خبرگزاری مهر – گروه استانها: بعد از ثبت جهانی بافت تاریخی یزد، تقاضا برای بهره برداری و سرمایه گذاری از بناهای تاریخی موجود در بافت تاریخی افزایش یافت در نتیجه مرمت‌ها هم روند رو به رشدی را طی کرد اما همواره نوع و کیفیت این مرمت‌ها مورد انتقاد است.
بسیاری عقیده دارند که مرمت‌های ظاهری بناهای بافت تاریخی که برخی از آنها حتی قدیمی هم نیستند، با ظاهری از سیم و گل و کاه و گل و باطنی از مخروبه‌ها و ساختمان‌هایی با مصالح غیرهمخوان با بافت تاریخی، آینده و اصالت بافت تاریخی را در معرض تهدید قرار داده است. در بخش‌هایی از دیوارها که مرمت‌ها کنده شده، دیوارهای سیمانی به چشم می‌آید که نشان می‌دهد تنها ظاهرسازی است که باعث شده نمای بیرونی آنها زیبا به نظر برسد و بهترین محل برای عکس یادگاری ما و نشان دادن سیمایی تاریخی از در و دیوار بافت تاریخی باشد
در پس همین کوچه‌های زیبای کاهگلی که از آن عبور می‌کنیم، مخروبه‌هایی است که محل انباشت زباله، تجمع سگ‌های ولگرد و گاهی معتادانی است که برای مصرف مخدر جای دنجی پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر همین دیوارها هم جای تأمل دارند. در بخش‌هایی از دیوارها که مرمت‌ها کنده شده، دیوارهای سیمانی به چشم می‌آید که نشان می‌دهد تنها ظاهرسازی است که باعث شده نمای بیرونی آنها زیبا به نظر برسد و بهترین محل برای عکس یادگاری ما و نشان دادن سیمایی تاریخی از در و دیوار بافت تاریخی باشد.
این موضوع مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران استان است. رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یزد هم درباره نحوه مرمت در بافت تاریخی به خبرنگار مهر گفت: اصلی‌ترین مشکلی که مرمت‌های ما در حال حاضر دارد، مرمت‌های ظاهری است.
توجه به کلیت و جزئیات بنا در مرمت
مجتبی فرهمند گفت: در این مرمت‌ها اساساً به سبک و مصالح اصیل کمتر توجه شده این در حالی است که چیزی که باعث شده بافت تاریخی ارزشمند شناخته شده و در دنیا مطرح شود، جریان زندگی و اصالت در بنا، بخشی مربوط به کلیت بنا و بخشی مربوط به جزئیات بنا است.
وی افزود: جزئیات اجزای سازنده بنا از خشت به عنوان کوچک‌ترین تا اندام‌های بنا که حیاط مرکزی، بادگیر، سردر، تالار و سایر فضاهای تشکیل دهنده است. از این رو هر کار اشتباهی در ساختار بنا، در واقع چیزی است که اصالت بنا از جزئیات تا کلیات را خدشه دار می‌کند و مردود است.
فرهمند درباره مرمت‌های ظاهری گفت: مرمت‌های ظاهری بدون توجه به ریشه و هویت بنا انجام می‌شود و از نظر کارشناسان بین المللی مورد تائید نیست. اینجا باید زندگی در بافت تاریخی را به صورت مسئله مهم اساسی تلقی کنیم و سعی کنیم با روش‌هایی خانه‌های تاریخی را روزآمد کنیم.
تأثیر دانش امروزی بر کیفیت مرمت‌ها
رئیس نظام مهندسی ساختمان استان یزد درباره اینکه آیا دانش امروز برای برقراری تعامل بین نیازهای امروزی و هویت اصلی بناهای تاریخی کافی است، عقیده دارد که مدیریت شهری باید برای این مسئله با توجه به حفظ اصالت بنا و یکپارچگی بنا راه حل داشته باشد تا بتوانیم با حفظ اصالت جریان زندگی را بر اساس نیازهای امروز برقرار کنیم. نهادهای علمی دانشگاهی باید در بخش هویت شهری ورود کنند و راه حل پیدا کنند چرا که تداوم این مرمت‌های اشتباه، خطرناک است و می‌تواند باعث از دست رفتن اصالت بافت تاریخی شود
وی اضافه کرد: نهادهای علمی دانشگاهی باید در بخش هویت شهری ورود کنند و راه حل پیدا کنند چرا که تداوم این مرمت‌های اشتباه، خطرناک است و می‌تواند باعث از دست رفتن اصالت بافت تاریخی شود.
فرهمند، درباره اصلی‌ترین مشکل مرمت‌های امروزی گفت: چیزی که امروز گریبانگیر شده، مرمت‌های سطحی و ظاهرنگر است که اصلی‌ترین چالش مرمت در بافت تاریخی محسوب می‌شود. این مرمت‌ها به جای نگهدارندگی و حفاظت از بنا، آسیب رسان است.
رئیس نظام مهندسی ساختمان استان یزد عقیده دارد باید ضوابط از حالت کمی خارج و به سمت ضوابط کیفی سوق داده شود. ضوابط ثبت جهانی اساساً به ریشه‌های ساختمان‌ها و اصالت بافت تاریخی توجه کرده است اگر این موضوع رها شود، کم کم شاهد بافتی هستیم که ظواهر زیبایی دارد از درون از بین می‌رود.
ضرورت کیفی شدن ضوابط مرمت
وی ادامه داد: استفاده از ایزوگام در سقف‌ها، استفاده از مصالح آجر و سیمان در پس دیوارهای کاهگلی و از این قبیل اقدامات باعث می‌شود که بنا از درون از بین برود و علی رغم اینکه نگاه حفاظت گرایانه است اما در نهایت نگاه‌های مخربی است.
فرهمند درباره اینکه چه دستگاهی مسئولیت نظارت بر کیفیت مرمت‌ها را بر عهده دارد؟ گفت: اداره میراث فرهنگی وظیفه نظارت را دارد اما تدوین ضوابطی که به صورت ریشه‌ای موضوع مرمت را بر اساس اصالت‌های بافت تاریخی حل کند، ضرورت دارد و باید در دستور کار قرار گیرد وگرنه ضوابط فعلی به ظاهرسازی‌ها منتج است.
اهمیت آموزش برای ترویج مرمت اصولی
رئیس نظام مهندسی ساختمان استان یزد درباره ترویج راه‌های اساسی برای مرمت بناهای بافت تاریخی اظهار داشت: اصلی‌ترین کار، ترویج و آموزش است. آموزش به جامعه محلی و برگزاری ورک شاپ ها و کلاس‌های آموزشی و تهیه بروشورهای آموزشی و ترویج اصول مرمتی اصلی ترین موضوعی است که به معنای واقعی به حفظ اصالت بافت تاریخی کمک می‌کند، موضوعی که فراموش شده است.
به گفته وی، دستگاه‌های متولی باید به آن توجه کنند چرا که عمده بافت تاریخی در اختیار مردم است و آنها متولیان اصلی هستند و اگر آموزش نبینند مشکلات زیادی در مسیر مرمت و مدیریت بافت تاریخی در پیش رو خواهیم داشت و این شرایط روز به روز بدتر می‌شود.
فرهمند عقیده دارد که دلیل گرایش مردم به مرمت‌های غیراصولی، افزایش قیمت‌ها و نگاه‌های سوداگرانه است که باعث شده این شیوه مرمت ترویج شود و آموزش حلقه مفقوده مرمت است. در حال حاضر مرمت کالبدی نسبت به مرمت اجتماعی و فرهنگی بافت تاریخی در اولویت قرار گرفته است در حال یکه مرمت اجتماعی مقدم بر مرمت کالبدی بافت تاریخی است.
جلوگیری از واردن شدن لطمه به بافت تاریخی
رئیس نظام مهندسی ساختمان استان یزد بیان کرد: باید جامعه را آموزش دهیم و نگاهشان را به صورت دقیق به بناهای تاریخی سوق دهیم. چیزی که اهمیت دارد این است که نباید هر کاری انجام دهیم چرا که شاید به بافت تاریخی لطمه وارد شود. شاید ایجاد یک کاربری باعث از بین بردن بنا شود یا مرمت‌ها آسیب رسان و خسارت‌زا باشد.
فرهمند افزود: از این‌رو می‌توانیم هر عملکردی را اضافه کنیم و کاربری بزرگی را در بافت تاریخی ایجاد کنیم که بافت تحت الشعاع قرار بگیرد. باید پذیرفت که هدف حفظ اصالت بافت تاریخی است و هر چه با این معیارها مغایرت داشته باشد، غلط است.
مرمت یکی از نیازهای بناهای تاریخی موجود در بافت تاریخی است اما به طور قطع هستند کارشناسان و صاحب‌نظرانی که بتوانند مرمت‌های اصولی را اجرا کنند و باید کار را به اهل آن سپرد وگرنه هر کارگر ساده‌ای هم می‌تواند کاه و گل را با هم ترکیب کرده و حتی بر بدنه سیمانی دیوار بمالد تا به نظر تاریخی بیاید اما در پس دیوار چیز دیگری وجود دارد که تناسبی با بافت تاریخی ندارد.
بافت تاریخی باید اصالت خود را حفظ کند و در این مسیر، مرمت‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است از این‌رو علی رغم توجه و نظارت بر مرمت‌هایی که صورت می‌گیرد، باید مهندسانی نیز در این رشته‌ها آموزش گرفته و وارد عمل شوند تا کار به دست کاردان سپرده شده و نتیجه خوبی به همراه داشته باشد.
نظر شما