روشنفکری دینی از ابعاد اجتماعی دینداری غفلت کرده است

به گزارش خبرنگار مهر دکتر حمیدرضا جلایی پور استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران  عصر امروز در سمیناردین و مدرنیته ( آسیب شناسی روشنفکری دینی)، به بحث از تخفیف ابعاد اجتماعی دینداری پرداخت و پرسید چرا فرایند دینداری روشنفکران به فرایندی سرد تبدیل شده است.

دکتر جلایی پور با اشاره به رویکرد خود به جامعه شناسی تحلیلی و تجربی که رفتار دینی مردم را بررسی می کند گفت: در آموزشهای کنونی روشنفکری دینی ابعاد جمعی دینداری انکار نمی شود اما برجسته هم نمی شود و منظور من از این ابعاد مناسک ، مراسم و احکام دینی است چون نماز جماعت، شرکت در مراسم گوناگون مذهبی ، اقدامات خیریه ای و غیره است.  به گونه‌ای که مشی روشنفکری دینی بیشتر گونه ای روشنگری و فرایندی سرد است

وی در ادامه به اهمیت ابعاد جمعی دینداری از نگاه جامعه شناسان پرداخت و گفت: اولا امروز دیگر جامعه شناسان نمی گویند که ابعاد دینداری محو می شود و یا از میان می رود . ثانیا این فقط به دلیل جهان مدرن نیست که ابعاد دینداری تغییر می کند . ثانیا تداوم ابعاد جمعی دینداری فرایندی پیچیده است و جامعه شناسان دینداری را ساده انگارانه نمی نگردند بلکه آن را در هویت یابی دینداری و نیاز مردم به صلاح و مقولاتی پیچیده تر توضیح می دهند. رابعا ظاهرا این ابعاد جمعی دینداری نیست که مشکل دارد و مشاهده شده که در بسیاری از جوامع وجوه دینداری نقش موثری در جنش های اجتماعی داشته است. همچنین غرض من از انسان مدرن روشنگری نیست بلکه انسان اجتماعی به جای انسان روشنگری مجموعه ای گوناگون از رفتارهای عقلانی و غیرعقلانی را ارائه می دهد.

دکتر جلایی پور با این رهیافت نظری به بحث از کم توجهی روشنفکران دینی به ابعاد اجتماعی دین کرد و گفت: روشنفکران دینی با تفکیکهایی چون تفاوت سه سطح دینداری و تفکیک اسلام حقیقت و اسلام هویت و تاکید بر دین حداقلی و دین حداکثری معمولا به ابعاد معرفتی ، فلسفی و نظری دین پرداخته اند و از توجه بارز به ابعاد مناسکی و ابعاد جمعی دین ناکام مانده اند.

این روشنفکران با ادبیاتی دشوار ارزیابی دقیقی از وضعیت روحانیان دینی ارائه نکرده اند و به همین سبب از بدنه اجتماع غافل مانده اند.

وی در پایان پیامدهای این نگاه را چنین دسته بندی کرد: اولا، در این فرایند روشنفکران دینی با از دست دادن سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد مردم به خویش از دو مسئله غافل مانده اند. یکی روشنگری . دوم التزام به ابعاد جمعی دینداری. ثانیا این روشنفکران دین را به عقلانیتی سرد و بی روح بدل کردند. از این رو این جریان به پراکندگی و تفرق دچار شده است.