگاه‌ها و تجهیزات اورژانس، راهکارهای این سازمان برای سریع‌تر رسیدن به مصدومان، آمار مزاحمان تلفنی و راه حل این موضوع و مسائلی از این قبیل به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می‌توانید این گفت و گو را بخوانید.
در ابتدا توضیحاتی در مورد وضعیت فعلی اورژانس بفرمائید.
من از جنس فوریت‌های پزشکی هستم و در این سیستم از صفر شروع کردم؛ چالش‌ها و مشکلاتی که در اورژانس داریم را در سطوح مختلف هم درک کرده و هم به آنها آگاه هستم. دغدغه ما مردم است به همین دلیل اگر موردی را به عنوان مشکل اعلام می‌کنیم به این دلیل است که بتوانیم خدمات بهتری به مردم ارائه دهیم.
به عنوان مثال سعی داریم تا سیستم موقعیت یاب بیمار را فعال‌تر و به روز کنیم تا هنگامی که بیماری با ۱۱۵ تماس می‌گیرد نگران اعلام آدرس صحیح و دقیق به کاربر نباشد و ما هم در مرکز بتوانیم به موقعیت مکانی دقیق او دست پیدا کنیم.
وضعیت آمبولانس‌های اورژانس به چه صورت است؟
ما برای اینکه بتوانیم خدمات خوبی ارائه دهیم به سه مورد نیروی انسانی، تجهیزات و فضای محیطی مناسب نیاز داریم؛ آمبولانس‌ها الان دغدغه اصلی ما است. حدود ۴ سال است آمبولانس جدیدی وارد ناوگان ما نشده است و حدود ۳ هزار دستگاه آمبولانس بالای ۱۴ سال عمر دارد و هر آمبولانس بیش از یک میلیون کیلومتر پیمایش داشته است.
به همین دلیل ما هم از دولت و هم از مجلس خواهش کردیم تا بودجه‌ای برای وارد کردن آمبولانس‌ها به اورژانس اختصاص بدهند.
چرا با شرکت‌های خودرویی داخل برای ساخت آمبولانس همکاری نمی‌شود؟
آنچه که در ظرفیت‌های داخلی وجود داشته باشد را استفاده می‌کنیم؛ اما در بحث آمبولانس به دلیل اینکه از پلتفرم «ون» استفاده می‌شود نمی‌توان از ظرفیت شرکت‌های داخلی استفاده کرد چراکه هیچکدام از شرکت‌های خودروسازان این پلتفرم را تولید نمی‌کنند.
به دلیل اینکه از پلتفرم «ون» استفاده می‌شود نمی‌توان از ظرفیت شرکت‌های داخلی استفاده کرد چراکه هیچکدام از شرکت‌های خودروسازان این پلتفرم را تولید نمی‌کنند
به همین دلیل مجبور هستیم شاسی را از خارج وارد کنیم، اما در ۲۰ سال اخیر شرکت‌ها را توانمند کردیم تا بتوانند این شاسی‌ها را تبدیل به آمبولانس کنند؛ یعنی حدود ۴۰ درصد هزینه یک آمبولانس مربوط به تبدیل شاسی به آمبولانس است که این کار در ایران انجام می‌شود.
چرا باید برای اورژانس ردیف بودجه‌ای جداگانه ای در نظر گرفته شود؟
در بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه برای اعتبار فوریت‌های پزشکی سقفی وجود ندارد چرا که معلوم نیست اورژانس در این ماه یا سال قرار است به چند بیمار رسیدگی کند. ما به جز خدمت رسانی به مردم نباید دغدغه‌ای داشته باشیم اما الان وضعیت این طور نیست.
ما هم باید دغدغه خدمت رسانی بهتر به مردم را داشته باشیم و هم دغدغه مسائل مالی، حتی در برخی موارد مسائل مالی بیشتر از دیگر مسائل ما را درگیر خود می‌کند.
بزرگترین چالش اورژانس در حال حاضر چیست؟
در فرآیند توسعه باید شاخص محور باشیم و مسائل سیاسی را نباید دخیل کرد. بزرگترین چالشی که در بحث فوریت‌های پزشکی داریم خدمت رسانی در کلانشهرها است. ۷۸ درصد مأموریت‌های اورژانس، مأموریت‌های شهری است و ۲۲ درصد آن مأموریت‌های برون شهری و جاده‌ای است؛ البته که باید به مسائل جاده‌ای توجه داشته باشیم.
روش‌های متعددی را در حال انجام هستیم تا خدمات در شهرها به بهترین شکل انجام شود اما باز هم پاسخگو نیست. در تهران، مشهد و اصفهان اگر حتی ابتدای هر خیابان هم یک آمبولانس بگذاریم در برخی از اوقات روز نمی‌توانیم به موقع به بیمار برسیم مگر اینکه معجزه شود. استفاده از موتور هم حسن دارد و هم ایراد.
البته که موتور می‌تواند برای اقدامات اولیه به یک بیمار برسد اما اگر نیاز باشد بیمار به مراکز درمانی منتقل شود باز هم باید منتظر آمبولانس باشیم. بنابراین ما باید دنبال روش‌هایی باشیم که حتی از موتور هم زودتر به بیمار برسیم که البته طرح‌هایی را در این زمینه داریم.
کمی از این طرح بگویید.
تا زمان اینکه این طرح نهایی شود نمی‌توانم از جزئیاتش چیزی بگویم اما به عنوان مثال در این طرح قرار است مانند روش تاکسی‌های اینترنتی، امدادگران تخصصی را به بیماران برسانیم.
به عنوان مثال افرادی که دوره دیده اند، پرستاران، پزشکان و … را به یک اپلیکیشن متصل کنیم تا وقتی یک شهروند به خدمات فوریت‌های پزشکی نیاز داشت نزدیک ترین فرد به او که از قبل کارت شناسایی تحویلش داده شده و لوازم اولیه و امدادی را در اختیار دارد به سوی او برود.
به افرادی که در این طرح بخواهند اورژانس را یاری کنند هزینه‌ای هم داده می‌شود؟
اولویت ما در این طرح در ابتدا داوطلبین است و بعد شاید تعرفه‌ای هم برای امدادگران در نظر بگیریم؛ برخی از کارها مقدس است و نباید پولی شود. در برخی از کشورها هستند افرادی که افتخار می‌کنند ۴۰ سال داوطلب هستند و ماهی یک بار شیفت می‌دهند. ما باید فرهنگ این موضوع را نهادینه کنیم که کمک کردن فقط پول نیست و می‌شود از تخصص خود کمک کرد.
آیا شهرداری تهران با اورژانس برای تحویل محل به جهت ایجاد پایگاه‌های اورژانس همکاری دارد؟
در جلسه‌ای که با شهردار تهران داشتیم دغدغه‌ها را گفتیم، همکاری خوبی اکنون بین شهرداری تهران و اورژانس است؛ ما از ۲۲۵ پایگاهی که در شهر تهران داریم شاید تعداد پایگاه‌هایی که برای خود اورژانس است به انگشتان دو دست هم نرسد.
شهرداری و کمک‌هایش اگر نبود ما واقعاً با مشکل مواجه می‌شدیم، حدود ۶۰ پایگاه در سوله‌های بحران شهرداری تهران داریم و حدود ۱۵ پایگاه در آتش نشانی‌ها داریم.
خیران می‌توانند در این زمینه به اورژانس کمک کنند؟
بله؛ از خیران خواهش می‌کنیم در این جهاد وارد میدان شوند و اگر زمین یا ساختمان دارند در اختیار اورژانس بگذارند (در واقع وقف کنند) یا اگر می‌توانند ساختمانی را خریداری کنند به اورژانس کمک کنند.
وضعیت پایگاه‌های اورژانس در تهران به چه صورت است؟
علیرغم اینکه ۲۴ درصد مأموریت‌های کل کشور در تهران انجام می‌شود وضعیت خوبی در تعداد پایگاه‌های تهران نداریم، اورژانس سالانه ۵ میلیون مأموریت دارد که ۹۰۰ هزار مأموریت در تهران انجام می‌شود.
با کمک شهرداری در برخی از پارک‌ها و بوستان‌ها کانکس داریم، می‌خواهم بگویم هر سازمان و نهادی می‌تواند با در اختیار گذاشتن یک فضای ۷۰ متری یک پایگاه ایجاد کند تا هم برای پرسنل آنها سود داشته باشد و هم برای ما. چراکه هم ما دارای پایگاه اورژانس می‌شویم و هم اگر پرسنل آن سازمان دچار حادثه شوند می‌شود در کمترین زمان به آنها رسید.
طرح استفاده از مترو برای اورژانس در زمان بحران به کجا رسید؟
در برخی از متروها مستقر شده ایم؛ البته از ظرفیت متروها در حادثه‌ها می‌توان کمک گرفت که اگر مصدومان زیادی داشتیم بتوانیم مصدومان را از طریق مترو به مراکز درمانی منتقل کنیم.
به عنوان مثال در ایستگاه امام خمینی عوامل اورژانس حضور دارند، البته در ایستگاه‌های مادر هم حضور داریم.
از حوادث ترافیکی چه خبر؟
ما در بحث حوادث ترافیکی سالانه ۱۷ هزار فوتی داریم، اگر در این موارد هر سرمایه گذاری انجام شود در واقع ذخیره کردن منابع است. سالانه ۴۰ میلیارد دلار هزینه می‌کنیم و چون مستقیم هزینه نمی‌کنیم متوجه آن نمی‌شویم. عوامل اورژانس در ۹ ماهه اول سال ۵۰۶ هزار مصدوم را به بیمارستان‌ها منتقل کرده اند.
آخرین تصمیمی که در مورد انتقال جان باختگان تصادفات گرفته شده است چیست؟ اورژانس باید اینها را منتقل کند یا هلال احمر؟
هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده اما ما نمی‌توانیم با آمبولانس متوفیان را حمل کنیم و این موضوع را از اول هم گفته ایم. از بقیه سازمان‌ها که خودروی حمل جسد دارند باید کمک گرفته شود.
مدت زمان حضور اورژانس در صحنه چند دقیقه است؟
در جاده‌ها میانگین زمان رسیدن عوامل اورژانس به صحنه ۱۴ دقیقه است و حتی در برخی از مواقع هم کمتر است. در شهرهای کوچک ۸ دقیقه است و در کلانشهرها را نمی‌توانم پاسخ دهم چون بنا ندارم دروغ بگویم.
بهترین زمانی که باید به بیمار رسید ۶ دقیقه است که البته هیچ جای دنیا نمی‌شود ۶ دقیقه‌ای به بیمار رسید.
بنا بر اعلام پزشکی قانونی ۵۴ درصد از جان باختگان تصادف سر صحنه جان خود را از دست می‌دهند، ۶ درصد حین انقال و ۴۲ درصد در مراکز درمانی؛ برای کاهش این آمار چه تدبیری دارید؟
ابتدا بگویم که ما باید شدت حادثه را کم کنیم تا شاهد جان باختن هیچ هم وطنی نباشیم. اما در جواب شما باید بگویم در گذشته آمبولانس‌ها ما دیر به صحنه می‌رسیدند و افراد در صحنه بر اثر شدت جراحات جان خود را از دست می‌دادند اما اکنون که آمبولانس‌ها سریع می‌رسند و به دلیل اینکه مریض بد حال است، مصدوم در حین انتقال جان می‌دهد.
مصدومی که در حین انتقال به بیمارستان جان خود را از دست می‌دهد، حتی اگر سریع‌تر هم به بیمارستان برسد باز در بیمارستان جان خود را از دست می‌دهد چراکه شدت حادثه آنقدر زیاد است که دیگر نمی‌شود برای بیمار کاری کرد
مصدومی که در حین انتقال به بیمارستان جان خود را از دست می‌دهد، حتی اگر سریع‌تر هم به بیمارستان برسد باز در بیمارستان جان خود را از دست می‌دهد چراکه شدت حادثه آنقدر زیاد است که دیگر نمی‌شود برای بیمار کاری کرد.
برای جلوگیری از فرسوده شدن سلامت روان و جسم پرسنل اورژانس چه کارهایی انجام داده‌اید؟
ما یک طرف قضیه هستیم، سازمان‌های دیگر در این خصوص باید به کمک اورژانس بیایند؛ یک تکنسین فوریت‌های پزشکی چند وظیفه را همزمان با هم انجام می‌دهد به عنوان مثال کار درمانی انجام می‌دهد، بیماربری می‌کند، رانندگی می‌کند و … این تکنسین از نظر سختی کار درجه یک است اما همکار مشابه که در بیمارستان کار می‌کند سختی کار درجه سه دارد!
تکنسین من مانند یک پرستار داخل بیمارستان کار می‌کند اما به جای بیمارستان در خارج از مرکز درمانی است. این تکنسین هم از لحاظ روحی و هم از لحاظ جسمی در خطر است و در برخی از موارد بعد از ۱۵ سال خدمت نیرو دیگر نمی‌تواند کار کند و خدمت ارائه دهد. سال به سال وضعیت سلامت همکاران بررسی و در پرونده سلامتشان درج می‌شود تا اگر مشکلی باشد تحت درمان قرار بگیرند.
از حضور اورژانس در مناطق صعب العبور و روستایی بگویید.
هزار و ۷۰۰ پایگاه جاده‌ای در اقصی نقاط کشور داریم که این پایگاه‌ها دو نقشه دارند هم حوادث ترافیکی را پوشش می‌دهند و هم در روستاهای اطراف پایگاه‌ها مأموریت انجام می‌دهند. در بحث مناطق صعب العبور از اورژانس هوایی کمک می‌گیریم.
اکنون ۵۰ پایگاه اورژانس هوایی داریم و از ابتدای سال بیش از ۳۰۰ مادر باردار را با اورژانس هوایی منتقل کردیم و در کل اورژانس هوایی از ابتدای سال تا کنون اورژانس هوایی۳ هزار مأموریت انجام داده است.
اورژانس چند بالگرد دارد؟
ما به شخصه یک بالگرد داریم که در استان مازندران است. اما وزارت بهداشت ۵-۶ بالگرد دارد که اورژانس به صورت خرید خدمت از آن استفاده می‌کند.
بزرگترین مشکل در بحث اورژانس هوایی چیست؟
تأمین اعتبار و بودجه برای اورژانس هوایی است؛ چرا که سوخت و قطعه و هزینه‌های خلبان و تیم پزشکی با اورژانس است. در واقع باید بگویم اورژانس هوایی، اورژانسی نیاز به اعتبار دارد.
ما از نهادهای انتظامی، نظامی و …بالگرد را اجاره می‌کنیم اما هزینه تیم پزشکی، خلبان، سوخت و غیره با اورژانس است که در این زمینه با کمبود اعتبارات مواجه هستیم.
چه راهکاری برای کاهش مزاحمان اورژانس پیشنهاد می‌دهید؟
در دنیا قوانینی وجود دارد که به راحتی می‌توان با استفاده از آنها مزاحمان تلفنی و یا حتی افرادی که قصد سوءاستفاده از خدمات فوریت‌های پزشکی را دارند را توبیخ کرد؛ به عنوان مثال در برخی از کشورهای اروپایی اگر بار اول مزاحم شوند به آنها تذکر می‌دهند در مرحله دوم شماره را مسدود می‌کنند و در مراحل بعدی جریمه‌های نقدی و زندانی در نظر می‌گیرند.
در این موارد با خلأ قانونی در کشور مواجه هستیم اما مدت‌ها است که پیگیریم تا قانونی تصویب شود تا بتوان به کمک آن مزاحم تلفنی‌های اورژانس را کاهش دهیم.
اگر از عوامل اورژانس گلایه‌ای داشته باشیم به کجا باید اعلام کنیم؟
می‌توان با شماره ۱۹۰ گرفت، البته بعد از هر مأموریت از طرف اورژانس با افرادی که تماس گرفته اند هم تماس گرفته می‌شود تا میزان کیفیت را بررسی کنیم؛ همچنین سیستم پیامک کوتاه که در آن نظرسنجی دارد هم برای شماره‌هایی که با اورژانس تماس گرفته اند ارسال می‌شود.
در دوران کرونا چند نفر از عوامل اورژانس به شهادت رسیدند؟
۱۹ نفر از همکاران ما به دلیل ابتلاء به کرونا شهید شدند که البته هنوز برای ثابت کردن شهادتشان درگیر هستیم؛ همچنین بیش از ۱۰ هزار نفر از پرسنل عملیاتی ما درگیر کرونا شدند.
در دوران کرونا مأموریت‌های اورژانس تغییری کرد؟
شاید فکر کنید در این مدت مأموریت‌های اورژانس بیشتر شده است اما باید بگویم که در سال ۹۸، حدود ۴ و نیم میلیون مأموریت و در سال ۹۹ حدود ۴ میلیون و ۱۷۰ هزار مأموریت داشته ایم، یعنی کمتر شده است.
این کاهش هم به این دلیل بود که مردم تا زمانی که نیاز نبود به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مراجعه نمی‌کردند و هم به این دلیل که در مرکز دیسپچ بخشی برای کرونا راه اندازی کردیم تا پاسخگوی سوالات افراد باشیم تا نیازی نباشد آنها از خانه بیرون بیایند.
نظر شما