چشم‌ها را به سینمای تجربی عادت بدهیم/ رابطه‌های مریض در «آداپت»

کمال کچوییان کارگردان فیلم کوتاه «آداپت» از آثار راه‌یافته به دوازدهمین دوره جوایز آکادمی ایسفا در گفتگو با خبرنگار مهر درباره فیلم خود توضیح داد: این فیلم درباره زوج‌هایی است که فارغ از نوع رابطه‌شان در حال زندگی با یکدیگر هستند اما در رابطه مشترک خود دچار یک بیماری می‌شوند. این بیماری هم این است که این زوج‌ها در عین اینکه با هم هستند اما یکدیگر را نمی‌بینند و نوعی از سادیسم و مازوخیسم در رابطه‌شان وجود دارد. مسئله اصلی هم این است که این رابطه را به شکلی مریض ادامه می‌دهند و از آن خارج هم نمی‌شوند.

وی ادامه داد: این افراد نمی‌توانند از یکدیگر جدا شوند اما «با هم» زندگی نمی‌کنند و صرفاً نوعی از هم‌زیستی را تجربه می‌کنند. این زوج‌ها به معنای واقعی یکدیگر را نمی‌بینند و خواسته‌هایشان برای یکدیگر اهمیتی ندارد. در این فیلم به این نوع از روابط پرداخته‌ام.

این کارگردان درباره تجربی بودن فیلم خود گفت: درباره تجربی بودن یا نبودن این فیلم اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی دوستان معتقدند از آنجایی که فیلم دیالوگ دارد، بارقه‌هایی از یک فیلم داستانی را هم شامل می‌شود اما به شخصه احساس می‌کنم بارقه‌های تجربی در این فیلم خیلی بیشتر از جنبه داستانی آن است. هم از نظر قاب‌بندی و هم از منظر اتفاقاتی مانند تقسیم صفحه نمایش این فیلم بیشتر رویکرد تجربی دارد.

کچوییان درباره بی‌رغبتی فیلمسازان جوان به ساخت فیلم‌های تجربی هم بیان کرد: احساس می‌کنم در سینما تجربی آدم‌ها دچار سردرگمی می‌شوند. من برای اولین‌بار پس از سال‌ها که مخاطب و طراح گرافیک در سینما بودم، اقدام به ساخت یک فیلم کردم و خودم را هم متخصص سینما نمی‌دانم اما احساس می‌کنم فیلم‌های ایرانی غالباً ویژگی خاصی ندارند و اگر چشم عادت به تماشای روایت‌های پیچیده نکند، احتمالاً آن را هم دفع می‌کند. سینمای تجربی هم پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. ما در تلویزیون خود برنامه‌ای را مختص تحلیل فیلم‌های تجربی نداریم. شاید اگر چنین برنامه‌ای داشتیم و مردم آن را تماشا می‌کردند، به مرور چشم‌شان به این نوع از سینما هم عادت می‌کرد.

وی افزود: وقتی مدیا و رسانه به یک مقوله اهمیت بدهد، حتماً مخاطب آن هم بیشتر می‌شود، مانند کاری که سینمای «هنروتجربه» برای فیلم‌های کوتاه می‌کند. در سال‌های اخیر فیلم کوتاه خیلی بیشتر از قبل دیده می‌شود و حتی دیده‌ام که در شبکه‌های اجتماعی فیلم‌های کوتاه برای یکدیگر ارسال می‌کنند. هر چقدر ما بتوانیم تصاویر فیلم‌های تجربی را هم فراگیرتر کنیم، چشم‌ها بیشتر به این نوع از سینما عادت خواهد کرد.

این کارگردان سینمای کوتاه درباره داوری آثار در آکادمی ایسفا هم توضیح داد: اصولاً در زمینه داوری، هیچ‌گاه نمی‌توان سلیقه را به‌طور کامل نادیده گرفت اما همین که ایسفا آمده و به افراد مختلف و نظرات‌شان بها داده است، این کمک می‌کند که آدم‌ها خودشان هم داوری و قضاوت را یاد بگیرند. این اتفاق خوبی است که ما بتوانیم قضاوت آثار دیگران را تجربه کنیم. اینکه ایسفا از اعضای آکادمی برای داوری استفاده می‌کند، بسیار اتفاق مبارکی است.

وی در پایان تأکید کرد: به شخصه اتفاقاتی که در رویدادهای داخلی برای فیلم‌ها رخ می‌دهد را بیشتر از اتفاقات جشنواره‌های خارجی دوست دارم. من در جشنواره‌های خارجی هم شرکت کرده‌ام و از آنها جایزه هم گرفته‌ام اما برخلاف آنچه شاید بقیه فکر می‌کنند، برای شخص من این جوایز آنقدر حائز اهمیت نیست که یک جایزه از جشنواره داخلی. ما اگر بتوانیم آثار خود را به مردم خودمان نشان بدهیم، بسیار بهتر و جذاب‌تر است. به همین دلیل من وقتی از جشنواره فیلم کوتاه تهران جایزه گرفتم، احساس بسیار بهتری داشتم تا زمانی که در فلان جشنواره خارجی برگزیده شدم. رویدادهایی مانند جوایز ایسفا هم می‌تواند کمک کند تا آثار ما بیشتر به مردم خودمان معرفی شود.