مرحله حساس رایزنی‌های سیاسی در عراق/ سناریوهای محتمل کدامند؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - رامین حسین آبادیان: رایزنی‌های سیاسی در عراق به منظور تشکیل فراکسیون اکثریت پارلمانی، انتخاب نخست وزیر و نیز تعیین رئیس جمهور در این کشور به مرحله حساس و سرنوشت سازی رسیده است. در این میان، برخی بازیگران خارجی تلاش می‌کنند تا در صفوف بیت شیعی در عراق شکاف ایجاد کرده و به نوعی انشقاق گسترده‌ای را میان احزاب و جریان‌های شیعی به وجود آورند.

در همین ارتباط، اخیراً «علی حسین» عضو ائتلاف فتح عراق در سخنانی نسبت به تلاش‌های بیگانگان برای ایجاد اختلاف و انشقاق در صفوف بیت شیعی هشدار داده است. وی در این خصوص تصریح می‌کند: «برخی کشورهای حوزه خلیج فارس به دنبال تحقق یک هدف اصلی و اساسی هستند و آن نیز ایجاد اختلاف میان احزاب و جریان‌های مختلف بیت شیعی است. شیعیان باید نسبت به این تلاش‌ها هوشیار باشند».

هیئت هماهنگی شیعیان عراق حاضر به پذیرش پیش‌شرط «مقتدی صدر» برای ورود به ائتلاف با این هیئت، نیست رایزنی‌های سیاسی در عراق برای تشکیل فراکسیون اکثریت در حالی همچنان ادامه دارد که جریان صدر هنوز حاضر به ائتلاف با هیئت هماهنگی شیعی نشده است. در واقع، «مقتدی صدر» رهبر جریان صدر برای ورود به هرگونه ائتلاف با هیئت هماهنگی یک پیش شرط مطرح کرده است و آن، کنار گذاشتن ائتلاف دولت قانون به رهبری «نوری المالکی» است. با این حال، این پیش شرط با مخالفت هیئت هماهنگی مواجه شده است.

پایگاه عرب زبان «الخنادق» در خصوص اختلافات سیاسی برای تشکیل فراکسیون اکثریت پارلمانی و نیز تعیین نخست وزیر می‌نویسد: «مقتدی صدر بارها و در مناسبت‌های مختلف با انتشار پست‌های توئیتری مشابه از لزوم تشکیل دولت اکثریت ملی سخن گفته است. در نقطه مقابل، هیئت هماهنگی شیعی در عراق موضع دیگری دارد و آن، تشکیل دولتِ توافقی است. در واقع، هیئت هماهنگی معتقد است که دولت آتی عراق باید دولتی متشکل از تمامی احزاب و جریان‌های سیاسی باشد و نه به گونه‌ای که بخشی از این جریان‌ها از ساختار سیاسی کشور کنار گذاشته شوند».

در ادامه مطلب الخنادق آمده است: «علیرغم اختلافات میان طرف‌های سیاسی، رایزنی‌ها میان آن‌ها برای برون رفت از شرایط فعلی عراق متوقف نشده است. اخیراً رهبر ائتلاف فتح در سفر به نجف اشرف دیداری را با رهبر جریان صدر انجام داد. او پس از این سفر به اربیل رفت و با مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات دیدار کرد. افزون بر این، حدود ۱۰ روز پیش نیز مصطفی الکاظمی به نجف اشرف رفت و با صدر دیدار کرد. برخی اعلام کردند که هدف اصلی و اساسی الکاظمی از دیدار با صدر، فراهم کردن زمینه برای تکیه زدن مجدد بر کرسی نخست وزیری بوده است».

علیرغم اینکه هیئت هماهنگی پیش شرط صدر مبنی بر کنار گذاشتن «نوری المالکی» و حزب متبوعش از ساختار مدیریتی عراق را رد کرده است، اما همچنان سناریوی ائتلاف دو طرف با یکدیگر برای تشکیل فراکسیون اکثریت پارلمانی وجود دارد. در صورت تحقق این سناریو در عرصه عمل، شاهد تشکیل «دولت توافقی» در عراق خواهیم بود.

سناریوی دیگری که در رابطه با تشکیل دولت آتی عراق محتمل به نظر می سد، یکجانبه گرایی جریان صدر است‌ سناریوی دیگری که در رابطه با تشکیل دولت آتی عراق محتمل به نظر می سد، یکجانبه گرایی جریان صدر است. از آنجایی که مقتدی صدر بارها با انتشار توئیت های متعدد بر لزوم تشکیل دولت اکثریت ملی تأکید کرده است، بعید نیست که جریان صدر سیاست یکجانبه گرایی را در پیش گیرد و حاضر به ائتلاف با هیئت هماهنگی شیعی نشود؛ کما اینکه ائتلاف فتح اعلام کرده است که تاکنون هیچ توافقی میان دو طرف حاصل نشده است.

در صورت تحقق این سناریو، هیئت هماهنگی شیعی به سمت و سوی تشکیل فراکسیون اپوزیسیون در پارلمان عراق حرکت خواهد کرد. این بدان معناست که ممکن است بسیاری از تصمیمات دولتی که جریان صدر به صورت یکجانبه تشکیل خواهد داد با وتوی اپوزیسیون (هیئت هماهنگی شیعی) مواجه خواهد شد.

طبیعی است که رهبر جریان صدر خود به خوبی می‌داند که چنین سناریویی نمی‌تواند تأمین کننده اهداف آن در صحنه سیاسی عراق باشد. سناریوی سوم در خصوص تشکیل دولت عراق، تحریم فرایند سیاسی توسط هیئت هماهنگی شیعی است؛ اقدامی که تشکیل دولت آتی عراق را در هاله ای از ابهام قرار خواهد داد و طبیعتاً رهبران جریان صدر نیز به این مسأله کاملاً واقف هستند.

همزمان با رایزنی‌های سیاسی برای انتخاب نخست وزیر عراق، شمارش معکوس برای انتخاب رئیس جمهور در این کشور نیز آغاز شده است‌ همزمان با رایزنی‌های سیاسی برای انتخاب نخست وزیر عراق، شمارش معکوس برای انتخاب رئیس جمهور در این کشور نیز آغاز شده است. اخیراً دادگاه عالی فدرال عراق نامزد معرفی شده توسط حزب دموکرات کردستان یعنی «هوشیار زیباری» را رد صلاحیت کرد تا او نتواند در کورس رقابت با دیگر نامزدها برای تصدی پست ریاست جمهوری، شرکت کند. همین مسأله نیز موجب شد تا حزب مذکور خیلی سریع شخصیت ناشناخته‌ای تحت عنوان «ریبر احمد بارزانی» را به جای زیباری معرفی کند.

در سایه تحولات مذکور، هیئت رئیسه پارلمان عراق اعلام کرده است که در اواخر هفته آینده جلسه تعیین رئیس جمهور این کشور را برگزار می‌کند. این در حالی است که حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق اخیراً اعلام کرده است: «برهم صالح گزینه نهایی اتحادیه میهنی برای تصدی پست ریاست جمهوری است». در سایه این تحولات، دادگاه عالی فدرال عراق اخیراً صادرات نفت اقلیم کردستان را غیرقانونی اعلام کرده است. از همین روی، پر واضح است که عراق طی روزها و هفته‌های آتی آبستن اتفاقات و حوادث بسیاری است.