علی احمدی کارگردان مستند «مأموریت یازدهم» همزمان با عرضه اینترنتی آن در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره این مستند توضیح داد: این مستند در واقع روایتی از یک مسابقه فضایی بین کشورها است که بخشی از جنگ سرد را شامل می‌شد. در ابتدا به تاریخچه این رقابت و مسابقه فضایی پرداخته‌ایم و روایت می‌کنیم که این رقابت میان آمریکا و شوروی از کجا آغاز شده و در نهایت چگونه منجر به پیروزی آمریکا در مأمورت یازدهم آپولو، می‌شود. آمریکا در سال ۱۹۶۹ در حالی که میلیون‌ها نفر از طریق پوشش رسانه‌ای و ماهواره‌ای از سراسر جهان این مأموریت را دنبال می‌کردند، موفق شد این دستاورد را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای علمی بشر کسب کند. مردم هم این مأموریت را به‌صورت زنده از تلویزیون تماشا کردند. بعد از این اتفاق بود که آمریکا به‌عنوان یک ابرقهرمان در حوزه تکنولوژی فضایی خودش را معرفی کرد و در جنگ سرد هم بر شوروی غلبه پیدا می‌کند. در دوره‌ای هم ایده جنگ ستارگان مطرح می‌شود که این ایده هم متکی بر همان تکنولوژی فضایی‌ای بوده است که آن زمان آمریکا آن را کسب کرده بود.
این مستندساز درباره ابهامات مطرح شده درباره اصالت این دستاورد فضایی آمریکا و شائبه‌هایی که مبنی‌بر فریب رسانه‌ای بودن آن مطرح شده است هم گفت: آنچه من در این مستند به آن پرداخته‌ام این است که این دستاورد، در سال‌های بعد توسط بسیاری از تئوری‌پردازان و صاحب‌نظران زیر سوال رفته اما مهمتر این است که حتی در صورت صحت، این دستاورد بیشتر یک دستاورد سیاسی برای آمریکا بوده، تا یک دستاورد علمی، موضوع این است که چگونه آمریکا توانست از نظر سیاسی، محبوبیت ملی و بین‌المللی خود را احیا کند.
وی ادامه داد: آن زمان در دهه ۶۰ و ۷۰، آمریکا از نظر وضعیت اجتماعی در اوج دوران اعتراض جامعه سیاه‌پوستان قرار داشت و مسئله شکست جنگ ویتنام و هزار سرباز کشته‌شده در این جنگ هم در کشورهای مختلف باعث اعتراض‌هایی علیه آمریکا شده بود. از این منظر در آن مقطع محبوبیت آمریکا هم در جامعه داخل خود و هم در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به‌شدت خدشه‌دار شده بود و آمریکا تحت فشار قرار داشت. آمریکا با همین دستاورد در فضای رسانه‌ای توانست بخشی از این محبوبیت را مجدد به‌دست بیاورد و از سوی دیگر توانست شوروی را هم وارد یک رقابت کند تا میلیاردها دلار صرف این جنگ فضایی شود.
محبوبیت داخلی و خارجی آمریکا چگونه احیا شد؟
احمدی تأکید کرد: مسئله اصلی فیلم این نکته است و اینکه آیا این دستاورد به لحاظ عملی واقعاً به‌دست آمده است یا خیر، موضوع دیگری است که سال‌ها بعد توسط صاحب‌نظران زیر سوال رفته است. ما هم در مستند به این نظریات اشاره کرده‌ایم و بعضی از پاسخ‌های ارائه شده به این دیدگاه‌ها مبتنی‌بر تئوری توطئه را هم مرور کرده‌ایم. حرف اصلی فیلم درباره فضای رسانه‌ای است که آمریکا برای این اتفاق فراهم آورد تا هم دشمن خود را عقب براند و هم محبوبیت اجتماعی خود را احیا کند. در نهایت هم این ماجرا به جریان «جنگ ستارگان» منتهی شد.
زمانی که موج تئوری توطئه نسبت به این پروژه در آمریکا شکل می‌گیرد، تنها ۴ درصد نسبت به اصل وقوع آن تردید داشتند اما زمانی که نظریه‌پردازان و کارشناسان بیشتری درباره آن اعلام موضع کردند، این آمار از ۲۰ درصد هم فراتر می‌رود و این آمار رسمی‌ای است که فاکس نیوز آن را منتشر کرده‌است
وی ادامه داد: در آن مقطع شوروی در شرایط اقتصادی خیلی بدی قرار داشت در همان مقطع بلوف جنگ ستارگان از سوی آمریکایی‌ها مطرح می‌شود. حتی «نیویورک تایمز» هم به این نکته اشاره کرده است که کنگره آمریکا این بلوف سیاسی و نظامی را می‌زند تا شوروی را به لحاظ استراتژیک از موضع خود عقب نگه دارد. اسم آن را هم دفاع استراتژیک آمریکا علیه شوروی گذاشتند. همین ماجرا هم سبب هزینه میلیاردها دلار از سوی شوروی‌ها شد تا بودجه نظامی خود را تقویت کند، آن هم در شرایطی که از نظر اقتصادی، کل کشورشان در وضعیت بسیار بدی قرار داشت. همین جریان هم منجر به فروپاشی اقتصادی و در ادامه فروپاشی کامل شوروی می‌شود.
کارگردان مستند «مأموریت یازدهم» درباره ابعاد رسانه‌ای این پروژه از سوی آمریکایی‌ها توضیح داد: آنچه واضح است این است که آمریکا از طریق همین فضاسازی رسانه‌ای موفق شد در آن مقطع اعتماد نسبت به خود را در داخل و خارج از کشور، احیا کند و این دستاورد، به معنای واقعی یک دستاورد سیاسی و رسانه‌ای برای آمریکا بوده است. آن هم در شرایطی که حقیقت یا فریب بودن اصل ماجرا، از سوی خود آمریکایی‌ها، همچنان محل تردید است. با این همه می‌توان درباره کارکردهای رسانه‌ای این پروژه، با قطعیت نظر داد.
وی افزود: زمانی که موج تئوری توطئه نسبت به این پروژه در آمریکا شکل می‌گیرد، تنها ۴ درصد نسبت به اصل وقوع آن تردید داشتند اما زمانی که نظریه‌پردازان و کارشناسان بیشتری درباره آن اعلام موضع کردند، این آمار از ۲۰ درصد هم فراتر می‌رود و این آمار رسمی‌ای است که فاکس نیوز آن را منتشر کرده، ۲۰ درصد جامعه آمریکا واقعاً رقم قابل توجهی است که در این موج نسبت به توطئه بودن کل این جریان مشکوک هستند. در عین حال تأکید می‌کنم که این پروژه کارکرد رسانه‌ای خود را داشته و هنوز بعد از ۵۰ سال برای روز پرتاب آپولو و قدم گذاشتن آرمسترانگ روی کره ماه، مراسم سالگرد برگزار می‌کنند. همین امسال هم پنجاهمین سالگرد آن به‌عنوان یک دستاورد عملی برگزار شد.
جنگ ستارگان چه تأثیری بر فروپاشی شوروی داشت؟
این مستندساز درباره نکته مطرح‌شده در فیلم خود مبنی‌بر تأثیر این ماجرای رقابت فضایی بر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی هم توضیح داد: آنچه در اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد، در گام اول در قالب فروپاشی اقتصادی رقم خورد و نمی‌توان صرف بودجه‌های کلان نظامی در آن مقطع حساس و تأثیر آن بر فروپاشی اقتصادی را نادیده گفت. بخش بزرگی از این بودجه نظامی هم صرف مقابله با همان بلوف آمریکایی‌ها در مسئله جنگ ستارگان شد! از این منظر این اتفاق به ماجرای فروپاشی شوروی هم ربط پیدا می‌کند. آنچه در مستند به آن اشاره کرده‌ایم هم درباره همین تأثیر مسائل اقتصادی بر فرآیند فروپاشی بوده است و اینکه یک رقابت و مسابقه در فضای رسانه‌ای، چگونه می‌تواند نظام اقتصادی یک کشور را تحت‌تأثیر خود قرار دهد و منتهی به فروپاشی شود.
کارگردان «مأموریت یازدهم» درباره جمع‌آوری و استفاده از تصاویر آرشیوی در این مستند هم گفت: ساخت این مستند نزدیک به یک سال و نیم طول کشید. من هم پژوهشگر فیلم بودم و هم نویسنده و کارگردان آن. حتی کارهای تدوین و دیگر کارهای مستند را هم خودم انجام دادم. هم پژوهش متنی این کار خیلی طولانی شد و هم پژوهش تصویری آن زمان برد. به‌خصوص که منابع تصویری‌ای که برای این موضوع وجود داشت، بسیار کم بود. به‌خصوص آن بخش از موضوع که جنبه تاریخی داشت و به قبل از ماجرای آپولو ۱۱ مربوط می‌شد و منابع تصویری خیلی کمی برای آن در دست بود. ما اما تلاش کردیم تا تصاویر مرتبط با متن خود را پیدا کنیم و امیدواریم در این زمینه موفق عمل کرده باشیم.
۰۸:۵۷ - ۱۴۰۱/۰۸/۲۳
نظر شما