کرونایی که ما را همچنان شگفت‌زده می‌کند

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: با بالا رفتن آمار مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران، موج جدیدی از متقاضیان تزریق دوز یادآور واکسن کووید در صفوف طولانی مراکز واکسیناسیون دیده می شود. رسانه «الجزیره» با بررسی آخرین آمار و اطلاعات ناشی از تاثیر تزریق واکسن به بررسی‌های بالینی دانشمندان جهان پرداخته است. در این گزارش به این سوالات پاسخ داده می شود:

« چرا ویروس کرونا مدام ما را غافلگیر می‌کند؟»

«آیا باید واکسن های او را برای همیشه مصرف کنیم؟»

همچنان ما را شگفت زده می‌کند

به گفته هانا دولین، گزارشگر علمی در گاردین، با گذشت بیش از دو سال از شیوع این بیماری همه گیر، ویروس به روش‌های شگفت انگیز و غیرمنتظره‌ای، هنوز به تکامل خود ادامه می دهد. بیش از دو سال از شیوع بیماری همه گیر کووید-۱۹ می گذرد و با وجود سیکل‌های پی در پی واکسیناسیون و دوزهای یادآور، ویروس همچنان در گردش است.

هانا دولین می‌گوید نحوه تکامل ویروس کووید-۱۹ همچنان دانشمندان را شگفت‌زده می‌کند و بسیاری بر این باورند که این ویروس مانند سایر ویروس‌های سرماخوردگی رفتار خواهد کرد و به صورت یک بیماری فصلی با ما خواهد بود که یک دوز سالانه در زمستان، می‌تواند از آن محافظت کند.

راهی برای دور زدن سیستم ایمنی

به نظر می‌رسد که ویروس دائماً به دنبال راه‌های جدیدی برای نفوذ در سیستم ایمنی بدن است، زیرا حتی کسانی که به ویروس مبتلا شده‌اند و واکسن‌های متعدد دریافت کرده‌اند، هنوز برای بار چندم آلوده می‌شوند.

با این حال، بر اساس گزارش واکسیناسیون انگلستان در حالی که هنوز فشار قابل توجهی از سوی ویروس کووید-۱۹ بر NHS وجود دارد، هیچ تعداد فاجعه‌باری از آمار مرگ و میر شبیه آن‌چه در امواج اولیه شاهد بودیم وجود ندارد.

چند دوز یادآور؟

به گفته آکیکو ایوازاکی، پروفسور ایمونوبیولوژی در دانشگاه ییل و آلبرت کو، پروفسور متخصص اپیدمیولوژی، طبق گزارشی که در مجله تایمز منتشر شده است و در تحقیقی که در همان دانشگاه انجام شده نتیجه بدست آمده گویای این است که با افزایش انتقال و توانایی موج‌هایی که پس از موجی دیگر بروز داشته است، برای فرار از ایمنی، توانایی واکسن‌ها برای جلوگیری از عفونت و انتقال هنوز دچار چالش است.

این دو دانشمند گفته‌اند که بسیاری از واکسن‌های مؤثر با سرعت بی‌سابقه‌ای برای مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹ ساخته شدند و در مرحله سوم آزمایش‌های بالینی، اثربخشی واکسن «DNA پیام‌رسان» (MRNA) در پیشگیری حدود ۹۴ تا ۹۵ درصد بود.

پس از شروع واکسیناسیون، شواهد روایی نشان داد که واکسن های DNA تقریباً ۹۰ درصد در برابر عفونت کارایی دارند.

در مرحله‌ای که سویه‌های جدید کرونا آمد، اثربخشی سری اولیه از واکسن‌های DNA (دو دوز) برای جلوگیری از بستری شدن و مرگ در بیمارستان نیز بسیار گریزان از ایمنی کاهش می‌یابد. مدت‌ زمان ایجاد ایمنی توسط واکسن‌ها به ویژه با ظهور سویه های Omicron کوتاه تر شده است.

چه فایده ای دارد؟

مردم به این حرف‌ها نگاه می‌کنند و می‌پرسند، اگر واکسن ها از عفونت‌های علامت دار جلوگیری نکنند، پس چه فایده ای دارد؟

پاسخ این است که انتظار محافظت قوی، آن‌هم فقط از سری اولیه هر واکسن غیرمنطقی است. باید قبول کنیم که آینده‌ای قابل پیش‌بینی برای تقویت‌کننده‌ها خواهیم داشت و از مزایای آن‌ قدردانی خواهیم کرد.

واکسن‌ها علیه بیشتر بیماری‌های عفونی با دوزهای متعدد تزریق می‌شوند. بسیاری از واکسن‌هایی که ما در دوران کودکی تزریق کرده‌ایم نیاز به دوزهای متعدد دارند، با ۵ دوز در برابر دیفتری، کزاز و سیاه سرفه، ۴ دوز علیه هموفیلوس آنفلوانزا نوع B (Hib)، ویروس فلج اطفال غیرفعال، یا ۳ دوز در برابر هپاتیت ۱۸. این دوزها برای رسیدن به ایمنی لازم هستند و اختیاری هم نیستند. در بزرگسالی هم بسیاری از این واکسن ها برای حفظ ایمنی نیاز به تزریقات دوز یادآور دارند.

ویروس آنفلوانزا نیاز به تزریق دوز یادآور واکسن آن‌هم به صورت سالانه برای تمام سنین دارد. با این حال، مردم از این‌که باید شصتمین دوز واکسن آنفولانزا را دریافت کنند، شکایت ندارند. ما باید در مورد واکسن‌های کووید-۱۹ به همین ترتیب فکر کنیم.

چرا دوز یادآور؟

به گفته دانشمندان، ایوازاکی و کو، سری اولیه واکسن‌ها با درگیر کردن لنفوسیت‌ها، گلبول‌های سفید خونی که ویژگی‌های خاصی از پاتوژن‌ها را شناسایی می‌کنند ، آغاز می‌شود تا تعداد آنها را گسترش داده و به ریشه‌کن کردن پاتوژن دستور دهند. بیشتر این سلول ها در طول زمان ناپدید می شوند، به جز زیرمجموعه کوچکی از سلول ها که بدن آن‌ها را برای استفاده در آینده نگه می دارد.

آنچه به عنوان «سلول های حافظه» شناخته می شود، همان‌هایی هستند که مسئول ایمنی طولانی مدت در برابر پاتوژن ها می‌باشند و کاری که آنها انجام می دهند تحریک لنفوسیت‌های حافظه برای گسترش سریع تعداد و تولید مدافعان موثرتر در بدن است. واکسن یادآور همچنین روی سلول های B که می توانند آنتی بادی‌هایی ترشح کنند که در جلوگیری از عفونت و انتشار ویروس بهتر عمل می کنند، کار می‌کند.

زنجیره اولیه را می‌توان به عنوان مدرسه متوسطه لنفوسیت‌ها در نظر گرفت، جایی که سلول‌های ساده دستورالعمل‌های اولیه را برای تشخیص پاتوژن دریافت می‌کنند. دوز یادآور مانند دانشگاهی هستند که در آن به لنفوسیت‌ها آموزش داده می‌شود تا ماهرتر و بالغ‌تر شوند تا در آینده با عفونت‌ها مبارزه کنند.

این در مورد همه واکسن ها صدق می کند. دوزهای یادآور به سیستم ایمنی آموزش لازم را برای جلوگیری از بیماری شدید ناشی از عفونت ارائه می دهد.

آیا همیشه ؟

با توجه به داده‌های فعلی، ما باید واکسن‌های یادآور مداوم برای کرونا را تزریق کنیم. بنا بر نظر این دو دانشمند، واکسن‌های کووید-۱۹ نیز به دلایلی که قبلاً ذکر شد به دوزهای یادآور نیاز دارند و ما باید پاسخ‌های سلول‌های T و سلول‌های B را آموزش، حفظ و بهبود بخشیم تا از بیماری‌های شدید جلوگیری کنیم.

دوز یادآور مزایای قابل توجهی را در پیشگیری از بستری شدن و مرگ در بیمارستان برای افرادی که سری اولیه را دریافت کرده اند فراهم می کند. در ایالات متحده در آوریل ۲۰۲۲، افراد بالای ۵۰ سال که هیچ واکسنی دریافت نکرده‌اند، فقط سری اولیه (بدون یادآور) را دریافت کردند یا تنها یک دوز یادآور را تزریق کردند در مقایسه با کسانی که دو یا بیشتر دوز تزریق داشته‌اند، می‌گوید که خطر مرگ آنها به دلیل COVID-۱۹، به ترتیب ۳۸(بدون دریافت واکسن) ، ۶(بدون دریافت دوز یادآور) و ۴ برابر(با تزریق یک دوز یادآور) بوده است.