به گزارش خبرنگار مهر، جلسه گفت‌وگو در خصوص کتاب شهر و سینما در ایران شامگاه سه‌شنبه با حضور پژوهشگران، تاریخ نویسان و مخاطبان در محل جهاد دانشگاهی اصفهان برگزار شد.
مهوش خادم الفقرایی جامعه شناس و عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی اصفهان در این جلسه اظهار داشت: از ۲ منظر می‌توانیم نقش شهر در سینما و سینما در شهر را بررسی کنیم، شهر به عنوان یک موقعیت مکانی همواره در سینما وجود دارد مگر فیلم‌های آپارتمانی که محور خانواده را بررسی می‌کنند، اما شهر در ۹۰ درصد فیلم‌ها وجود دارد.
وی افزود: بازنمایی که از شهر در سینما در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ بود با الآن فرق می‌کند، هرچه به زمان حال نزدیک می‌شویم بازنمایی شهر در سینما مدرن‌تر می‌شود، در دهه ۶۰ به جای بازنمایی شهر به سمت روستاها می‌روند که البته به خاطر ایدئولوژی برابری آن زمان بود که نگاه ویژه به بافت روستایی می‌شد و حوزه مدرن شهر اهمیت چندانی نداشت و زمانی که سراغ شهر می‌آمدند به جای خود شهر اتفاقات درون آن و آسیب‌ها مورد توجه بوده است.
عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی اصفهان ادامه داد: با گذشت سال‌ها مثلاً در دهه ۹۰ دیگر شهر فقط محل آسیب نیست و سینما می‌تواند ابعاد دیگری از شهر را به ما نشان دهد، ویژگی‌های مثبت و منفی شهر در این دهه دیده می‌شود، شهر محلی برای آسیب‌های اجتماعی مثل دزدی است و در کنار آن به عنوان پاتوقی برای عاشقانه‌ها است و در برخی فیلم‌ها مثل «در دنیای دو ساعت چند است؟» با یک فانتزی و شهر رویایی روبه‌رو می‌شویم.
سینمای قبل انقلاب علیه مدرنیته
خادم الفقرایی اضافه کرد: تفاوت دیگر بین سینمای قبل و بعد انقلاب این است که در زمان گذشته شهر به عنوان یک محل آسیب زا است و طبقه پایین اما قدرتمند جامعه علیه مدرنیته شهر قیام می‌کند و فرد سعی می‌کند خود را فرد اول یک محله معرفی کند در حالی که در جامعه فعلی محله معنا ندارد و نهایتاً شهر است که به فرد هویت می‌دهد.
وی در خصوص عدم استفاده از هویت اصفهان در فیلم‌های سینمایی تصریح کرد: طی تحقیقی که از جا ماندن تصویر اصفهان در یک فیلم سینمایی داشتیم فقط قصه‌های مجید بود که آن نیز فیلم سینمایی نبود و نشان می‌دهد، فیلم‌های سینمایی از اصفهان استفاده نکردند و بخش اعظم فیلم‌ها تهران هستند و بیشتر برای فضای توریستی اصفهان استفاده می‌شود و استفاده از وجوه مدرن در فیلم‌های اصفهان نایاب است.
این جامعه شناس با بیان اینکه سینما باید بازنمایی وضعیت شهر از دید سینماگر باشد، افزود: سینما باید واقعیت زمان خود را نشان دهد و کار سینماگر راه حل دادن نیست، زیرا در آن جایگاه نیست و راه حل دادن کار جامعه شناسان است و سینما باید صرفاً وضعیت زمانه خود را روایت کند.
وی با بیان اینکه دهه ۴۰ اوج رشد سینما بود، ادامه داد: سینما سواد آن‌چنانی نمی‌خواهد و یک رسانه توده‌ای است و اثرگذارتر از تئاتر و موسیقی زیرا در دسترس تر است و به همین دلیل همواره سختگیری بسیار زیادی روی آن شده، البته با توجه به تورم فعلی مخاطبان سینما کاهش پیدا کرده، اما همچنان یک رسانه پرمخاطب محسوب می‌شود.
تنوع جنسیت در سینما وجود نداشت
همچنین نفیسه باقری مورخ و پژوهشگر تاریخ سینما با روایت سینماهای محور چهارباغ قبل از انقلاب اظهار داشت: در ابتدا سینماهای ابتدایی به صورت یک موقعیت موقت بود و به صورت روباز و تابستانی به پخش فیلم می‌پرداخت و در اوایل فقط مخصوص آقایان بود و ملاحظات زیادی برای حضور بانوان بود و به مرور با جداسازی بخش آقایان و بانوان پای این قشر نیز به سینما باز شد.
وی با بیان اینکه در موقعیت پاساژ هجرت فعلی سینما تاج وجود داشت، افزود: آن سینما تنها سینما موجود در پاساژها بود، البته آن زمان همه سینماها وضع جالبی نداشتند اما زمانی شخصی به نام ایروانی سینما آسیا را ایجاد کرد که به طور ویژه وضع مالی آن بد بود و روایت می‌شود که سینما همیشه دو صف داشت صف طلبکاران و صف خرید بلیت که باعث می‌شد آن سینما به بدنامی معروف باشد.
این پژوهشگر تاریخ سینما در خصوص نوع فیلم‌های اکران شده در سینما در اوایل بازگشایی تصریح کرد: از آن اول فیلم داستانی در سینما اکران نمی‌شد زیرا فیلم داستانی زیادی در ایران ساخته نمی‌شد و وارد کردن فیلم نیز عملاً ممکن نبود و اغلب فیلم‌ها خبری، آموزشی، سیاسی یا تبلیغاتی بود.
آشتی مذهبی‌ها با سینما
وی با بیان اینکه در دهه ۲۰ کنسول گری‌های انگلیس و روسیه برای پخش فیلم‌های روسی و انگلیسی رقابت داشتند، اضافه کرد: تعداد زیادی از مخاطبان آن زمان سینما کارمندان کنسول‌گری بودند که روز یکشنبه که تعطیلی آنها بود به سینما می‌آمدند.
باقری در خصوص دیگر مخاطبان سینما قبل از انقلاب تاکید کرد: با وجود شلوغی خیلی زیاد و اینکه در صف‌های خرید بلیت دست و پا می‌شکستند، تنوع جنسیت و سنی زیاد نبود و عمده مخاطبان طبقه کارگر به خصوص کارگران نساجی بودند که از چهارباغ بالا با دوچرخه‌های خود به سمت چهارباغ عباسی می‌آمدند و رؤیای خود را روی پرده می‌دیدند.
وی ادامه داد: تا سال‌ها تنها مخاطبان سینما همان کارگران و حتی کشاورزان منطقه خوراسگان بودند که به سالن‌های سینما می‌آمدند و قشر بعدی نوجوانان بودند، بعد از گذشت سال‌ها و دستور کشف حجاب از همه کارمندان دعوت شد که با خانواده‌ها به سینما بیایند و در آن زمان حضور زنان نیز در سینما پررنگ شد.
مورخ تاریخ سینما با روایت دوری مذهبی‌ها از سینما گفت: همواره یک فاصله زیادی بین سینما و افراد مذهبی وجود داشت اما فیلم خانه خدا باعث آشتی مذهبی‌ها با سینما شد و خیلی افراد برای دیدن آن فیلم تنها حضور خود در سینما را تجربه کردند، در آن زمان خیلی افراد از شهرستان‌های دور برای دیدن این فیلم به اصفهان آمدند و ماکت کعبه جلوی سینما نیز شور خاصی به این فضا داد.
نظر شما