طراحی تراشه زیستی برای ایمنی مواد غدایی توسط محققان کشور

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، «دکتر اسماء وردیان» در مورد اثرات زیستی و سلامتی اکراتوکسین ها گفت: اکراتوکسین ها شامل خانواده ای از متابولیت های سمی تولید شده توسط برخی از قارچ ها هستند و از مهمترین انواع سموم غذایی به شمار می آیند. این آلاینده یکی از سموم کلیوی - کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می شود.

وی ادامه داد: طبق بررسی های موسسه بین المللـی تحقیقـات سـرطان، اکراتوکسـین A عامل بالقوه سرطان زای انسانی (گروه B۲) اسـت و سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می شود و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.

وی با اشاره به پایداری بالای این سم در برابر تجزیه کننده های طبیعی و بیولوژیکی بیان کرد: با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسـین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسـیعی از مـواد غـذایی خام و فرآوری شده مـورد مصرف انسان شامل غلات، ادویه ها، مغزهـا، میـوه هـای خشک، قهوه و آب انگور می شود.

مجری طرح پژوهشی «طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A» در مورد این طرح بیان کرد: سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفته ولی در این طرح بر پایه تکنولوژی کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش اکراتوکسین در نمونه های آب انگور و برنج معرفی شد که پایین ترین حد تشخیص گزارش شده برای این سم است.

وردیان ادامه داد: زیست حسگرهای کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس ترین کیت های تشخیصی در دنیا معرفی شده اند که موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین المللی در این زمینه پیشتاز می باشد و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.

وی تصریح کرد: افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه‌ تشخیص از جمله مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی است.

عضو هیئت علمی گروه ایمنی و کنترل کیفیت موسسه گفت: با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری و کاهش هزینه های درمان پایش نمونه های غذایی مشکوک به آلودگی است.

وردیان در مورد روش های تشخیص این سم در مواد غذایی بیان کرد: در حال حاضر روش های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روش های ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است اما روش های دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین ، پیچیده و گران قیمت هستند که علاوه بر زمان بر بودن مراحل آماده سازی نمونه نیز برای آنها دشوار است.

وی ادامه داد: سیستم های تشخیص سریع، حساس، مقرون به صرفه اقتصادی، قابل حمل و اندازه گیری در محل برای اکراتوکسین A به منظور اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری هستند و راهکاری ارزشمند برای ارزیابی ریسک های زیست محیطی محسوب می شوند. حسگرهای برپایه کریستال مایع به صورت قابل حمل طراحی می شوند و نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی هستند.

وی گفت: در این طرح پژوهشی تلاش شده که روشی جدید با به کارگیری کریستال های مایع معرفی گردد که تاکنون بر کلیه روش های ارائه شده برتری داشته باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر اکراتوکسین A را مورد سنجش قرار داد که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت پرتابل سازی است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.

وی در پایان بیان کرد: این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی و با همکاری پروفسورهشین-چن از کشور تایوان انجام شده است که بخشی از نتایج آن در مجله‌ی Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسیده است.