ما و «مسئله‌»ای به نام نمایشگاه کتاب

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه - مرتضی بریری: سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود. مردم کتاب‌دوست ایران و فعالان صنعت نشر پس از دو سال عطش کرونایی بالاخره به دریای کتاب رسیدند و توانستند دوباره فرارویداد نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را تجربه کنند. تجربه آنها نیز بدل به بزرگ‌ترین گردهمایی فرهنگی‌شان پس از شیوع کرونا شد.

نمایشگاه کتاب امسال اما یک ویژگی مهم دارد و آن گستره‌اش است. برگزاری نمایشگاه در دو قالب حضوری و مجازی به صورت توأمان باعث شد تا نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گستره‌ای به وسعت کل ایران داشته باشد. با این نمایشگاه دیگر نیاز نیست مردم از جای جای ایران به تهران سفر کنند؛ بلکه تنها با چند کلیک ساده می‌توانند کتاب‌های موردنظر خود را بخرند.

اما نمایشگاه کتاب سی و سوم از هر جهت رویدادی «یکه» است. فربه شدن برنامه‌های فرهنگی نمایشگاه به نسبت سال‌های قبل، جانمایی کلیه ناشران در فضای مسقف (در دوره‌های پیش بسیاری از ناشران از جمله ناشران کودک در چادرها جای می‌گرفتند و این امر مشکلاتی را ایجاد می‌کرد.) راه‌اندازی غرفه‌های مشاوره کتاب برای علاقه‌مندان، عریض‌تر شدن راهروها به نسبت سال‌های گذشته و… همه و همه از ویژگی‌های سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است.

عدد ریالی فروش نمایشگاه (تا روز نهم) و میزان بازدید مخاطبان از آن هم نشان می‌دهد که کماکان کتاب برای مردم کتابخوان و کتاب‌دوست کشور «مسئله» است. قطعاً آن‌ها بخشی از هزینه‌های ضروری زندگی خود را به کتاب اختصاص می‌دهند.

در کل، حضور خانواده‌ها در نمایشگاه کتاب سی و سوم چشمگیر بود؛ والدین می‌دانند که برای کتابخوان کردن فرزندانشان و تضمین آینده آنها، باید از سنین پایین اولاد خود را با کتاب مواجه و تجربه حضور در نمایشگاه کتاب را در دفتر زندگی‌شان ثبت کنند. از همین روی نیز بسیاری از هموطنان فرهیخته ما با فرزندان خود در غرفه «کارنامه نشر» حضور پیدا کرده و کتاب‌ها را ورقی زده و مختصری مطالعه می‌کنند و حتی درباره آن آثار با فرزندانشان به گفت‌وگو می‌پردازند. البته که زیبایی‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فقط در این نکات خلاصه نمی‌شود.

شاید برخی از این خانوارها برای خرید تعداد زیادی کتاب برای خود یا فرزندانشان توانایی مالی نداشته باشند، اما همین که به نمایشگاه می‌آیند و درباره کتاب و مطالعه با فرزندان خود گفت‌وگو می‌کنند، نشان می‌دهد که کتاب برایشان «مسئله» است و دوست‌دارند این مسئله‌مندی را به فرزندان خود نیز انتقال دهند. بنابراین باید این حضور حماسی مردم در نمایشگاه کتاب را به فال نیک گرفت.

نکته مهم دیگر در نمایشگاه کتاب امسال استقبال بسیار مردم از نشست‌های فرهنگی بود. مراکز و نهادهایی چون مجمع ناشران انقلاب اسلامی؛ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ ناشران حوزه دفاع مقدس؛ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و البته سرای اهل قلم نمایشگاه، نشست‌های مهمی را در معرفی، رونمایی و نقد کتاب برگزار کردند. نشست‌هایی که با تنوع موضوعی همراه بود و باعث شد تا مخاطبان استقبال بیشتری از آنها به عمل آورند. این استقبال به‌ویژه در حوزه کتاب‌ها و آثار دفاع مقدس بسیار جالب توجه بود.

غرفه مکتب حاج قاسم که حضوری کنشمند در نمایشگاه امسال داشت، بسیار مورد استقبال جوانان و نوجوانان قرار گرفت. این امر دال بر این است که نسل جدید به آرمان‌های انقلاب و دفاع مقدس پایبندند و تشنه دانستن درباره تاریخ انقلاب. نسل جدید قهرمانان دفاع مقدس و قهرمانانی چون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را اسطوره و الگوی خود می‌داند و با شنیدن سلحشوری‌های ایشان به خود می‌بالد و دوست دارد که قدم در راه آنها بگذارد.

همانطور که می‌دانید پس از رخداد جانسوز شهادت حاج قاسم سلیمانی، بلای کرونا گریبانگیر ایران و دیگر کشورهای جهان شد. این مسئله دو سال تعطیلی نمایشگاه کتاب را در پی داشت و نمایشگاه کتاب سی و سوم، نخستین نمایشگاه پس از شهادت حاج قاسم است و چه فرصتی بهتر از این نمایشگاه برای معرفی این سردار سلحشور اسلام؟ سرداری که خود از کتابخوان‌های قهار و درجه یک بود و نزدیکانش روایت‌های حیرت‌انگیزی از مطالعه او روایت می‌کنند.

بررسی ناشرانی که به ارائه آثار درباره حاج قاسم پرداخته‌اند، نشان می‌دهد که مخاطبان توجه ویژه‌ای نسبت به کتاب‌های این حوزه دارند و به عمل آورده‌اند. ای کاش با این حجم از استقبال مخاطبان در طول سال و همچنین نمایشگاه کتاب در سال آینده نشست‌های تخصصی بیشتری در تبیین مکتب حاج قاسم در برگزار می‌شود.