سفر به شهر آب انبارها با حضور در دیار مینودری

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: استان قزوین بیشترین آثار تاریخی ثبت شده در کشور را دارد و از این حیث شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند.

این در حالی است که این شهر که روزگاری، ۵۰ سال پایتخت صفویه بوده است در برخی آثار جایگاهی ممتاز دارد. آب انبارها و خانه‌های تاریخی قزوین آثار تاریخی این شهر را بسیار متمایز می‌کند.

اما در حوزه آب انبارها این شهر را می‌توان به واسطه داشتن آب انبارهای زیاد، شهر آب انبارها دانست و نوروز نیز فرصتی را فراهم خواهد کرد که بتوان از نزدیک این این آب انبارها را دید.

استان قزوین با داشتن دهها آب انبار، به شهر آب انبارهای کشور شهرت یافته که در نوروز فرصت مناسبی است تا از این بناهای زیبا دیدن کرده و اوقات خوشی را برای خود و خانواده مهیا کنید.

کمبود آب در قزوین سابقه طولانی داشته و حتی ناصرخسرو در سفرنامه خود به آن اشاره کرده است. در قرن پنجم هجری، افراد خیر برای رفع کم آبی شهر اقدام به حفر قنات کردند، اما چون باز هم در تابستان کم آبی به وجود می‌آمد، مردم ثروتمند و خیر در محلات مختلف به ساخت آب انبار می‌پرداختند.

ساخت و وقف بیش از ۱۳۰ بنای شکوه مند و پرهزینه برای انباشت و ذخیره آب در شهری که از دیرباز به کم‌آبی شهرت داشته، افزون بر هزاران آب انبار خانگی و ده‌ها آبگیر کاروانسراهای شهری برای استفاده مسافران، قزوین را امروزه به شهر آب‌انبارها معروف کرده است.

معماری شگفت‌انگیز آب انبارهای قزوین که هر یک پلانی جداگانه و متفاوت دارند، از تزئینات هنری چشم‌گیری برخوردارند و این مهم آب‌انبارها را به مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهر قزوین تبدیل کرده است.

آب‌انبارهای این شهر که مهمترین بناهای تاریخی قزوین به‌شمار می‌روند، از جذاب ترین بناهای تاریخی استان قزوین به شمار آمده و به تنهایی می‌تواند، گردشگری قزوین را رونق بخشد.

در نگاه اول چنین به نظر می‌رسد که طرح آب انبارها با توجه به بعضی از محدودیت‌ها از جمله ساخت عناصر آن در زیر زمین تنوع ندارد در حالی که با بررسی نقشه کلی و عناصر مختلف آن چون پلکان و پاشیر در نمونه‌های مختلف آب انبارها به خوبی می‌توان تنوع در نقشه و عناصر آن را مشاهده کرد.

آب انبارسردار بزرگ

آب انبار سردار بزرگ شهر قزوین، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است و در خیابان راه آهن این شهر قرار دارد. بانیان این بنا محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار از امرای فتحعلی شاه قاجار بودند.

این آب انبار دارای سردری رفیع با قوس جناغی است و راه شیر آب انبار، پنجاه پله سنگی دارد و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین رفت.

مخزن آب آن مربع شکل و به ابعاد تقریبی ۱۷ متر است که مصالح به کار رفته در جرزهای آن، شفته آهک با روکش ساروج (مخلوطی است از آهک و خاکستر یا ریگ که در آب به مرور جذب انیدرید کربنیک کنند و آهکش به صورت سنگ آهک که محکم و پایدار است در می‌آید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده می‌کنند که قطر آنها در حدود سه متر است.

گنبد عظیم آب انبار، آجری و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار دارد و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار، حدود ۲۸.۵ متر و حجم مخزن این آب انبار سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب است.

آب انبارسردار کوچک

این آب انبار مقابل مسجد و مدرسه سردار در خیابان تبریز شهر قزوین قرار دارد و از بناهای ساخته شده توسط برادران «سردار» از امرای فتحعلی شاه قاجار درسال ۱۲۲۹ هجری قمری است.

سردر آب انبار، مزین به کاشی کاری و داخل ورودی آن دارای رسمی بندی و کتیبه‌ای از سنگ مرمر به خط نستعلیق است و راه شیرآب انبار ۳۶ پله دارد و مخزن آب انبار به صورت مربع و به ابعاد تقریبی ۲۰ متراست.

در مرکز این مربع، ستون عظیمی با قطر چهار متر قرار دارد و پوشش آب انبار را چهار گنبد خفته تشکیل می‌دهند که در مرکزهر یک، بخارکش کوچکی قرار دارد که گنجایش مخزن آب انبار، حداکثر سه هزار ۸۰۰ مترمکعب است و از این نظر بزرگترین آب انبار شهر محسوب می‌شود.

آب انبارآقا

آب انبار آقا از آثار دوره قاجاریه و نزدیک مسجد به همین نام در خیابان شهید انصاری شهر قزوین قرار دارد و دارای سردری مزین به کاشی معقلی و کاربندی است.

راه شیرِ آب انبار در حال حاضر دارای سی پله سنگی است و پایین‌ترین قسمت آن با کف کوچه، ۶۰ متر و ۹ سانتیمتر اختلاف سطح دارد و مخزن آب انبار به شکل مستطیل است و جرزهای آن با قطر تقریبی ۲۰.۲ متر، از شفته آهک با روکش ساروج ساخته شده و طاق مخزن آجری و گنجایش مخزن آن حدود ۸۰۰ مترمکعب است.

آب انبار زنانه بازار

آب انبار زنانه بازار واقع در ضلع غربی مسجد النبی، بزرگ‌ترین آب انبار بازار شهر قزوین است که بانی آن مرحوم «حاج ملأ عبدالوهاب» از علمای بنام شهر و معاصر فتحعلی شاه است.

سردر اصلی این آب انبار از بین رفته و از روی شواهد سر در آن در قطع کوچک وساده، بازسازی شده و راه شیرِ آب انبار دارای ۴۳ پله است و گنجایش ۲۳۵۰ مترمکعب آب را دارد.

جرزهای آ ب انبار از شفته آهک با روکش ساروج ساخته شده است و پنج بادگیر دارد که همگی در پشت دیوارهای بازار و مسجد پنهان گشته‌اند.

آب انبار مسجد جامع

آب انبار مسجد جامع در جلوخانِ مسجد جامع شهر قزوین واقع و بنابر کتیبه ورودی آن در زمان سلطنت «شاه سلیمان صفوی» ساخته شده است.

سر در آب انبار دارای طرحی ساده و فاقد هرگونه تزئین است و راه شیرآب انبار دارای ۳۷ پله سنگی و مخزن آن گنجایش ۱۸۰۰ مترمکعب آب را دارد و جنس دیواره‌های آن از شفته آهک به قطر ۴۰.۲ متر است.

آب انبار حاج کاظم

این آب انبار در سال ۱۲۵۶ هجری قمری بنا شده و زیباترین آب انبار شهر قزوین محسوب می‌شود و دارای سردری زیبا، مزین به کاشی و طاق رسمی بندی و کتیبه سنگی و راه شیر آب انبار دارای ۳۳ پله با سقفی با قوس جناغی همچنین مخزن مستطیل شکل آب انبار با شفته آهک و آجر ساخته شده است.

از ویژگی‌های دیگر این آب انبار، وجود دو بادگیر به ارتفاع هشت متر با تزئینات کاشی کاری است این آب انبار در انتهای خیابان تبریز قرار دارد.

آب انبار حکیم

آب انبار حکیم در انتهای بازارچه سپه شهر قزوین واقع شده و بانی آن حاج میرزا آقای حکیم است که دارای سردری زیبا با رسمی بندی است و در کتیبه آن تاریخ ۱۲۴۴ هجری قمری آمده است.

راه شیرِ آب انبار ۳۵ پله سنگی دارد و مخزن آب انبار از شفته آهک با روکش ساروج ساخته شده و گنجایش آ ن در حدود ۹۰۰ مترمکعب است که در مقابل سر در این آب انبار، سقاخانه ای هم زمان با آب انبار شکل گرفته است.

ایام نوروز فرصت مناسبی برای دیدن بناهای تازیخی و معماری شگفت انگیز استان قزوین است تا با اندیشه در اماکن زیبای باستانی به گذشته سفر کرد و ایام خوشی را برای مسافران رقم زد.

استان قزوین با داشتن بناهای تاریخی، مذهبی، چشم اندازهای طبیعی می توانر ساعات خوشی را برای مسافران نوروزی فراهم کند. این روزها منتظر حضور گردشگران در استان قزوین هستیم.