برای برخی فیلم‌ها صدثانیه هم زیاد است!/دوست دارم«طنز محزون» بسازم

هادی مقدم‌دوست کارگردان سینما در آستانه برگزاری مجدد جشنواره فیلم‌های صد ثانیه‌ای، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره فیلم کوتاه گفت: برای بعضی فیلم‌ها ۱۰۰ ثانیه هم زیاد است، شاید باور نکنید اما فیلم‌هایی را دیدم که حتی ممکن بود حوصله آدم از همان فیلم صد ثانیه‌ای هم سر برود. می‌خواهم بگویم صد ثانیه یک فرصت برای کشف استفاده از زمان است. زمان‌بندی فیلم‌های کوتاه و بلند غالباً محدودیتی ندارد. مثلاً شما می‌توانید فیلم ۱۰ دقیقه‌ای و یا ۲۵ دقیقه‌ای بسازید و فیلم‌تان را به جشنواره‌های فیلم کوتاه ارائه دهید. در فیلم بلند هم همینطور است فیلم‌تان می‌تواند ۸۰ دقیقه و یا ۹۰ و ۱۲۰ و حتی بیشتر باشد. یعنی آنجا برای زمان محدودیت زیادی وجود ندارد اما فیلم صد ثانیه‌ای تجربه فهم وقت است. مثل یک خنثی‌کننده بمب که باید در صد ثانیه با تمرکز بالا کار انجام دهد. او از زمان نهایت استفاده می‌کند؛ با قدرت ذهنی خارق‌العاده. فیلم صد ثانیه‌ای محل بروز قدرت خارق‌العاده ذهن برای انجام یک کار کاملاً ظریف مثل مینیاتور است.

کارگردان سریال تلویزیونی «سرباز» در پاسخ به این سوال که ساخت فیلم کوتاه چه کمکی به فیلمسازان در ابتدای راه فیلمسازی‌شان می‌کند، گفت: جواب‌های نو و تکراری برای این پرسش تاکنون زیاد بوده، از اهمیت تجربه کردن و آموختن و ایجاز و کشف قواعد و سیاق‌های فیلمسازی برای یک علاقه‌مند. حالا باید یک حرفی بزنم که به زعم خودم به خواندنش بیارزد و هم باعث شوق خواننده شود و هم حرف واقعی باشد؛ «فیلم ساختن جرأت می‌خواهد». این را در خیلی از افراد دیده‌ام که جرأت فیلم ساختن ندارند اما عاشق فیلم ساختن هستند؛ شاید یکی بگوید این دیگر چه مرضی است؟ اما واقعیت دارد و خیلی هم فراوانی دارد.

فیلمسازی برای یک فیلمساز، شفابخش است

مقدم‌دوست افزود: به عقیده بنده فیلم کوتاه ساختن به فیلمساز جرأت می‌دهد. فیلمسازی برای فیلمساز اصولاً امری شفابخش است و فیلم کوتاه و به ویژه فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای که ساخت آن دنگ و فنگ کمتری دارد و می‌شود سالانه چند تا از آن را ساخت، باعث بهبود حال روحی فیلمساز نسبت به فیلمسازی می‌شود. جمله خلاصه شده من این است؛ هر وقت از فیلم ساختن ترسیدید یک فیلم ۱۰۰ ثانیه‌ای بسازید. مطمئن باشید فیلم درجه یکی از آب در می‌آید.

هادی مقدم‌دوست در ادامه در پاسخ به سوالی درباره تأثیر جشنواره‌های فیلم کوتاه و حضور در آنها در ادامه مسیر فیلمسازان، با بیان این نکته که جشنواره بر خلاف نظر خیلی‌ها که گمان می‌کنند یک امر زینتی و یا یک اسراف‌کاری محض است یک نیاز واقعی برای فیلمسازان است، اظهار کرد: این واقعاً نیاز به توضیح ندارد که یک فیلمساز لازم است که اسم و رسمی به هم بزند. شاید گفتن این حرف به صراحت قدری باعث سرخ شدن لپ آدم و خجالت‌شان بشود، اما فیلمساز برای موفق شدن نیاز دارد معروف باشد. این سرشت فیلمسازی و عرصه نمایش است. متأسفانه نمی‌شود در این کار از گمنامی لذت برد. فیلمسازی احتیاج به شهرت دارد و جشنواره‌ها این کمک را تا حد زیادی به فیلمسازان می‌کنند. اصطلاح رسمی‌تر این شهرت‌بخشی، واژه معرفی کردن است. اگر مایل باشیم می‌توانیم از لفظ معرفی کردن هم استفاده کنیم. فیلمسازان در جشنواره‌ها معرفی می‌شوند و جایزه، سند با استعداد بودن آنها و باعث اعتبارشان است.

کارگردان فیلم سینمایی «عطرآلود» در ادامه با اشاره به این نکته که امروز در سینمای ایران بیشتر از همیشه مشکل فیلمنامه دارد خودش را نشان می‌دهد گفت: فیلم‌های کوتاه بسیاری را دیده‌ام که از حیث تکنیک و فیلمبرداری درجه یک هستند و این حاصل تکنولوژی جدید در امر فنی تصویر و صدا و جلوه‌های ویژه است. یعنی فیلم‌ها سر و وضع مرتب و شیک و خوبی دارند، خیلی هم خوش‌ساخت هستند، اما داخل فیلم و در داستان فیلم خبر چندانی نیست. از قضا قبل‌ترها که فیلم‌ها آماتوری‌تر بودند، فیلمنامه‌ها قوی‌تر بود. به نظرم مهمترین جایزه جشنواره‌های فیلم کوتاه، جایزه فیلمنامه است، حتی از کارگردانی هم مهم‌تر. واقعاً پیشنهادم این است که جایزه فیلمنامه از همه جایزه‌ها سنگین‌تر باشد.

گفتگو در احترام و امنیت شکل می‌گیرد

مقدم دوست که سابقه حضور در کارگاه‌های آموزشی جشنواره فیلم ۱۰۰ به عنوان استاد در دوره‌های مختلف را داراست در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان فیلم کوتاه را به عنوان مدیومی برای گفتگو در نظر گرفت گفت: گفتگو اشکال و زیرمجموعه‌های متعددی دارد، یکی از این زیرمجموعه‌ها مفاهمه و یکی دیگر پرسش و یکی حتی درددل است و.... اگر فیلم بخواهد گفتگو باشد باید حائز شرایط گفتگو باشد؛ مثلاً تخریب و پرخاش با اینکه از حیث ظاهر شبیه به گفتگوست و از ساختار یک زبان قابل گفتگو تشکیل شده، اما شرایط گفتگو را ندارد، گفتگو در احترام و امنیت باید اتفاق بیفتد. نمی‌شود افراد به هم حمله و بی‌حرمتی کنند و بعد بگویند ما داشتیم گفتگو می‌کردیم. این مقدمه را عرض کردم تا بتوانم پاسخ شما را قدری دقیق‌تر بدهم. فیلم، چه کوتاه صدثانیه‌ای و چه بلند، برای اینکه بتواند یک گفتگو محسوب شود باید بیانی امن داشته باشد، حتی تذکر و بیم دادن هم می‌تواند امن باشد اما اگر فیلمی بیانی امن و حرمت نگه‌دار نداشته باشد نمی‌شود آن را گفتگو حساب کرد. بله! فیلم و فیلم کوتاه می‌تواند مدیومی برای گفتگو محسوب شود اما با بیانی امن و محترمانه.

این کارگردان همچنین درباره اینکه اگر بخواهد فیلم کوتاه ۱۰۰ ثانیه‌ای بسازد چه سوژه‌ای را انتخاب می‌کند گفت: چه سوال شیرین و شوق‌انگیزی! باید خیلی به جواب این سوال فکر کنم، اما چیزی که بلافاصله می‌توانم بگویم این است که دوست دارم لحن کلی آن فیلم: «طنز محزون» باشد.