سرشاخ شدن شهرداری تهران با فقر دیرینه مسکن در پایتخت

خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ یازدهم بهمن سال گذشته بود که به دستور شهردار تهران و در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) قرارگاه جهادی مسکن در شهرداری تهران تشکیل شد و شهردار تهران طی بخشنامه‌ای خطاب به همه مدیران ستادی و شهرداران مناطق دستور تشکیل این قرارگاه را صادر کرد.

راه اندازی قرارگاه جهادی تأمین مسکن در شهرداری تهران برای رفع مانع‌های موجود، به حداقل رساندن زمان و حذف فرایندهای موازی برای صدور مجوزهای ساخت مسکن، از بین بردن بافت فرسوده و شناسایی ظرفیت‌های تولید مسکن در شهر تهران از جمله اولویت‌های قرارگاه تأمین مسکن بود.

پس از تشکیل این قرارگاه در شهرداری تهران علیرضا زاکانی شهردار تهران در صفحه شخصی خود در توئیتر درباره این قرارگاه نوشت: شهرداری نمی‌تواند نسبت مسکن مردم بی تفاوت باشد و بر همین اساس در بخشنامه‌ای خطاب به همه مدیران ستادی و شهرداران مناطق دستور تشکیل قرارگاه جهادی مسکن در شهر تهران را داده‌ام.

مطابق با ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، شهرداری موظف به اتخاذ تدابیر لازم به منظور احداث خانه‌های ارزان قیمت برای افراد بی بضاعت ساکن شهر است و با استناد به همین قانون قدم در ساخت مسکن گذاشت.

به فاصله یک ماه پس از تشکیل قرارگاه جهادی مسکن، شهرداری تهران برای ساخت مسکن استطاعت پذیر با ارگان‌های مختلف وارد همکاری شد و در نخستین جلسه قرارگاه جهادی تأمین مسکن قرار شد تا زمینه احداث ۱۸۰ هزار واحد مسکونی تا پایان سال ۱۴۰۱ فراهم شود.

برای تحقق وعده احداث ۱۸۰ هزار واحد مسکن تا پایان سال و در اولین قدم شهرداری تهران تفاهم نامه را با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جهت پروژه احداث ۱۰ هزار واحد مسکونی برای مردم تهران به امضا رساند.

کاهش آلام مردم و فاصله شمال و جنوب تهران با نوسازی بافت فرسوده

شهردار تهران با اشاره به این تفاهم نامه گفت: باید بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در کشور و محیط شهری بر مبنای نوسازی بافت فرسوده شرایط جدیدی را رقم بزنیم که هم فاصله شمال و جنوب و خطرات بافت فرسوده را کاهش دهیم و هم با فراهم آوردن امکان نقش آفرینی شهرداری در این زمینه، آلام مردم را کاهش دهیم و افسار گسیختگی که در بحث مسکن وجود دارد و سرریز آن را به کشور شاهد هستیم، مهار کنیم.

پس از آن شهرداری تهران تفاهم‌نامه همکاری مشترکی را با وزارت راه و شهرسازی و شرکت بازآفرینی شهرداری ایران منعقد کرد تا در بستر این تفاهم‌نامه نیزه ساخت واحدهای مسکن در شهر تهران فراهم شود.

پس از بستر سازی های مناسب و انعقاد تفاهم نامه‌های متعدد سرانجام در بیست و چهارم اسفند سال گذشته آئین کلنگ‌زنی طرح تأمین مسکن در محله باغ آذری زمین خورد و قرار شد ۸۰۰ واحد مسکونی در این منطقه ساخته شود.

تهران سالانه ۱۵۰ هزار واحد مسکونی نیاز دارد

با توجه به ارزیابی‌های نیاز مسکن، مشخص شده است که با وضعیت موجود، پایتخت سالانه و حداقل ۱۵۰ هزار واحد مسکونی نیاز دارد اما متأسفانه به دلیل کمبود صدور پروانه ساخت و همچنین کمبود عرضه قیمت‌های مسکن با رشد چشمگیری مواجه شده‌اند و بر همین اساس شهرداری تهران به ساخت مسکن است.

در حال حاضر ۴۳ درصد تهرانی‌ها مستأجر هستند و سهم مسکن در سبد خانوار تهرانی از ۴۹ درصدی که در سال ۹۶ وجود داشته است که ۶۵ درصد افزایش یافته است و اگر فردی ۱۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد بیش از ۶ میلیون آن را باید به اجاره اختصاص دهد.

به گفته معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران سیاست قرارگاه جهادی مسکن برنامه‌ریزی برای ایجاد ساز و کار مسکن، تأمین مسکن گروه‌های کمتر برخوردار در پیوند با سایر گروه‌های درآمدی از طریق هم افزایی نهادها، تقویت پژوهش‌های کاربردی در این زمینه و اولویت بخشی به بهسازی مسکن است.

در حال حاضر ۴۳ درصد تهرانی‌ها مستأجر هستند و سهم مسکن در سبد خانوار تهرانی از ۴۹ درصدی که در سال ۹۶ وجود داشته است که ۶۵ درصد افزایش یافته است

حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران گفت: افزایش جمعیت و افزایش نیاز به مسکن در تمام شهرهای کشور وجود دارد اما در شهری مثل تهران به مرز خطرناکی رسیده است.

وی ادامه داد: در شاخص‌های مسکن در کل جهان تنها دمشق بدتر از ماست در قانون جامع مسکن، قانون اساسی، قانون شهرداری و قانون جهش مسکن به طور معمول شهرداری ملزم به برنامه‌ریزی در خصوص مسکن است، سیاست شهردار تهران این است که در موضوعات شهری نمی‌تواند خود را بی مسئولیت نشان دهد. شهرداری نمی‌تواند نسبت به رفاه شهروندان بی تفاوت باشد و قانون گذار این اجازه را به شهرداری داده که ورود پیدا کند.

خط فقر تهران در حوزه مسکن ۸۰ درصد است

صارمی تصریح کرد: تعداد کل پروانه‌های صادر شده تهران در سال قبل پنج هزار و ۳۰۰ فقره بوده است. حدفاصل ۱۳۷۵ تا سال ۱۴۰۰ تعداد واحدهای ساختمانی در برخی سال‌ها ۲۲۰، ۱۸۰ و ۱۶۰ هزار واحد بوده که در این سال‌ها به ۶۵ هزار و ۵۹ هزار واحد رسیده است که در کشور به این شکل نبوده و روند افزایشی داشته است. این نشان می‌دهد که در تهران یک گلوگاه داریم و باید در برنامه‌ریزی‌ها به آن توجه داشته باشیم.

وی تأکید کرد: فکر نکنیم اگر در تهران سخت گرفتیم، مقررات را بستیم و ساخت و ساز را کاهش دادیم، جمعیت خارج می‌شود بلکه این جمعیت در اسلامشهر، مرتضی گرد و مسگر آباد ساکن می‌شوند. ارزیابی نیاز مسکن تهران نشان می‌دهد با وضعیت موجود تهران سالانه به حداقل ۱۵۰ هزار واحد مسکونی نیاز دارد.

صارمی با بیان اینکه ۴۲ درصد از مردم کشور زیر خط فقر مسکن قرار دارند، اظهار کرد: خط فقر مسکن به این شکل است که هر خانوار بیش از ۳۰ درصد درآمد خود را به مسکن اختصاص دهد زیر خطر فقر قرار دارد. خط فقر تهران ۸۰ درصد است.

در پایتخت ۲۶۱ هزار پلاک ناپایدار وجود دارد

وجود بافت فرسوده و ناپایداری که در تهران وجود دارد نیز می‌تواند تبدیل به یکی از فرصت‌های مناسب ساخت و ساز تبدیل شود و به گفته شهردار تهران در پایتخت ۲۶۱ هزار پلاک ناپایدار وجود دارد که با بازسازی، قریب به ۵ واحد در هر یک پلاک محصول مسکن خواهیم داشت و زمینه ایجاد حدود یک میلیون و ۳۰۶ هزار واحد در آن فراهم می‌شود، همچنین در کنار بهره بردن از ۱۲ هزار هکتار بافت ناپایدار که ۴ هزار و ۵۶۰ هکتار آن بافت فرسوده است می‌توان از اراضی ذخیره شهری و ناکارآمد نیز برای بحث تولید مسکن استفاده کرد.

بازآفرینی اراضی مزروعی و شن چاله‌ها در منطقه ۱۸، کلنگ‌زنی ساخت خانه در اطراف حرم حضرت عبدالعظیم حسنی، کلنگ ۱۰ هزار واحد مسکونی در مناطق، ساخت خانه در منطقه مقدم و پیکان شهر، بازآفرینی کوره‌های آجرپزی در منطقه ۱۹، پروژه تعاونی کارکنان هوافضا منطقه ۲ از جمله اقدامات شهرداری در حوزه ساخت مسکن است.

ساخت ۲۲۰ هزار واحد مسکونی با مجموعه‌های مختلف

مهدی هدایت سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به قرارگاه جهادی مسکن و ساخت مسکن در شهر تهران گفت: با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر فعال‌شدن حوزه مسکن و با توجه به مشکلاتی که در حوزه مسکن پایتخت دارد ضرورت داشت تا تولید مسکن در شهر تهران را فعال کنیم.

وی ادامه داد: بر همین اساس قرارگاهی را تشکیل دادیم تا به صورت جهادی تمامی مواردی که در تولید مسکن مؤثر هستند را وارد قرارگاه کردیم تا آنها کار را پیش ببرند.

سرپرست سازمان نوسازی با اشاره به ساخت واحدهای مسکونی بیان کرد: با نهادهای مختلف تفاهم نامه‌های متعددی را به امضا رسانده‌ایم و تا کنون ۲۲۰ هزار واحد تفاهم‌نامه با مجموعه‌های مختلف به امضا رسانده‌ایم و حدود ۵۰ هزار واحد دیگر نیز در دست امضا داریم.

هدایت با بیان اینکه تاکنون بیش از ۲۱ هزار واحد کلنگ زنی شده است گفت: برخی فکر می‌کنند تمامی ۱۸۰ هزار واحد را شهرداری تهران می‌سازد اما حدود ۳۰ هزار مورد آنها توسط شهرداری تهران در اراضی خودش به صورت مستقیم ساخته می‌شود و مابقی را یا در پروانه مشارکت می‌کنیم یا زمینه ساخت مسکن را برای آنها فراهم می‌کنیم و تسهیلگری انجام می‌دهیم اما به دنبال قرار گرفتن در بخش خصوصی نیستیم، زمین و پروانه از سمت شهرداری تهران صادر می‌شود و ساخت از سوی بخش خصوصی دنبال می‌شود.

از ۱۸۰ هزار واحدی که قول ساخت آن را داده‌ایم حدود ۲۰ هزار واحد پروانه در بافت فرسوده، حدود ۳۰ هزار واحد در زمین‌های شهرداری، حدود ۷۰ هزار واحد پروژه متعلق به اشخاص و مجموعه‌های مختلف و حدود ۶۰ هزار واحد نیز در مناطق ساخته می‌شود

وی در واکنش به اینکه تا پایان سال چه تعداد کلنگ ساخت مسکن بر زمین زده می‌شود گفت: شهرداری تهران و آقای زاکانی خودش ۱۸۰ هزار واحد را نمی‌سازد بلکه موانع تولید برطرف می‌شود و کاری که تاکنون انجام گرفته است آن بوده که مصوباتی که برای تولید مسکن در شهر تهران در کمیسیون ماده ۵ صادر شده ۲ و نیم برابر سال گذشته شده است.

سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران گفت: از ۱۸۰ هزار واحدی که قول ساخت آن را داده‌ایم حدود ۲۰ هزار واحد پروانه در بافت فرسوده صادر شده است، حدود ۳۰ هزار واحد نیز در زمین‌های شهرداری ساخته می‌شود که ساخت ۱۰ هزار واحد آن آغاز شده و حداکثر تا یک ماه آینده ۱۰ هزار واحد دیگر نیز آغاز می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین حدود ۷۰ هزار واحد پروژه دیگر نیز در قرارگاه جهادی مسکن تعریف شده است که بخش کمی از آنها متعلق به شهرداری و مابقی متعلق به اشخاص و مجموعه‌های مختلف مانند مجموعه‌های نظامی است علاوه بر موارد گفته شده حدود ۶۰ هزار واحد نیز میان مناطق تقسیم شده و بر اساس ظرفیتی که دارند تا پایان سال برای این واحدها پروانه صادر می‌کنند.

اما پس از ورود شهرداری به مسکن سازی انتقادات بسیاری متوجه شهردار تهران شد. از جمله این انتقادات، طرح ادعای ورود شهرداری تهران به موضوع ساخت شهرک است که ورود به این حوزه مستلزم کسب اجازه از شورای شهر تهران است.

زاکانی با اشاره به این انتقادات گفت: سال گذشته هنگامی که موضوع قرارگاه جهادی مسکن مطرح شد می‌گفتند که چه نسبتی با شهرداری تهران دارد که ما پاسخ می‌دادیم انقلاب اسلامی یکی از نکاتی است که به آن می‌بالیم این بود که «ما می‌توانیم» را در ابعاد مختلف به اثبات برسانیم و امروز میراثی داریم که یک میلیون مسکن برای شهروندان تهرانی کم داریم.

وی ادامه داد: هیچ پاسخ شایسته‌ای در مقابل وضعیت موجود وجود ندارد که دو سوم پول و اعتبار فردی در سبد خانوار صرف داشتن سرپناه شود. پس از دهها سال باید به نقطه‌ای برسیم که اگر بناست مشکلات متعدد کشور حل شود در ابتدا سد بزرگی به نام مسکن وجود دارد.

شهردار تهران همچنین چهارم آبان ماه با بیان اینکه با همین جمعیت پذیری پایین در حال حاضر برای تهران یک میلیون مسکن کم داریم، گفت: صحبت ما این است بتوانیم با امکانات مختلف شرایط یک زیست پذیری مطلوب را برای مردم شهر تهران ایجاد کنیم.

وی اظهار کرد: این شرایط سخت به دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست در طول سال‌ها گذشته است که موجب شد قیمت مسکن در تهران به شکل سرسام آوری بالا برود و میزان اجاره نشینی نیز افزایش پیدا کند و در نهایت شاهد وضع اسفناکی در این بخش باشیم.

شهردار تهران افزود: راه برون رفت از وضعیت موجود در بخش مسکن این است که به اقتضا جامعه بتوانیم مسکن ایجاد کنیم و دیگر نیازها در این بخش را مورد توجه قرار دهیم.

حل کمبود مسکن تهران به کمک شهرداری

همان طور که گفته شد افزایش جمعیت و افزایش قیمت خانه‌ها منجر به آن شده تا پایتخت‌نشینان توانایی خرید مسکن را نداشته باشند و کاهش سطوح پروانه نیز منجر به کاهش مسکن شده است و بر همین اساس است که شهرداری تهران با توجه به وظیفه قانونی خود اقدام به ساخت مسکن می‌کند و وعده داده است که تا پایان سال کلنگ ۱۸۰ هزار واحد مسکونی بر زمین زده شود و با ساخت این واحدهای مسکونی می‌توان مشکلات مسکن تهران را حل کرد.