باستان‌شناسان در زیر آب، برای شناسایی بقایای کشتی تاریخی خزر

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سامان سورتیجی سرپرست هیأت باستان‌شناسی زیر آب گفت: زمستان سال ۱۴۰۰ صیادان ایزدشهر به فاصله حدود هزارمتری از ساحل و از اعماق دریای مازندران به شکل کاملاً اتفاقی لنگری بسیار بزرگ و نادر از جنس چوب و آهن را بواسطه تور ماهیگیری و تراکتور به ساحل آوردند؛ از آن زمان موضوع شناسایی دقیق‌تر این اثر تاریخی و بررسی میدانی کرانه یادشده با هدف شناسایی احتمالی بقایای کشتی در ذیل برنامه‌های پژوهشی اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران قرارگرفت.

استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: برنامه بررسی باستان‌شناسی زیر آب در محدوده ایزدشهر از ردیف اعتبارات استانی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران و با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با هدف شناسایی و مطالعه بقایای کشتی تاریخی در گستره‌ای که پهنه تورریزی صیادان بوده است به انجام رسید.

سورتیجی غواص پنج ستاره که تجربه بررسی و کاوش‌های باستان‌شناسی در آب‌های عمیق و تاریک جنوب کشور چین را در کارنامه خود دارد اظهار کرد: این بررسی با توجه به کدورت آب، در تاریکی مطلق و در برودت طاقت فرسا به شیوه جستجو یا سِرچ از طریق لمس بستر دریا صورت پذیرفت.

او افزود: قطعاً اعتبار محدود پروژه امکان بهره‌مندی از دستگاه‌های سنجش پیشرفته مثل سونار و مولتی بیم را برای شناسایی دقیق‌تر بستر دریا فراهم نمی‌کرد، از این‌رو اعضا گروه به شیوه معمول و جایگزین دستگاه‌های سنجش به کمک طناب در عمق‌های ۵ تا ۱۴ متر که احتمال وجود بقایای کشتی در قعر دریا بود، اقدام به طناب‌کشی، لاین‌بندی و جستجو به روش‌های‌تناوبی و مدور کردند که البته در نتیجه این بررسی‌ها آثاری از کشتی یا بقایای فرهنگی دیگر به دست نیامد.

این باستان شناس زیر آب خاطرنشان‌کرد: البته این احتمال هم وجود دارد که لنگر مکشوفه جزئی رها شده از یک کشتی عظیم و تاریخی باشد اما بی‌تردید دستگاه‌های سنجش تخصصی می‌تواند وجود بقایای کشتی شکسته را در اعماق دریا و در زیر لایه ماسه و لجن به قطعیت برساند.

سورتیجی در خصوص منشأ و قدمت لنگر یادشده گفت: این اثر ارزشمند با حدود سه متر و شصت سانتیمتر عرض در بخش چوبی و همچنین دو متر و شصت و پنج سانتیمتر ارتفاع در بخش فلزی بر اساس منابع روسی، بدون شک متعلق به کشور روسیه است اما به منظور شناسایی گونه و سالیابی مطلق آن، نمونه چوب لنگر توسط پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به مؤسسه بین المللی مطالعات مدیترانه و شرق موسوم به «ایزمئو» در شهر رم کشور ایتالیا ارسال و در حال حاضر در مراحل آزمایشگاهی است.

او تصریح‌کرد: این برنامه تنها به عملیات غواصی و کشف بقایای شناور محدود نشده بلکه در پیوند با موضوعات مختلف باستان‌شناسی‌دریایی مشمول معرفی پیشینه دریانوردی و تجارت در حوزه مورد پژوهش، پیمایش و بررسی ساحل، روایت صیادان محلی، شناسایی و مستندسازی فنی لنگر و سازه‌های مرتبط با دریا مثل اسکله قدیمی شهرستان نور و … نیز شده است.

سورتیجی گفت: در نتیجه این دست آوردها، به ضرورت توسعه و گسترش این شاخه مهم از باستان‌شناسی، بانک اطلاعات جامعی از پیشینه فرهنگی و توجه انسان‌های گذشته به دریا تهیه شده است.