لایروبی رودخانه‌ها ۵ درصد از اهداف برنامه ششم پیشی گرفت

به گزارش خبر گزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، تقی عبادی، مدیرکل دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی شرکت مدیریت منابع آب ایران، در رابطه با آخرین وضعیت آب‌های سطحی کشور و ضرورت مدیریت رودخانه‌ها افزود: بارش‌های کشور در ۱۸ استان و در مقایسه با متوسط بلند مدت بیش از ۲۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد و در ۱۴ استان میزان بارش حتی نصف میانگین بلندمدت هم نیست و عملاً با کاهش بیش از ۵۰ درصدی آب روبرو هستیم. از این‌رو بر اساس تاکید وزیر نیرو به صورت مستمر منابع آب و برنامه‌های مدیریتی در حوضه‌های آبریز کنترل می‌شود تا مشکلی برای مردم به‌ویژه در بخش شرب و بهداشت پیش نیاید.
وی در مورد چگونگی و چرایی اهمیت یافتن ساماندهی رودخانه‌ها افزود: به استناد قوانین و مقررات موجود از جمله "سند راهبردی مدیریت بحران کشور"، انجام عملیات ساماندهی رودخانه‌هایی در برنامه کاری وزارت نیرو قرار می‌گیرد که به علت سیلاب‌های رخ داده، شرایط طبیعی خود را از دست داده باشند. اما ایمن سازی مراکز جمعیتی در برابر سیلاب، موضوعی است که به موجب قوانین جاری کشور باید توسط متولیان شهری و روستایی (شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) در قالب طرح‌های مورد تأیید وزارت نیرو صورت پذیرد و در این راستا در سال‌های گذشته به طور متوسط سالانه در حدود ۳۵۰ کیلومتر عملیات لایروبی و ۱۰۰ کیلومتر عملیات ساماندهی در سطح رودخانه‌های اولویت‌دار کشور توسط وزارت نیرو و بعضاً با جلب همکاری شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و حتی مشارکت بخش خصوصی اجرا شده است.
عبادی با اشاره به سیلاب‌های ابتدای سال ۹۸ و افزایش حساسیت‌ها نسبت به موضوع سیل در سطح کشور ادامه داد: به‌رغم تمام محدودیت‌های مالی و ماشین آلات، وزارت نیرو طی سال‌های ۹۸ الی ۱۴۰۰ اقدامات متعددی را در زمینه لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها به انجام رسانده است. از جمله آن می‌توان به لایروبی به ترتیب ۱۸۶۶، ۱۶۷۱ و ۸۷۲ کیلومتر از محدوده‌های بحرانی در سال‌های ۱۳۹۸ الی ۱۴۰۰ و اجرای عملیات ساماندهی و دیواره‌سازی به ترتیب به طول ۱۲۰، ۱۲۲ و ۱۳۵ کیلومتر در سال‌های ۱۳۹۸ الی ۱۴۰۰ اشاره کرد.
وی در مورد حجم فعالیت‌های انجام شده در این حوزه اضافه کرد: با اینکه متوسط عملکرد سالانه ساماندهی رودخانه در کشور ۱۰۰ کیلومتر بوده است، اما بیشترین رکورد عملیات ساماندهی مربوط به سال ۱۴۰۰ (دولت سیزدهم) به میزان ۱۳۵ کیلومتر است و همچنین با اینکه متوسط عملکرد سالانه لایروبی در شرایط عادی در کشور ۳۵۰ کیلومتر بوده است، در دوره اخیر با توجه به دستورات صادر شده دولت، ۲.۵ برابر متوسط عملکرد سالانه کشور، عملیات لایروبی انجام شده است.

باورهای نادرست در حوزه مقابله با خسارت‌های سیل
وی همچنین در خصوص ساماندهی و دیواره‌سازی مسیر رودخانه‌های واقع در محدوده‌های شهری و روستایی و اشکالات متوجه آن گفت: متأسفانه در کشور بعضاً باورهای نادرستی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه با کاهش عرض بستر طبیعی رودخانه‌ها، دیواره‌سازی و کانالیزه کردن آن‌ها می‌توان خسارات سیل را کاهش داد؛ بنابراین درخواست‌های متعددی به وزارت نیرو تحت عنوان ساماندهی و دیواره‌سازی دریافت می‌شود. این درحالی است که مستقل از اینکه بودجه عمرانی کشور جوابگوی نیاز اعتباری این حجم از عملیات دیواره‌سازی هست یا نیست، بلکه از نظر فنی نیز نمی‌توان طبیعت را اینگونه مهار کرد؛ لذا اجرای برنامه‌های آزادسازی تصرفات و شناسایی گلوگاه‌های آبگذری و پیگیری رفع آن‌ها از طریق مراجع ذیربط به طور جدی در کنار سایر برنامه‌های ذکر شده در دست اقدام است.

لایروبی رودخانه‌ها ۵ درصد مازاد بر هدف تعیین شده در برنامه ششم توسعه
عبادی با تأکید بر اینکه تاکنون ۵ درصد مازاد بر هدف تعیین شده در برنامه ششم توسعه لایروبی رودخانه صورت گرفته است، افزود: بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته مقرر بوده که تا پایان برنامه ششم توسعه، ۲۴۱۷ کیلومتر از رودخانه‌های کشور ساماندهی شود که تاکنون بالغ بر ۲۵۲۸ کیلومتر عملیات ساماندهی در سطح کشور انجام شده است که بر این اساس می‌توان گفت، در لایروبی رودخانه‌ها از اهداف برنامه ششم توسعه جلوتر هستیم.
این مقام مسئول در حوزه آب کشور همچنین درخصوص چالش‌های پیش روی مدیران اجرایی برای ساماندهی رودخانه‌ها نیز گفت: باید عنوان کنیم که طبیعت به رفتار تکراری خودش عادت دارد و هرچند رویدادهای حدی مثل خشکسالی و سیل را بیشتر شاهد هستیم، ولی عواملی نظیر رشد جمعیت، توسعه شهرنشینی، تغییر ساختار رودخانه‌های درون شهری و از بین رفتن کارکرد طبیعی آن‌ها در عبور ایمن سیلاب، ساخت و ساز غیر مجاز در بستر رودخانه، تغییر کاربری و افزایش ضریب رواناب و انسداد مجرای جریان به دلیل احداث سازه‌های غیر اصولی به خصوص در دهه‌های اخیر سبب گردیده در مناطق کشور شاهد وقوع سیلاب ناگهانی با خسارت مالی و جانی قابل توجه باشیم؛ بنابراین در مناطق و رودخانه‌هایی که موضوعات یادشده در آن‌ها به وقوع می‌پیوندد ما شاهد بیشترین چالش در بحث سیلاب و ساماندهی رودخانه هستیم.