دغدغه های امنیتی مسکو و بحران اوکراین/ اهداف روسیه در این مناقشه

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل – محمدرضا الکائی: در هفته‌های اخیر بحران اوکراین تبدیل به دستاویزی برای غربی‌ها و به ویژه آمریکا و ناتو شده است تا از این طریق بتوانند اهداف خود را در شرق اروپا برای محدود کردن هر چه بیشتر مسکو پیش ببرند.

بحران مذکور ریشه در وقایع سال ۲۰۱۴ میلادی دارد، زمانی که کودتایی با حمایت آمریکا و غرب در اوکراین به وقوع پیوست و دولتی غرب گرا بر سر کار آمد.

مسکو در پی این کودتا خود را ملزم به محافظت از شبه جزیره کریمه دید و سپس اهالی این منطقه طی یک همه پرسی رأی به الحاق به خاک روسیه دادند. همین مسئله باعث شد که اهالی منطقه «دونتسک» و «لوهانسک» (که با هم با نام «دونباس» شناخته می‌شوند) نیز درخواستی مشابه از مسکو داشته باشند که البته «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه این درخواست را رد کرده و گفته بود که الحاق دونباس به خاک روسیه همانند مدل کریمه امکان پذیر نیست.

کرملین بارها تاکید کرده است که تنها راه حل ممکن درباره مسئله اوکراین «پیمان مینسک» است که از طریق جلسات قالب «نرماندی» به دست آمده است و اینکه کی یف به تعهدات این توافق پایبند باشد. گفتنی است قالب «نرماندی چهار» شامل کشورهای روسیه، فرانسه، آلمان و اوکراین است که در ژوئن ۲۰۱۴ برای میانجیگری در مناقشه مذکور پس از اعلام استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک ایجاد شد.

از آن زمان تاکنون درگیری‌های مردم مناطق یادشده با دولت مرکزی اوکراین ادامه دارد. مسئله‌ای که کرملین در اینجا روی آن تاکید دارد این است که مسکو طرف حساب این درگیری نیست، اما غرب با سو استفاده از این مسئله تمام تلاش خود را به کار بسته تا به اهداف خود در این لفافه دست یابد.

گسترش جغرافیای ناتو به ویژه به سمت شرق اروپا، برای مسکو تهدیدی جدی به شمار می‌آید و اینکه که پیشنهادات امنیتی مسکو بسیار منطقی و واقع گرایانه هستند

نکته اصلی بحث غرب گرا شدن هر چه بیشتر اوکراین و گرایش آن به سمت بلوک غرب است و این چیزی است که موجب وقوع کودتا و سرنگون شدن دولت «ویکتور یاناکوویچ» رئیس جمهور وقت اوکراین شد. همین مسئله اصلی است که به دغدغه روسیه تبدیل شده است، زیرا روند نزدیک تر شدن بیش از پیش کی یف به غرب منافع امنیتی مسکو را تهدید می‌کند.

کشمکش اصلی اما بر سر مسئله ناتو و غرب و در رأس آن آمریکا است و طبق گفته رئیس جمهور روسیه، آنها مسبب اصلی تنش‌ها در شرق اروپا هستند و چنانچه زیرساخت‌های ناتو بیش از این به سمت شرق اروپا گسترش یابد، اگر سامانه‌های موشکی آمریکا و ناتو در اوکراین ظاهر شوند، زمان پرواز آن موشک‌ها تا مسکو به ۷ تا ۱۰ دقیقه کاهش می‌یابد و در صورت استقرار تسلیحات مافوق صوت این زمان به ۵ دقیقه کاهش پیدا خواهد کرد.

مسکو در همین رابطه تمام تلاش خود را به کار بسته است تا از طرق دیپلماتیک این دغدغه‌ها را با طرف غربی در میان بگذارد، لذا وزارت خارجه روسیه اواخر سال گذشته میلادی پیش نویس های پیشنهادات تضمین‌های امنیتی ارائه شده توسط مسکو به آمریکا و ناتو را منتشر کرد. جلساتی نیز بین مقامات دو طرف در اوایل سال میلادی جدید برگزار شد، اما نتایج ملموسی از آن حاصل نشد و طرف غربی تا کنون حاضر نشده است این پیشنهادات را بپذیرد.

پوتین در این باره گفته بود که غرب مهمترین دغدغه‌های امنیتی مسکو را بی پاسخ گذاشته است.

رئیس جمهور روسیه بارها تاکید کرده است که ناتو مدام در حال گسترش جغرافیای خود است و این تهدیدی برای مسکو به شمار می‌آید.

وی در این باره در کنفرانس خبری سالانه خود گفته بود: مهم روند مذاکرات (درباره تضمین‌های امنیتی) نیست، نتیجه مهم است. در دهه نود به ما گفتند که یک سانتی متر هم به سمت شرق نمی آییم. پس چه شد؟ ما را فریب دادند. گسترش ناتو در پنج مرتبه رخ داده است. سامانه‌های موشکی در رومانی و لهستان ظاهر می‌شوند. آیا ما به سراغ آنها رفتیم؟ خیر، بلکه آنها به سمت ما آمدند.

هدف اصلی روسیه نیز در بحران اوکراین رویارویی با تهدیدات ناتو و آمریکا است

اقدامات ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه و به ویژه کشورهایی که با روسیه مرز مشترک دارند دغدغه اصلی روسیه است و مسکو خواهان خاتمه یافتن پیشروی ناتو و افزایش زیرساخت‌ها و توانمندی‌های این ائتلاف در شرق اروپا است. همچنین پیوستن اوکراین و گرجستان به ناتو از خطوط قرمز کرملین است.

پوتین اخیراً و در کنفرانس خبری مشترک با «امانوئل ماکرون» همتای فرانسوی خود ضمن اشاره به نکات اصلی پیشنهادات تضمین‌های امنیتی مسکو، گفته است که این پیشنهادات بسیار منطقی و واقع گرایانه هستند و از اقدامات تهاجمی ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه انتقاد کرده است.

رئیس جمهور روسیه ضمن اشاره به مهمترین درخواست مسکو، یعنی عدم گسترش ناتو به شرق اروپا گفت که آنها می‌گویند که کشورها حق انتخاب دارند که به این ائتلاف ملحق شوند یا خیر. ما هرگز این مسئله را زیر سوال نبرده‌ایم، اما می گوئیم که اجباری برای عضویت نیز نباید در کار باشد.

هدف اصلی روسیه نیز در بحران اوکراین رویارویی با تهدیدات ناتو و آمریکا است چرا که حاکمیت آنها بر این منطقه راهبردی تهدیدی جدی برضد منافع امنیتی روسیه است و مسکو تلاش می‌کند به نوعی موازنه قوا در این مسئله دست یابد.

اما مسئله‌ای که غرب در حال سو استفاده از آن است این است که با دستاویز قرار دادن بحران اوکراین سعی دارد تا به آن چیزی که از پیش برای آن برنامه ریزی کرده بود دست یابد، یعنی استقرار هر چه بیشتر زیرساخت‌ها و تسلیحاتش در نزدیکی مرزهای روسیه؛ یعنی آمریکا و ناتو در پوشش حمایت از اوکراین (برای همه حتی خود کی یف مشخص شده است که کسی دلش به حال اوضاع این کشور نسوخته است) در حال آوردن و مستقر کردن هرچه بیشتر زیرساخت‌ها و تسلیحات خود در نزدیک روسیه هستند.