تحولات توئیتر و چالش‌های حاکمیتی برای کشورها

به گزارش خبرنگار مهر، با پیشرفت ارتباطات و شکل‌گیری زیست مجازی بشر و بدنبال آن به وجود آمدن پلتفرم‌های اجتماعی، دولت‌ها با حواشی بسیاری روبه‌رو شدند و به دنبال از دست دادن قسمتی از انحصار حاکمیت خود، در پی قانونمند کردن این پلتفرم‌ها بر آمدند. تاکنون از اتحادیه اروپا گرفته تا دولت‌های آسیای شرقی و حتی خود آمریکا مقررات بسیاری وضع کرده و بعضاً اقدام به مسدود سازی برخی پلتفرم‌ها در کشور خود کرده‌اند. سال ۲۰۲۲ از این نظر سال بسیار پرحاشیه‌ای برای رسانه‌های اجتماعی به‌خصوص توییتر بود.

۴۳ هزار درخواست دولتهای جهان از توئیتر برای حذف محتوا

۲۵ ژانویه ۲۰۲۲ بر اساس داده‌هایی که خود شرکت توئیتر منتشر کرده است، دولت‌های جهان بین ژانویه تا ژوئن سال ۲۰۲۱ درخواست‌هایی بی سابقه‌ای برای حذف محتوا از حساب‌های کاربری مختلف داده‌اند که تعداد این درخواست‌ها در این دوره شش ماهه چیزی حدود ۴۳۳۸۷ تقاضای قانونی برای حذف محتوا از ۱۹۶۸۷۸ حساب بوده است.

رسانه‌های اجتماعی شرکت‌های غول فناوری با گذشت زمان و به علت عملکرد نه چندان موفقشان با تلاش دولت‌ها برای قاعده مند کردن آن‌ها و تعدیل محتواهایشان مواجه شدند و توئیتر که یکی از تاثیرگذار ترین پلتفرم‌های از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است، چالش‌های بسیار زیادی در این زمینه داشته است. طبق این آمار ۹۵ درصد درخواست‌های حذف و تعدیل محتوا مربوط به کشورهای ژاپن، روسیه، ترکیه، هند و کره جنوبی بوده است.

توئیتر همچنین اعلام کرد که به ۵۴ درصد این درخواست‌های قانونی با ابزارهایی مانند حذف محتوا یا مسدودیت کاربران رسیدگی کرده و از افزایش روزافزون این درخواست‌ها توسط دولت‌ها ابراز نگرانی کرده است.

در آوریل سال ۲۰۲۲ که خبری تحت این عنوان که ایلان ماسک به بزرگترین سهامدار توییتر تبدیل شده پخش شد، کمتر کسی فکر می‌کرد که هدف نهایی وی خرید کل شرکت باشد. اوایل پاییز سال ۲۰۲۲ میلادی، خبر خریده شدن توئیتر پس از کشمکش‌های بسیار، توسط ایلان ماسک، میلیاردر مشهور غیر قابل پیش‌بینی منتشر شد و همه چشم هارا بسمت توئیتر و تغییرات احتمالی آینده این پلتفرم برگرداند.

همانطور که انتظار می‌رفت ماسک دست به اصلاحاتی جدی در توییتر زد که به اختصار به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

* کاهش نظارت و تعدیل محتوا؛ جولان اخبار جعلی و اطلاعات نادرست

ماسک اخیراً اظهاراتی مبنی بر باز کردن قفل آزادی بیان در توئیتر و آزاد کردن حساب‌هایی که به صورت دائمی مسدود شده بودند داشته و به دنبال این اظهارات محدودیت بسیاری از حساب‌ها از جمله حساب دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا را برداشته است. از ۲۳ نوامبر نیز توئیتر برچسب گذاری و حذف اطلاعات گمراه کننده و شایعات مربوط به کووید ۱۹ را متوقف کرد. علیرغم تلاش‌های بسیار در سال‌های اخیر برای غربالگری محتوا در توئیتر ابزارهای این شرکت اثرگذاری مورد انتظار را نداشته و با اتخاذ سیاست‌های کاهش تعدیل محتوا، توئیتر به جولانگاه اخبار جعلی و اطلاعات نادرست و گمراه کننده و همچنین بستری برای نفرت پراکنی تبدیل خواهد شد.

*قابلیت نامحدود ویرایش پست‌ها؛ کاهش مسئولیت پذیری کاربران

این قابلیت می‌تواند به کاربران این امکان را دهد که توئیت های مجاز خود را پس از هزاران بار ریتوئیت و مورد پسند واقع شدن ویرایش کند و به این وسیله مطالب غیرمجاز حاوی نفرت پراکنی، ترویج خشونت و… را منتشر کنند. از طرفی برخی از کاربران نیز می‌توانند برای سرباز زدن از مسئولیت پیام‌های سابقا منتشر شده خود آن‌ها را ویرایش کنند.

*کسب درآمد از تیک آبی؛ بی اعتباری توئیتر

ایلان ماسک با قرار دادن حق عضویت برای تیک آبی که نشان‌دهنده احراز هویت است و عموماً افراد سرشناس شایستگی نشان داده شدن آن را در حساب کاربری خود دارند، باعث بی معنی شدن این نماد شد زیرا بسیاری از اکانت‌هایی که سازنده آن‌ها هویت معتبر و مشخصی ندارد از زمان این تغییر توانسته‌اند تیک آبی بگیرند و عملاً فعالیت ارگانیک اکانت‌هایی که بعد از مدت‌ها فعالیت و تلاش برای راستی آزمایی اکانت خود تیک آبی گرفتند نادیده گرفته و جانشین آن حق عضویت شد و اعتبار به یک ابزار فروشی بی ارزش تبدیل شد. یکی از این اکانت‌های عجیب با نام عیسی مسیح که اخیراً به دنبال این تغییر توئیتر موفق به گرفتن تیک آبی شده مثال بارز این ادعاست.

*اخراج کارمندان

یکی دیگر از اقدامات جنجالی ماسک این بود که پس از خرید توئیتر تعداد زیادی از کارمندان قدیمی توئیتر را اخراج کرد. وی علت این اقدام را برگرداندن توئیتر به مسیر اصلی خود قلمداد کرد. هر چند این اقدام تأثیر مستقیم و قابل رویتی روی توئیتر نگذاشته اما تغییر کارمندان در خیلی از موارد به معنای تغییر استراتژی‌ها و رویه‌ها سابق است که به مرور زمان می‌تواند موجب تغییرات اساسی این رسانه‌ی اجتماعی شود.

توئیتر در گذشته خود با برخی کشورها به مشکل خورده و اخیراً این مشکلات بیشتر شده و از طرف دیگر احتمالات و گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر تبعات اقدامات توئیتر و تناقض آن با قوانین تنظیم‌گری کشورهای بزرگی که بازارهای اصلی این پلتفرم هستند وجود دارد. در ادامه به برخی از این تناقض‌ها و نگرانی‌های کشورهای مختلف می‌پردازیم.

نگرانی‌های اتحادیه اروپا و مکرون

تیری برتون، کمیسر اتحادیه اروپا، خطاب به مدیریت جدید توئیتر گفته است: «توئیتر برای منطبق کردن خود با مقررات اتحادیه اروپا مسیری طولانی در پیش دارد.» هنوز کارهای بزرگی باید انجام گیرد، توئیتر باید سیاست‌های شفافیت کاربر را اجرا، سیاست تعدیل محتوا را تا حد زیادی تقویت کرده و از آزادی بیان محافظت، با اطلاعات نادرست و اخبار جعلی مبارزه و تبلیغات هدفمند را محدود کند.»

امانوئل مکرون رییس جمهور فرانسه نیز پس از گفتگوی اخیرش با مدیر جدید توئیتر که به گفته وی به دنبال اعلام نگرانی‌ها پیرامون سیاست‌های تعدیل محتوای توئیتر صورت گرفته، در توئیتی نوشته است: «اتخاذ سیاست‌های روشن و شفاف، بهبود وضعیت تعدیل محتوا و در عین حال صیانت از آزادی بیان باید در راس تلاش‌های توئیتر قرار گیرد تا بتواند خود را با سیاست‌های اتحادیه اروپا همسو کند.» پیشتر نیز امانوئل مکرون در تاریخ اول دسامبر سال ۲۰۲۲ طی سفری به ایالات متحده‌ی آمریکا در مصاحبه‌ای گفت که به ضرورت محدودیت‌هایی برای آزادی بیان و مسئولیت پذیری در برابر آن معتقد است.

تلاش ایالات متحده آمریکا برای تعدیل محتوای توئیتر

ماسک اخیراً در یکی از توئیت‌های خود اظهار کرده که فایل‌های توئیتر درباره سرکوب آزادی بیان در کشورها را فاش می‌کند و وی همچنین اظهار کرده است که حتی مقابل از بین رفتن آزادی بیان در آمریکا هم ایستادگی می‌کند. این امر موید این است که ایالات متحده آمریکا مانند بسیاری از کشورها بدنبال تعدیل محتوا برای جلوگیری از ایجاد هرج و مرج و بعضاً برای دستیابی به برخی از منافع دولت است. ایلان ماسک در ادامه اظهارات خود فایل‌هایی را منتشر کرد که مشخص می‌کرد مدیریت سابق در اقدامی عجیب محتواهای مربوط به لپ تاپ رها شده پسر جو بایدن را مبنی بر معرفی کردن یک تاجر اوکراینی به پدرش مسدود کرده و به مردم اجازه‌ صحبت درباره‌ این مسئله را نداده است. سال ۲۰۲۰ نیویورک تایمز طی گزارشی اظهار کرد که در زمانی که بایدن معاون باراک اوباما، رییس جمهور سابق آمریکا بوده، پسرش تاجری اوکراینی را به وی معرفی کرده. این مطلب جنجال برانگیز به حاشیه رفت و برجسته نشد که یکی از دلایلش فیلتر و سانسور این جریان از سوی توئیتر بود. این پلتفرم مدعی است که پس از افشای ایمیل دموکرات‌ها در سال ۲۰۱۶ توئیتر یا در واقع دولت آمریکا سیاستی مبنی بر عدم توزیع اطلاعات بدست آمده از هک اتخاذ کرده و سانسور گسترده‌ این شبکه‌ی اجتماعی نیز ناشی از همین سیاست است.

جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده‌ی آمریکا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲ در اجلاس Dealbook نیویورک تایمز روی لزوم رعایت چارچوب‌های خاص تعدیل محتوا توسط توئیتر تاکید کرد و در ادامه اظهار کرد که شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی نیز مانند سایر پخش کننده‌ها مانند رادیو و تلویزیون باید مشمول چنین قوانینی باشند و فرقی میان آن‌ها نیست.

هند و تشدید مشکلات قدیمی با توئیتر

فعالان و روزنامه نگاران هندی این روزها درگیر این سوال‌اند که آیا هرج و مرجی که پیرامون توئیتر بعد واگذاری آن به ماسک ایجاد شده می‌تواند منجر به تغییرات اساسی در توئیتر هند، سومین بازار بزرگ این پلتفرم، پس از ایالات متحده و ژاپن شود یا خیر؟ این در حالیست که یکی از اولین تصمیمات ایلان ماسک مبنی بر اخراج پنجاه درصد کارمندانش موجب اخراج نود درصد از ۲۰۰ کارگرش در هند شد که در نهایت به مستهلک شدن مهندسی و مدیریت محتوای توئیتر در هند منجر شد زیرا توئیتر سابقا از کارمندان هندی خود برای نظارت بر پست‌ها و مسدود کردن حساب‌ها در صورت نقض شرایط قانونی هند استفاده می‌کرد.

موضوع دیگری که باعث تضاد منافع بین ماسک و هند می‌شود اختلاف طولانی مدت بین این پلتفرم با حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) و نخست وزیر هند نارندرا دامورداس مودی، یکی از رهبران این حزب است. به گفته توئیتر دولت هند از توئیتر درخواست داشته که برخی از محتواها را که حزب حاکم را مورد تهاجم قرار می‌دهند، تعدیل و یا مسدود کند و مدیران این شرکت در دادگاه در ماه ژوئن استدلال کردند که درخواست دولت برای مسدود کردن حساب‌ها شفاف نیست و هدف قرار دادن محتوای سیاسی و روزنامه‌نگاری جایگاه این پلتفرم را به عنوان فضای امن برای آزادی بیان تهدید می‌کند.

دولت هند با استفاده از قانون فناوری اطلاعات سعی می‌کند رسانه‌های اجتماعی را به سمت مسیری که منافع دولت را تأمین می‌کند هدایت کرده و با این کار حق حاکمیت دولت خود را حفظ کند.

این در حالی است که ماسک بارها خود را به عنوان یک فرد معتقد به آزادی بیان مطلق و مخالف محدود کردن بیان از طریق مسدود کردن حساب‌ها معرفی کرده ولی بسیاری معتقدند که بعد از به دست آوردن مدیریت، بیشتر تمرکز خود را بر روی افزایش درآمد توئیتر گذاشته است. برخی از فعالان و اعضای جامعه تجاری معتقدند که ایجاد تعادل بین این دو هدف متناقض غیر ممکن است.

با تمام این تفاسیر دولت هند همچنان بر روی مواضع خود پافشاری می‌کند و راجیو چاندر اسخار، وزیر فناوری اطلاعات هند در ماه اکتبر در این راستا گفت: «قوانین ما برای پلتفرم‌ها بدون توجه به مالکیت آن‌ها یکسان است و انتظار رعایت قوانین و مقررات هند همچنان باقی است.»

مودی با حدود ۸۵ میلیون دنبال کننده، یکی از پر فالوئرترین سیاستمداران در جهان است. با این حال منتقدان نخست وزیر را متهم می‌کنند که از رسانه‌های اجتماعی برای ترویج ناسیونالیسم هندو و حمله به مسلمانان و منتقدان استفاده می‌کند.

چالش‌های اخراج کارمندان توئیتر در ژاپن

ژاپن، دومین کشور پر جمعیت توئیتر است. طبق آمار ۴۰ درصد ژاپنی‌ها یعنی چیزی حدود پنجاه میلیون نفر از توئیتر استفاده می‌کنند. بیشتر جمعیت کاربران ژاپنی توئیتر را جوانان حدود ۲۰ سال و سپس نوجوانان و سپس افراد بالای سی سال تشکیل می‌دهند. در پی تغییرات اخیر توئیتر و اخراج بسیاری از کارمندان غیر همسو با مدیریت جدید دولت چشم انتظار تغییرات عملکرد این پلتفرم است. شایان ذکر است که ماسک طی تماسی با کارمندان گفت که به دنبال استخدام یک تیم مهندسی مرکزی در ژاپن است و محبوبیت وی بین ژاپنی‌ها برای وی حائز اهمیت است.

در پی اخبار مربوط به توئیتر مصاحبه‌ای با الیزابت بیتی، خبرنگار ژاپنی ژاپن تایمز، متخصص حوزه‌ی شرق آسیا، در خصوص نحوه‌ی تأثیرگذاری اصلاحات اخیر ایلان ماسک روی ژاپن انجام شد. وی معتقد است که وضعیت دفاتر توئیتر در ژاپن به دنبال اخراج بیش از نیمی از کارمندان به دلیل سیاست‌های تعدیل نیروی ایلان ماسک بسیار آشفته است و تغییرات با سرعت در حال انجام است و این در حالیست که ژاپن قوانین استخدامی سرسخت و ساماندهی شده دارد و تعدادی از کارمندان اخراج شده معتقد به نقض این قوانین و به دنبال احقاق حقوق خود هستند.

آینده ابهام آلود توئیتر در تندباد تحولات

با توجه به عقاید افراطی و در عین حال متناقض ایلان ماسک، باید دید در آینده کشورها چه پاسخی به رعایت نشدن قوانینشان که پیشتر توئیتر پذیرفته بوده نشان می‌دهند. با توجه به ماجراهای انتخابات ریاست جمهوری سابق ایالات متحده آمریکا و ادعای ترامپ مبنی بر تقلب در انتخابات و تهییج مردم و طرفدارانش به آمدن به خیابان‌ها، اکنون که حساب توئیتر ترامپ از حالت تعلیق درآمده این فرد و افراد دیگر قادرند برای کشورها بحران زایی کنند و از طرفی، اتحادیه اروپا و دولت ایالات متحده آمریکا نیز تاکید خود را روی لزوم افزایش تعدیل محتوا در توئیتر و تنظیم‌گری رسانه‌های اجتماعی بصورت کلی، به ویژه توئیتر بیشتر کرده‌اند.

باید دید واکنش توئیتر به این قبیل مسائل چه خواهد بود؟ آیا دولت‌های کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن، هند و اتحادیه اروپا به توئیتر این اجازه را می‌دهند که امنیت و ثبات را قربانی آزادی بیانی که منجر به افزایش اخبار جعلی، نفرت پراکنی، ایجاد هرج و مرج و برهم خوردن ثبات و امنیت می‌شود، کند یا آزادی بیان تنها ادعا و شعاری بیش نیست تا در سایه آن اهداف منفعت طلبانه توئیتر دنبال شود.