چگونه تحریم، جبهه تهران - مسکو را تقویت کرده‌است؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: وبسایت «یو.اِن.زد ریویو» (The Unz review) در گزارشی با عنوان «تحریم‌شدگان: ایران و روسیه چگونه قوانین جدید وضع می‌کنند؟» به واکاوی نقش تحریم در تقویت پیوند تهران- مسکو پرداخت. در ادامه به بخش‌هایی از این گزاش اشاره می‌شود؛

هفته گذشته در حالی نخستین «مجمع اقتصادی اوراسیا» (EAEU) در بیشکک پایتخت قرقیزستان برگزار شد که این اجلاس را می‌توان به عنوان یک مقیاسی برای تعیین پارامترهای یکپارچگی ژئواکونومیکی در قلب اوراسیا در نظر گرفت.

«سرگئی گلازیف» وزیر امور همگرایی و اقتصاد کلان کمیسیون اقتصادی اوراسیا در صدد طراحی یک نظام پولی- مالی با همکاری چین است که بتواند جایگزین «برتن وودز» شود؛ برتن وودز توافقی است که در سال ۱۹۴۴ میان کشورهای بزرگ جهان امضا و به موجب آن دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی به رسمیت شناخته‌شد.

گلازیف مجمع اقتصادی اوراسیا را با جایگاه ویژه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی «سازمان همکاری شانگهای» (SCO) مرتبط می‌داند؛ سازمانی که قدرت‌های کلیدی اوراسیا همچون چین، روسیه، هند، پاکستان، قزاقستان و ایران را پشت یک میز گرد آورده‌است. ایران به عنوان جدیدترین و تنها بازیگر غرب آسیا، اخیرا به عضو دائم سازمان همکاری شانگهای درآمده‌است.

مجمع اقتصادی اوراسیا در سال ۲۰۱۵ با پنج عضو از قبیل روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان ایجاد شد که بازاری ۱۸۴ میلیون نفری و تولید ناخالص بیش از پنج تریلیون دلاری داشت. مصر، اندونزی و امارات نیز نامزدهای انعقاد قرارداد با اتحادیه اوراسیا هستند.

ایران که طی چهار دهه گذشته به دلیل دور زدن تحریم‌های سریالی و امپریالیستی ناچار به ابتکارات خلاقانه شده‌است می‌تواند تجارب خود را در اختیار روسیه قرار دهد.

گروه « RIC» جدید (روسیه، ایران و چین) برخلاف گروه « RIC» قدیمی در گروه «بریکس» (شامل روسیه، هند و چین) تلاش زیادی برای یکپارچه کردن سیستم مالی به خرج می‌دهند. ایران نیز به عنوان تامین‌کننده انرژی چین و مشارکت در طرح «یک کمربند و یک جاده» در غرب آسیا از اهمیت استرتژیک برای امنیت ملی چین برخوردار است.

روسیه و چین اما روابط پیچیده‌تری دارند و بانک‌های چینی به دلیل هراس از تبعات جریمه شدن از سوی آمریکا، دست کم از افزایش معاملات خود با مسکو اجتناب می‌کنند. همچنین حدود ۸۰ درصد از تراکنش‌های فرامرزی بانک‌های چینی هنوز با دلار و یورو انجام می‌گیرد و تنها ۲ درصد آن با یوآن است. بنابراین در این زمینه روسیه برای چین اولویت ندارد.

به موازات آن، اردوگاه روسیه و ایران بسیار پرتکاپو و فعال است. به گفته «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه قرار است که تهران و مسکو کارت‌های پرداخت روسی «میر» و ایرانی «شتاب» را به یکدیگر متصل کنند؛ کاری که قرار است ترکیه از تابستان امسال انجام دهد و استفاده گردشگران روسی از میر کارت را بپذیرد.

در عمل یعنی اینکه روسیه و ایران بانک‌های خود را به سیستم انتقال پیام‌های مالی (SPFS) که معادل روسی سوئیفت است، متصل می‌کنند. لازم به ذکر است که در سال ۲۰۱۴، پس از الحاق کریمه به روسیه، اپراتور کارت‌های «میر» ایجاد شد. این کارت‌ها هنوز در ایران پذیرفته نمی‌شود.

در مجموع از ژانویه امسال تحولات در جبهه ایران و روسیه سرعت گرفت؛ زمانی که «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری ایران در جریان سفر به مسکو پیش‌نویس توافق همکاری راهبردی ۲۰ ساله دو کشور را به همتای روسی ارائه کرد.