گستراندن سفره‌های رحمان؛ سنت دیرینه مسلمانان در ماه مبارک رمضان

سفره های رحمان از اعمال همبستگی اجتماعی در ماه رمضان به شمار می روند که این ماه را با ماههای دیگر سال متمایز می کند. هر سال این سفره ها در همه کشورهای اسلامی پهن می‌شوند، امسال نیز بنا به عادت هر ساله سفره های رحمان با انواع و شکلهای مختلف و با تزئینات متنوع در همه کشورهای اسلامی پهن می شوندد که نشانگر اتحاد و همدلی میان مسلمانان به شمار می‌روند، به گونه ای که هر منطقه برای خود سنتی دارد و به شکلی خاص این سفره ها را تزئین و می گسترانند.

در قاهره جوانان جمع می شوند، خیمه های کوچکی از پرده های مختلف و ستونهایی از آهن که از خانه هایشان آورده اند، برپا می کنند . سپس به مفروش کردن آن می پردازند تا بتوانند سفره های رحمان را که عادتی هر ساله است، بگسترانند، به گونه ای که بیش از 10 نفر در آن مشارکت می کنند.

اما غذاهای افطاری این سفره ها به وسیله هموطنانی تهیه می شود که هر کدام با اعطای هر آنچه که دارند، به این خیمه ها آورده و در گستراندن سفره های رحمان سهیم می شوند. بنابراین هنگامی که در ماه مبارک رمضان از خیابانهای مصر گذر می کنی سفره های رمضان را می بینی که یا بسیار گسترده و یا کوچک و مختصر در خیابانها گسترده شده اند. 

اما تجار قبل از فرا رسیدن ماه رمضان فعالیتهای خود را برای گستراندن سفره های رحمان آغاز می کنند. آشپزانی استخدام می‌کنند تا طبخ غذا و آماده کردن آن را به عهده گیرند و خود بر آنها نظارت می کنند و تا زمانی که از همه چیز مطمئن نشوند، افطار نمی کنند، از این رو هنگامی که سفره های رحمان را گستراندند فقرا و نیازمندان نیز مهمان سفره های آنها می شوند.

در برخی از مناطق مصر سفره های رمضان به صورت ثابت و در یک مکان مشخص گسترده می شوند و گروهی نیز ثابت هستند تا ضمن آماده کردن غذاها مکان را نیز برای روز بعد آماده کنند. این غذاها با کمکهای مردمی و خیرین تهیه می شوند .

اما آنچه که مهم است جذب گردشگران و غیرمسلمانان است، هنگامی که گردشگران به کشورهای اسلامی سفر می کنند، این پدیده آنها را جذب و کنجکاو می کند، زیرا ویژگیهای خاص سفره های رمضان، وجود تزئینات و ظروف خاص تأثیر به سزایی در جلب آنها دارد. برخی از آنها از تجربه روزه داری می پرسند و برخی دیگر خود را برای نشستن در کنار سفره های رمضان آماده می کنند و جوی سرشار از رحمت و مودت را از نزدیک می بینند.

گاهی اوقات این سفره ها برای اینکه از جذابیت بیشتری برخوردار شوند، نام مشاهیر برجسته جهان اعم از نویسندگان، هنرمندان و یا اندیشمندان را به خود اختصاص می دهند .
 
گفته می شود که امیر احمد بن طالون مؤسس دولت طولونی مصر اولین کسی بود که اقدام به برپایی سفره های رحمان در مصر در سال چهارم حکومتش کرد وی در این راستا تجار و ثروتمندان را جمع و سفره هایی در ماه رمضان پهن کرد و گفت: من شما را جمع کرده ام تا در راه خیر گام بردارم، می دانم که شما به  غذای رمضان من نیاز ندارید، اما خود فکر کردم که نیکی در ماه رمضان واجب است . بنابراین سعی کردم به بهترین وجه در طول ماه رمضان از شما پذیرایی کنم.

همچنین خلیفه معزلدین الله فاطمی اولین کسی بود که در دوران فاطمیها آداب امور خیریه را وضع کرد و سفره های رمضان را در ماه رمضان با آداب خاصی گستراند تا همه در آنجا افطار کنند، وی از قصرش 1 هزار و 100 ظرف که با رنگهای مختلف تزئین شده بود را جمع کرد و در آنها غذای افطاری را با تزئینات خاص قرار داد.

فاطمیها سفره ها را به نام خاص می خواندند که طول آن 175 متر و عرض آن 4 متر بود . از مشهورترین کسی که سفره رمضان را می گستراند ابن ضرات از پادشاهان فاطمی بود که در مصر به دنیا آمد، او زمین وسیعی داشت که در ماه رمضان انفاق می کرد و در ان سفره هایی به طول 500 متر می گستراند و بر رأس سفره می نشست و مقابلش 30 ظرف بلوری بود که از هر کدام یک قاشق می خورد و سپس به دیگران می داد تا از آن بخورند.

در عصر معاصر از سال 1967 بانک نظارت بر سفره های رحمان تأسیس شد که از اموال زکات برای سفره های رمضان هزینه کرد. از مشهورترین سفره ها سفره های رحمان در کنار دانشگاه الازهر مصر است که روزانه 4 هزار نفر در آن افطار می کنند.