جزئیات تسهیلات ۱۹۵۴ هزار میلیارد تومانی بانک‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، سه شنبه خبری در رسانه‌ها از سوی بانک مرکزی منتشر شد مبنی بر اینکه در ۶ ماهه ابتدای سال جاری ۱,۹۵۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است.

اگر قیمت دلار را ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم این مبلغ به اندازه ۶۰ میلیارد دلار بوده که مبلغ بسیار قابل توجهی است، اما پرداخت این تسهیلات چند نکته اساسی دارد که مهر در این گزارش به آن اشاره می‌کند:

افزایش ۴۹ درصدی پرداخت تسهیلات
یکی از نگرانی‌های اقتصاددانان افزایش پایه پولی و افزایش نقدینگی بوده که می‌تواند تبعات تورمی بر سال‌های آینده داشته باشد، رشد ۴۹ درصدی پرداخت تسهیلات حرکت در مرز باریک بوده و اگر نتوان گردش پول را به درستی مدیریت کرد این پول می‌تواند آسیب‌های تورمی برای کشور داشته باشد.

خبرنگار مهر در مصاحبه با علی صالح آبادی، رئیس بانک مرکزی این دغدغه و نگرانی را مطرح کرده که صالح آبادی در پاسخ گفت: «کل تسهیلات سال گذشته به میزان ۳,۴۰۰ هزار میلیارد تومان بوده که در سال جاری و تا نیمه سال به میزان ۱,۹۵۴ هزار میلیارد تومان رسیده و بر همین مبنا اگر نیمه دوم را حساب کنیم به عدد ۳,۸۰۰ هزار میلیارد تومان می رسیم، همچنین بانک مرکزی با اقداماتی دیگر مانع از تورم خواهد شد.»

اما صالح آبادی به صورت دقیق پاسخ نداد که با چه ابزارهایی می‌خواهند مانع از تورم شوند، آیا می‌توان با پمپاژ سنگین پول بالغ بر ۶۰ میلیارد دلار که بیشتر از نیمی از درآمدهای نفتی ایران در شرایط ایده آل است، تورم را کنترل کرد؟

پیشتر میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره اوراق به جامانده از دولت قبل گفته بود: «در سال جاری فقط ۱۵ هزار میلیارد تومان سررسید اوراق است که تسویه می‌کنیم یعنی حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان امسال تسویه اوراق وجود دارد که قبلاً مصرف شده است.»

اکنون نیز به گفته مدیرکل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی یکی از مهم‌ترین ابزارهای اعتباری اوراق گام است که تاکنون حدود ۲۶ همت اوراق گام توسط بانک مرکزی صادر شده و در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است که بانک‌ها از این اوراق در شبکه‌های تأمین مالی تولید استفاده می‌کنند. این اوراق نیز به مانند اوراق در سال‌های گذشته باید در موعد مقرر در سال‌های آینده تسویه شده و بار تورمی در جامعه ایجاد خواهد کرد.

تسهیلات برای چه موضوعاتی واریز شد؟
طبق اظهارات محمد نادعلی مدیرکل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی در روز سه شنبه بخشی از این تسهیلات تکلیفی بوده که مربوط به وام‌های ازدواج و فرزندآوری است، «۵۳۴ هزار فقره وام ازدواج تا تاریخ ۲۳ مهر ۱۴۰۱ به مبلغ ۷۳ هزار ۵۰۰ میلیارد تومان پرداخت شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۵ درصد رشد داشته است و همچنین به ۴۳۱ هزار نفر تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری تعلق گرفته است که مبلغ آن به ۱۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد.»

کل تسهیلات وام ازدواج ۷۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده و کل تسهیلات فرزندآوری نیز ۱۷ هزار میلیارد تومان. اگر این دو مبلغ را با هم جمع کنیم به مبلغ ۹۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان می رسیم که تقریباً پنج درصد از کل تسهیلاتی است که شبکه بانکی کشور برای فرزندآوری و ازدواج هزینه کرده است.

مشاهدات میدانی خبرنگار مهر نشان می‌دهد بسیاری از بانک‌ها در شرایط فعلی از ارائه تسهیلات خرد امتناع کرده و علت آن را نیز تسهیلات تکلیفی دولت در بخش فرزندآوری و ازدواج بیان کرده و توپ را به زمین وزارت اقتصاد و دولت می‌اندازند، اما جمع مبلغ تسهیلات نشان می‌دهد این ادعای بانک‌ها به هیچ وجه صحیح نبوده و تنها پنج درصد از تسهیلات اعطایی برای بخش فرزندآوری و ازدواج بوده است.

طبق آمار بانک مرکزی تسهیلات دیگر مربوط به ودیعه مسکن ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان، شرکت‌های دانش بنیان ۵۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، خرید تضمینی گندم از کشاورزان ۳۰ هزار میلیارد تومان، خرید تضمینی سایر محصولات کشاورزی و نهاده‌ها ۳ هزار میلیارد تومان بوده است. اگر این تسهیلات را نیز با هم جمع کنیم به عدد ۹۶,۲۰۰ میلیارد تومان می رسیم.

جمع تسهیلات فرزندآوری و ازدواج با تسهیلات فوق عدد ۱۸۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان می‌شود که برابر است با ۹.۶ درصد از کل تسهیلات بانکی.

طبق گفته محمد نادعلی بخش عمده این تسهیلات مربوط به تأمین سرمایه در گردش است که حدود ۶۷ درصد از این تسهیلات را در بر می‌گیرد، اگر ۶۷ درصد را ۹.۶ درصد جمع کنیم به عدد ۷۶.۶ درصد می‌رسیم، به عبارتی ۲۴.۴ درصد از تسهیلات در ارائه گزارش بانک مرکزی نیامده است که این میزان مبلغ کلانی در اندازه ۴۷۶ هزار میلیارد تومان می‌شود که بسیار قابل توجه است و بانک مرکزی باید گزارش واریز آن را اعلام کند.

بورس تشنه پولی است که به آن نمی‌رسد!

متوسط معاملات خرد این روزهای بازار سرمایه به عدد ۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد، اگر روزهای کاری معاملات بازار سرمایه را ۲۰ روز در ماه حساب کنیم، به عدد ۴۰ هزار میلیارد تومان می‌رسیم، البته برای تثبیت وضعیت بازار سرمایه به معاملات خرد بالای ۵ هزار میلیارد تومان در روز نیاز داشته که تقریباً به صورت ماهانه به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان پول نیاز بوده که بخشی از آن را می‌توان از شبکه بانکی کمک گرفت، البته ساز و کار آن باید به صورت کارشناسی تعریف شده تا به خط اعتباری بانک‌ها نیز آسیب نرسد، اما واقعیت آن است که هر چقدر پول در گردش بازار سرمایه افزایش یابد دست بانک‌ها برای ارائه تسهیلات نیز بازتر خواهد شد و این عامل خود خط اعتباری بانک‌ها را خواهد افزود.

علاوه بر آن بازار سرمایه پول را به خدمت تولید آورده و منافع زیادی برای اقتصاد کشور دارد، این روزها سرمایه گذاران بورسی به مرز کلافگی رسیده‌اند که در این خصوص می‌توان تمهیداتی اندیشید که شبکه بانکی به خدمت بازار سرمایه بیاید.

قرار بود بورس تأمین مالی کند نه شبکه بانکی

یکی از برنامه‌های دولت این بود که به جای تمرکز بر تأمین مالی از شبکه بانکداری از بازار سرمایه تأمین مالی کند، ۶۷ درصد تسهیلات بانک مرکزی مربوط به تأمین مالی بوده است، یعنی شبکه بانکی ۱,۳۰۹ هزار میلیارد تومان تأمین مالی کرده است که بخشی از آن را می‌توان از بازار سرمایه تأمین کرد، البته به شرطی که بازار سرمایه در شرایط نرمال و وضعیت خوب و معاملات خرد بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان روزانه قرار داشته باشد.

لزوم شفاف سازی تسهیلات بانکی
شفاف سازی در ارائه تسهیلات بانکی مهمترین نکته‌ای است که باید بر آن تاکید کرده تا میزان مصارف آن نیز به دقت بررسی شده و سیستم بانکی به صورت خودکار مانع از تزریق پول به امور غیر مولد شود، البته سیستم سازی در شبکه بانکی مورد تاکید رئیس بانک مرکزی نیز بوده و این بانک در یک سال اخیر اقدامات مثبت و تأثیرگذاری را در این موضوع انجام داده اما هنوز هم ابهاماتی در مصارف بانکی و تسهیلات وجود داشته و هنوز هم مردم مشکلات زیادی برای گرفتن تسهیلات از شبکه بانکی دارند.