به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله سید محمدمهدی حسینی‌همدانی بعد از ظهر یکشنبه در سخنرانی دهه اول محرم اظهار کرد: می‌خواهم اصل مقاومت را از قرآن و روایات در رابطه با قیام عاشورا مطرح کنم. بحث را هم به‌روز مطالعه می‌کنم و از محفوظات نیست.
وی بیان کرد: مقاومت بحث گسترده‌ای است و شقوق فراوانی را دربر می‌گیرد. اولاً که کلمه مقاومت بااینکه عربی است و از ریشه قَوَمَ است؛ اما در قرآن این کلمه به کار نرفته است. مقاومت ازنظر قرآن کریم و روایات یک کلمه نیست، یک فرهنگ است؛ فرهنگ مقاومت.
معانی لغوی مقاومت
نماینده ولی فقیه در البرز تصریح کرد: اگر بخواهیم راجع به آن بحث کنیم، باید از کلمات دیگری که از همین ماده گرفته‌شده استفاده کنیم. مثلاً استقامت که در قرآن به‌صورت فعل یا به‌صورت اسم فعل آمده.
وی خاطرنشان کرد: کلمه مقاومت ازنظر لغوی به معنای اعتدال است، به معنای ثبات است، به معنای استمرار است، به معنای پایداری است، به معنای ایستادگی است. این‌ها را در کتب لغت قدیم این‌طور گفته‌اند. در کتب جدید مثل لاروس معنای دیگری آورده است؛ مقاومت را به معنای ضدیت و رودررویی و در مقابل هم بودن آورده است.
آیت‌الله حسینی‌همدانی گفت: خب چه رابطه‌ای دارد این دو تعریف که کتب قدیم گفته‌اند اعتدال و جدیدها می‌گویند ضدیت و رویارویی؟ ارتباط این دو تعریف باهم چه طور است؟ برای حفظ اعتدال باید با عاملی که برهم زننده آن اعتدال است ضدیت داشت. در مقابل آن باید ایستاد؛ و فرقی ندارد که این برهم زننده تعادل، عامل درونی باشد در شخص یا عامل بیرونی باشد که دشمن است.
وی اظهار کرد: آن چیزی که در مقاومت مهم است استمرار و ادامه آن است، ادامه حالت مقاومت است. یک‌لحظه شما مقاومت کنید بعد به هم بخورد، به درد نمی‌خورد. در مقاومت باید استمرار وجود داشته باشد؛ یعنی تا وقتی عامل برهم زننده اعتدال وجود دارد باید مقاومت‌کننده مقاومت کند تا اعتدال حفظ شود. این معنای لغوی مقاومت بود.
معانی اصطلاحی مقاومت
امام جمعه کرج تصریح کرد: مقاومت در علوم مختلف با معانی مختلف به‌کاررفته است. مثلاً در علم اخلاق کلمه مقاومت آمده است که به معنای صبر است؛ صبوری کردن و صبر داشتن. ابن مسکویه که از علمای اخلاق است کتابی دارد به نام تطهیر الاعراق؛ کتاب اخلاقی است. البته اسامی مختلفی برای این کتاب گفته‌اند. در آنجا ایشان مقاومت را این‌طور معنا می‌کند: «صبر همان ایستادگی نفس در برابر خواهش‌هاست تا گرفتار لذت‌های زشت نشود. کسی که در مقابل نفسش می‌ایستد تا این نفس به دنبال لذات بد نرود، این مقاومت است».
وی ادامه داد: در بحث‌های اخلاقی ما به این مقاومت و ایستادگی صبوری می‌گوئیم. در بحث مقاومت هم که مطرح می‌شود، استقامت کردن به معنای صبوری داشتن و صبوری کردن است. «الصبر فهو مقاومه النفس الهوی» ابن مسکویه این‌طور معنا می‌کند؛ یعنی در مقابل لذت‌ها ایستادگی کردن.
آیت‌الله حسینی‌همدانی خاطرنشان کرد: در سیاست وقتی می‌گویند مقاومت؛ یعنی ایستادن و مخالفت کردن و واکنش نشان دادن برای دفع کردن یک جریان. می‌گویند فلانی اهل مقاومت است.
وی گفت: در فقه، مقاومت ذیل بحث جهاد و دفاع مطرح می‌شود. ما یک جهاد ابتدایی داریم و یک جهاد دفاعی داریم. جهاد دفاعی همان مقاومت است؛ یعنی در مقابل دشمنی که به شما حمله کرده، بایستید و دفاع کنید تا کشورتان و زندگی‌تان را از دست ندهید. پس در فقه مقاومت یعنی جهاد دفاعی. دفاع هم چند جور است. یک‌وقت از اصل اسلام است که انسان آنجا باید از جان و مال و عرض خودش هم بگذرد تا اسلام حفظ شود و یک‌وقت هم هست که جهاد با نفس است.
بیان رهبر معظم انقلاب درباره معنای مقاومت
نماینده ولی فقیه در البرز اظهار کرد: یک معنای خیلی خوبی هم خود حضرت آقا کرده است. حضرت آقا راجع به مقاومت زیاد مطلب گفتند. کتابی هم الان چاپ‌شده که نمی‌دانم دیده‌اید یا نه. کتاب قطوری هم هست؛ کتاب اندیشه مقاومت. در آنجا ایشان می‌فرماید: «معنای مقاومت این است که انسان یک راهی را انتخاب کند که آن را راه حق می‌داند، راه درست می‌داند و در این راه شروع به حرکت کند و موانع نتواند او را از حرکت در این راه منصرف کند و او را متوقف کند؛ این معنای مقاومت است».
وی بیان کرد: این سخنرانی ۱۴ خرداد سال ۹۸ است در مرقد حضرت امام؛ که وقتی درباره امام می‌خواستند صحبت کنند که ایشان شخصیت مقاومی است و اهل مقاومت بوده، این بیان را آنجا دارند. هم در آن معنای استمرار است، هم ضدیت است، هم آن اعتدال است، هم خیلی معنای دقیقی است. همه آن تعریف‌هایی که در لغت بود در این تعریف هست.
آیت‌الله حسینی‌همدانی تصریح کرد: بعد مطالبی را بیان می‌کنند و می‌فرمایند که امام این‌طور بود. راهی را انتخاب کرده بود و در این راه حرکت می‌کرد. این راه چه بود؟ حرف امام چه بود که بر آن ایستادگی و پافشاری می‌کرد؟ حرف امام حاکمیت دین خدا بود و بر آن استقامت داشت. اینجا را نقل به معنا عرض می‌کنم. بعدازاینکه انقلاب شد و پیروزی به دست آمد، امام اعلام کرد که ما بعد از پیروزی، نه زیر بار ظلم می‌رویم و نه به کسی ظلم می‌کنیم؛ از مظلوم هم دفاع می‌کنیم. این هم باز مسیری است که باید با مقاومت در آن حرکت کرد.
مفاهیم مقاومت در قرآن
وی خاطرنشان کرد: مطالبی که بیان شد، مختصری راجع به معنای مقاومت بود. البته عرض می‌کنم که ما از قرآن بحث مقاومت را بیان می‌کنیم؛ و گفتم که کلمه مقاومت در قرآن نیامده؛ استقامت آمده که ۴۷ مرتبه در قرآن فعل استقامت با موارد مختلفی که دارد به‌کاررفته است.
امام جمعه کرج گفت: در قرآن، مقاومت به معنای صبر است. یکی هم به معنای ثبات قدم است. قرآن مقاومت را در مواردی به‌عنوان ثبات قدم آورده است. «رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ» یعنی ما را در مقابل دشمن نیرو بده و پایدارمان کن تا بتوانیم مقاومت کنیم.
وی اظهار کرد: یا در سوره انفال آیه ۴۵ فرمود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا لَقِیتُمْ فِئَهً فَاثْبُتُوا وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» ای کسانی که ایمان آورده‌اید، با دشمن مواجه شدید، ثبات قدم داشته باشید. ثبات قدم یعنی مقاومت کردن.
سراسر زندگی امام حسین (ع) پر است از مقاومت
آیت‌الله حسینی‌همدانی بیان کرد: آن‌وقت شما این ثبات قدم را در تمام حرکت امام حسین علیه‌السلام، دوران قبل از این قیام سر جایش که بحث‌های خیلی مفصلی دارد، در دوران کودکی، در زمان امیرالمؤمنین، بعد در زمان امام حسن مجتبی سلام‌الله‌علیه، مواردی از ثبات قدم و مقاومت را می‌بینید و بعد می‌رسد به زمانی که خود ایشان می‌آید وارد عرصه امامت می‌شود و می‌خواهد این قصه را پیش ببرد که به صحرای کربلا ختم می‌شود.
وی تصریح کرد: نه‌تنها خودش، بلکه یاران و اطرافیانش هم ثبات قدم داشتند و اهل مقاومت بودند. کلماتی که از آن‌ها صادر و بیان‌شده، شب عاشورا کلمات ابوالفضل قمر بنی‌هاشم را ببینید. کلمات حبیب را ببینید. کلمات مسلم را ببینید. نه‌فقط همان شب که در طول سفر دائم می‌گفت.
همراه با روزشمار کربلا، وقایع آن روز را مطالعه کنید
نماینده ولی فقیه در البرز خاطرنشان کرد: روز دوم محرم قضایایی اتفاق افتاد در صحرای کربلا و امام هنگام ورود به کربلا مطالبی را مطرح می‌کنند. نامه‌ای را به اهل کوفه می‌نویسند که مفصل است. افرادی را نام می‌برند؛ مثل سلیمان بن صرد. آنجا هم باز اتمام‌حجت می‌کنند که شما دعوت کردید! کاری که شما با پدرم کردید را من فراموش نمی‌کنم و امکان هم دارد که شما دست بکشید و من را تنها بگذارید… حضرت این پیش‌بینی را هم می‌کند. خیلی نامه خواندنی است.
وی گفت: به نظرم یکی از کارهایی که می‌کنید این باشد که روزشمار کربلا را هرروز یک مطالعه کنید. روز دوم چه اتفاقاتی افتاد! روز سوم چه اتفاقاتی افتاد! این‌ها را خوب است که مرور کنید. تاریخ را بخوانید.
مقاومت یاران حسین (ع)
آیت‌الله حسینی‌همدانی اظهار کرد: در روز دوم زهیر کلماتی دارد، بریر کلماتی دارد. بریر از اصحاب امیرالمؤمنین بود. شخصیت جلیل‌القدری بود. از زمان حضرت امیر تا آن زمان زنده بود و اهل زهد بود عابد بود. بریر که از اصحاب امیرالمؤمنین است در همین روز دوم این جملات را می‌گوید: یا بن رسول‌الله! خدا به‌وسیله تو بر ما منت نهاد که ما در رکاب تو جهاد کنیم و بدن ما در راه تو قطعه‌قطعه شود و جد بزرگوارت رسول خدا در روز قیامت شفیع ما باشد.
وی بیان کرد: یا زهیر در همین روز دوم این‌گونه بیان می‌کند به امام حسین که: ای پسر رسول خدا! گفتار تو را شنیدیم (نامه‌نگاری‌ها و صحبت‌هایی که شده بود) اگر دنیای ما همیشگی بود و ما در آن جاودان بودیم، ما قیام با تو و کشته شدن در کنار تو را بر ماندن در دنیا مقدم می‌داشتیم.
آیت‌الله حسینی‌همدانی تصریح کرد: این یعنی عشق و محبت از یک سمت و مقاومت و پایداری. این‌که می‌گوید من کشته هم بشوم پای تو هستم، این یعنی مقاومت. در سراسر این مسیر که امام حسین علیه‌السلام می‌رود، مسئله مقاومت موج میزند.
مقاومت یک ارزش است؛ باید آن را با تربیت در خودمان محقق کنیم
وی خاطرنشان کرد: مقاومت یک ارزش است. باید با تربیت در خودمان آن را محقق کنیم. این‌طور نیست که همه، اهل مقاومت باشند.
امام جمعه کرج خاطرنشان کرد: چرا انقدر توصیه شده به صبر؟ که «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَهُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ»، «وَبَشِّرِ الصَّابرِینَ» بشارت‌هایی که به اهل مقاومت و اهل صبر داده‌شده معلوم می‌شود که این صفت خوب اخلاقی را ما باید در خودمان محقق کنیم. باید خودمان را تربیت کنیم در این مسیر. باید بدانیم که بدون تحمل سختی‌ها و بدون تحمل مشقت‌ها در مسیر رشد و اعتلا، انسان به مقصد نمی‌رسد. باید حتماً اهل مقاومت باشیم.
داستان طالوت و جلوت، بیانگر فرهنگ مقاومت است
وی گفت: یکی از داستان‌هایی که قرآن کریم در آن ما را تشویق می‌کند به مقاومت و اصلاً قصه، قصه مقاومت است که ان‌شاءالله خود دوستان مفصلش را دنبال می‌کنند و دو صفحه از قرآن کریم هم به این قصه اختصاص دارد، جریان طالوت و جالوت است.
آیت‌الله حسینی‌همدانی اظهار کرد: من می‌خواهم این قصه را کامل برای شما تعریف کنم. در قرآن مفصل بیان‌شده و پر از نکته است. تعدادی از نکته‌های این قصه نورانی را من برای شما بیان می‌کنم. در قرآن فرهنگ مقاومت در داستان طالوت و جالوت خلاصه‌شده؛ یعنی اگر بخواهیم بگوییم که قرآن به بحث مقاومت و فرهنگ مقاومت در کجا پرداخته، قصه طالوت و جالوت است.
وی بیان کرد: البته عرض کردم که مواردش فراوان است که می‌توانیم استفاده کنیم؛ اما اینجا به‌طور جامع بیان‌شده و پر از محتوا است.
نظر شما