خبرگزاری مهر، گروه استانها: قلعه بیرجند یا دژ بیرجند که با نام‌های قلعه ته ده و پایین شهر نیز شناخته می‌شود، بزرگترین بنای تاریخی بیرجند است که بر فراز بلندترین تپه طبیعی شهر از خشت، گل و چینه بنا شده است.
دژ سترگ و کهن پایین شهر بیرجند یک دژ کوهستانی برای کاربردهای نظامی می‌باشد که از دوره صفویه تا قاجاریه مردم بیرجند را در مقابل تهاجم دشمنان به ویژه ترکمن‌ها و ازبک ها محافظت می کرده است.
این قلعه در گذشته جایی برای نگهبانی بوده و ساکنان آن نگهبانانی بوده‌اند که وظیفه آنها رساندن اخبار، تأمین امنیت و پاسداری بوده است که در دوره قاجاریه بازسازی اساسی شده و راهروهای زیر زمینی آن ساخته شد تا ارتباط قلعه با عمارت کلاه فرهنگی، ارگ بهارستان و قنات قصبه بر قرار شود.
قلعه دارای هفت برج بوده که شش برج آن باقی مانده است و در گذشته بناها و عناصر معماری بسیاری را شامل می شده است. دژ سترگ و کهن پایین شهر بیرجند یک دژ کوهستانی با کاربردهای نظامی می‌باشد. این قلعه جایی برای انجام نگهبانی بوده و ساکنان آن نگهبانانی بودند که وظیفه آنها رساندن اخبار، تأمین امنیت و پاسداری بود.
مساحت بیش از سه هزار متر مربع
این دژ در دوره صفویه با مساحتی بیش از سه هزار متر مربع ساخته شده و هسته نخستین شهر بیرجند به شمار می‌رود. دژ بیرجند از راه راهروهای زیرزمینی به مراکز مهم شهر مانند ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه در ارتباط بوده است.
در این قلعه از مواد خوراکی و آب انبارها همواره نگهداری می‌شد تا در هنگام یورش دشمن، مردم شهر با خانواده‌های خود و دارایی‌هایی منقول از طریق راهروهای زیرزمینی به این دژ پناه ببرند.
نوسازی قلعه
نوسازی این بنا از سوی شهرداری بیرجند در سال ۱۳۷۸ آغاز شد که چندین سال طول کشید که نتیجه آن شکل امروزی قلعه است. قلعه دارای هفت برج بوده که شش برج از آن بر جای مانده است.
بنای قلعه را برج‌هایی دو طبقه در چهار سوی با حصار اصلی در میان گرفته است و بر فراز این برج‌ها که به شکل استوانه هستند، روزنه‌های ایجاد شده که کاربرد آن دیدبانی برای پدافند از دژ و شهرنشینان بود و جایگاه امنی برای تیراندازی و ضربه زدن به دشمن به شمار می‌رفته است.
دیوار بنا با شکل برآمده آن همچنین ستبری آن امکان دیدبانی را بر فراز باروها را برای نگهبانان بهتر فراهم می‌کرده است و دو در ورودی دژ در ضلع شمالی و غربی قرار دارند.
شهرداری بیرجند بعد از بازسازی قلعه با توجه به اینکه در آن تأسیسات آب، برق و گاز وجود دارد بهره برداری از آن را به شکل اجاره به بخش خصوصی واگذار کرده است.
حضور مسافران و گردشگران نوروزی
هرچند در چند سال گذشته به دلیل شیوع کرونا درآمد چندانی نداشته اما در نوروز ۱۴۰۱ مسافران و گردشگرانی که به بیرجند سفر می‌کنند حتماً در قلعه حضور می‌یابند و لحظات خاطره انگیزی را برای خود ثبت می‌کنند.
مسافران و گردشگران نوروزی برای ورود به آن هر چند امکان بردن خودرو تا درب ورودی قلعه وجود دارد اما بسیاری از آنها با پشت سر گذاشتن پله‌های که در چند ردیف در پایین قلعه احداث شده‌اند و آب از کنار آنها به آرامی عبور می‌کند به قلعه وارد می‌شوند.
وسط آن مکان بسیار مناسبی برای اجرای موسیقی سنتی و نمایش‌های آئینی است که این روزها در قلعه بیرجند برگزار می‌شود تا مسافران و گردشگران نوروزی لحظات شاد و به یاد ماندنی در آن داشته باشند.
این روزها به هر کوشه ای از این قلعه نگاه می‌کنی مسافران و گردشگرانی را می‌بینی که با بالا رفتن از پله‌ها لحظات خوشی را در حصار قلعه، باروها و برج‌های آن برای خود رقم می‌زنند و با گرفتن عکس به ثبت خاطرات خود در این قلعه می‌پردازند.
وجود چایخانه سنتی و آلاچیق‌های بسیاری که در قلعه وجود دارد، سبب شده است که مسافران و گردشگران نوروزی بعد از سیر و سیاحت در قلعه دقایقی را با خوردن چای در این مکان دارای ارزش تاریخی خوش بگذرانند.
قلعه با دارا بودن تأسیسات آب، برق و گاز به مکانی دلپذیر برای ایام نوروز تبدیل شده است به خصوص اینکه همشهریان، مسافران و گردشگران نوروزی بعد از بیرون آمدن از قلعه در کنار آبشار زیبایی که توسط شهرداری احداث شده است، تلاش می‌کنند تا با گرفتن چند عکس شور و نشاط حضور در قلعه کامل کنند.
ضرورت معرفی جاذبه‌های تاریخی و گردشگری
یکی از مسافرانی که به همراه اعضای خانواده خود در قلعه بیرجند حضور پیدا کرده بود به خبرنگار مهر اظهار کرد: بر خلاف آنچه در باره بیرجند گفته می‌شود این شهر دارای آثار تاریخی ارزشمند بسیاری مانند قلعه بیرجند است که به دلیل جذابیتی که دارد مسافران و گردشگرانی که به این شهر سفر می‌کنند از آن دیدن می‌کنند.
به گفته وی آنها لحظات شاد و مفرحی را در این جاذبه گردشگری مرکز استان خراسان جنوبی گذرانده‌اند وبا تشکر از همه کسانی که این مکان‌های تاریخی را برای حضور مسافران و گردشگران نوروزی آماده کرده‌اند از مسئولان خراسان جنوبی می‌خواهد که آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این استان را به خوبی در داخل و خارج از کشور معرفی کنند.
نظر شما