به گزارش خبرگزاری مهر، اتاق فکر ژئوپلتیک اتاق بازرگانی تهران طی گزارشی، روابط تجاری ایران و روسیه را مورد تحلیل قرار داده و چند توصیه سیاستی را برای تحکیم روابط تجاری دو کشور ارائه کرده است.
این گزارش با نگاهی با روندهای تاریخی رابطه ایران و روسیه آورده است: شاید روس‌ها در کنار بریتانیایی‌ها جزو کشورهایی هستند که هنوز قضاوت مردم ایران درباره‌شان با یک بدبینی عمیق تاریخی درآمیخته است که دلیل اصلی آن جداسازی بخش‌های مهمی از سرزمین ایران از طریق قراردادهای ترکمنچای و گلستان است اما بر اساس نظرات برخی کارشناسان، از سال ۱۷۲۰ تا امروز، در بیشتر توافق‌نامه‌های امضا شده بین ایران و روسیه فارغ از نتیجه آن، ایرانیان از نظر تجاری برنده بوده‌اند. ایرانیان پس از توافق‌نامه گلستان و ترکمنچای روابط خود را با روس‌ها افزایش دادند و تا سال ۱۳۱۰ این کشور شریک نخست تجاری ایران بود. تا این که حاکمیت وقت از ترس ورود اندیشه‌های مارکسیستی، سعی در محدود کردن سطح مبادلات کرد.
در ادامه این گزارش آمده‌است: مهمترین ویژگی رابطه ایران و روسیه در قرن ۱۹ و همچنین اوایل قرن ۲۰ رابطه مبتنی بر تجارت دریایی بود. بخشی از این رابطه از سر ناچاری ژئوپلتیکی و جغرافیایی و بخش دیگر ناشی از توانمندی‌های اقتصادی دو کشور بود. روابط تجاری مبتنی بر «ناچاری ژئوپلتیکی» از زمان فروپاشی شوروی نیز تداوم داشت، از همین رو، توسعه رابطه اقتصادی در اولویت دو کشور قرار نداشته و بیشتر متأثر از تحولات منطقه‌ای و نگاه ژئوپلتیکی به روابط تجاری ایران و روسیه بین‌المللی بوده است.
تحلیل‌گران اتاق فکر ژئوپلتیک اتاق تهران سپس با اشاره به روندهای راهبردی جاری روسیه در ارتباط با دیگر کشورها و نیز تبیین پنج سناریو در ارتباط با سرنوشت جنگ روسیه و اوکراین به فرصت‌های راهبردی ایران در این شرایط پرداخته است: یکی از بزرگ‌ترین موانع در توسعه رابطه دوجانبه ایران و روسیه عدم شکل‌دهی به همکاری‌های استراتژیک (به‌جز نیروگاه بوشهر) بوده است. در حال حاضر، توسعه و فعال‌سازی کریدور شمال - جنوب و ظرفیت ترانزیتی ایران با وجود تمایل کم جمهوری آذربایجان از حوزه‌های استراتژیک همکاری است.
در ادامه این گزارش آمده است: در گذشته بیشتر مبادلات ایران متمرکز بر روی مواد غذایی بود که در یک سال اخیر، ترکیب صادرات ایران به روسیه از محور محصولات کشاورزی به محصولات صنعتی تغییر کرده، به طوری که در ماه‌های اخیر با رشد ۳۰ درصدی کالاهای صنعتی به روسیه تراز صادرات صنعتی به این کشور برای اولین بار مثبت شد.
همچنین ایران دارای مالکیت ۵۳ درصدی در بندر سالیانکا و دارای بندر رسمی در آستاراخان روسیه است؛ در عین حال هر دو کشور دارای منابع گازی در دریای خزر و حوزه‌های مشترک هستند. از سوی دیگر تجار غیرروس مانند آذری‌ها، ارامنه و تاجیک به دلیل اشتراکات قومی و زبانی با اقوام ایرانی، فرصت تجاری مهمی برای گسترش روابط محسوب می‌شوند و البته استان‌های مسلمان‌نشین روسیه بازار بالقوه مناسبی برای کالاهای ایرانی به حساب می آیند.
این گزارش ضمن بیان این توصیه که انتخاب رویکرد موازنه‌ساز در روابط روسیه با غرب برای ایران ضرورت حیاتی دارد، در ادامه اقدامات راهبردی برای توسعه روابط با روسیه را پیشنهاد کرده است؛ چنانکه «تکمیل حلقه مفقوده کریدور شمال-جنوب یعنی راه آهن رشت-آستارا در کوتاه‌ترین زمان»، «تعریف مدل همکاری جوینت‌ونچر با شرکت‌های روسیه برای راه‌اندازی خط حمل‌ونقل دریایی با کشتی‌های رو-رو در خزر»، «تشکیل هلدینگ ویژه صادرات مواد غذایی به روسیه با مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط» و «تشکیل کنسرسیوم استخراج و انتقال منابع گازی دریای خزر با همکاری روسیه، هند و سایر طرف‌ها» از جمله این پیشنهادات است.
نظر شما