تک درنای سیبری ایران در معرض انقراض/ «امید» جاذبه بزرگ حیات وحش

کرامت حافظی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: درناهای سیبری(Siberian Crane) با نام علمی ( Leucogeranus leucogeranus) یکی از ۱۵ گونه درنای جهان و سه گونه درنای ایران است که در لبه پرتگاه انقراض در فهرست سرخ جهانی در رده حفاظت به شدت در خطر انقراض است و درجه حفاظتی این گونه مانند یوز ایرانی(CR) است؛ آوازه نام «امید» مانند یوزه‌ای آسیایی با نام ایران در هم تنیده هستند.

وی افزود: درناهای سیبری در شمال روسیه در سیبری تابستان گذرانی و زادآوری دارند و به سه جمعیت جهانی تقسیم می‌شوند؛ جمعیت مرکزی که در هند زمستان گذرانی داشته و کاملاً منقرض شده است، جمعیت شرقی که در چین زمستان گذرانی دارد و تعداد آنها رو به کاهش است و جمعیت غربی که تنها بازمانده آن یعنی «امید» در فریدون‌کنار مازندران به مدت چهار ماه، هر ساله زمستان گذرانی دارد، «امید» پنجم آبان ماه سال جاری به تالاب فریدون کنار آمد و هم اکنون در همان منطقه حضور دارد.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران و یکی از اعضای تیم نجات درنای امید تصریح کرد: بارها برای نجات جمعیت غربی درنای سیبری در ایران تلاش شده و این تلاش‌ها و اقدامات زیر نظر بنیاد بین‌المللی درنا (International Crane Foundation) در چندین تلاش از سال ۱۳۷۴ تا سال ۱۳۸۷ انجام شد.

حافظی اضافه کرد: در این مدت ۱۲ درنای سیبری با هماهنگی بنیاد بین‌المللی درنا (ICF) از مرکز تکثیر (Oka) در روسیه وارد ایران شد؛ برخی از این درناهای سیبری مهاجرت نکردند و مواردی هم مهاجرت کردند و حتی یکی از آنها تا سواحل غربی دریای خزر و در قسمت شرقی ناحیه قفقاز مهاجرت کرده و آخرین سیگنال‌های ردیاب این درنای سیبری با نام(Angara) در تاریخ ۱۳ اسفند ۱۳۸۱ از داغِستان دریافت شد.

سرنوشت آرزو

وی خبر داد: آخرین درنای سیبری رهاسازی شده که یک پرنده ماده با نام (Neya) بود در ایران به نام «آرزو» شهرت یافت؛ این درنای سیبری ماده پس از رهاسازی به همراه «امید» مهاجرت را در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۷ آغاز کرد اما چهار روز بعد در مسیر پرواز به روسیه در ۱۱ اسفند ۱۳۸۷ در حاشیه سفید رود در استان گیلان زمین گیر و تلف شد.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران و یکی از اعضای تیم نجات درنای امید افزود: مسیر مهاجرت درنای سیبری جمعیت غربی حدود پنج هزار کیلومتر از شمال روسیه در مسیر رود ولگا و سواحل غربی دریای خزر است و در فریدون‌کنار در جنوب شرقی ساحل خزر در استان مازندران زمستان گذرانی دارد.

حافظی گفت: به تازگی از سوی بنیاد بین‌المللی درنا (ICF) یک درنای سیبری ماده جوان که بهترین کاندید شایسته این بنیاد برای رهاسازی و همراهی با «امید» است، در مرکز تکثیر این بنیاد در اروپا که در بلژیک قرار دارد، معرفی شده و با پیگیری‌هایی انجام شده و با نظر موافق محیط زیست ایران و با همکاری اداره محیط زیست استان مازندران به عنوان اشخاص حقوقی و چند کارشناس حقیقی اقدامات لازم برای ورود این درنای ماده که نامش ( Sibe) است انجام شد.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران و یکی از اعضای تیم نجات درنای امید ادامه داد: اقدامات ایران به محض آگاهی از آماده بودن این پرنده در بلژیک آغاز شده و حتی قفس مخصوص هم در محیط زیست استان مازندران در نزدیک محلی که همیشه امید حضور دارد، قرار خواهد گرفت تا به صورت (Soft release) و به آرامی و به تدریج و پس از مشاهده تمایل احتمالی دو پرنده به هم رهاسازی انجام شود.

وی افزود: نحوه طراحی قفس و اقدامات توسط سازمان محیط زیست ایران با هماهنگی با بنیاد بین‌المللی درنا انجام شده و در این مرحله در انتظار اقدامات بلژیک هستیم و امیدواریم با توجه به شیوع آنفولانزای پرندگان در اروپا و حساسیت‌های کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض (CITES) وقفه و تأخیری در ارسال درنای سیبری به ایران رخ ندهد.

حافظی بیان کرد: از خصوصیات درنای ماده وارداتی (Sibe) این است که توسط والدین پرورش یافته است؛ تفاوتی که درناهای سیبری مراکز تکثیر درنا بنیاد بین‌المللی درنا (ICF)با درناهای سیبری باغ وحش‌ها دارند، این است که به انسان خو نگرفته‌اند و کمترین ارتباط را با انسان دارند و به گونه‌ای پرورش یافته‌اند تا برای رهاسازی شرایط مناسبی داشته باشند؛ البته همه آنها هم این شرایط را ندارد و در حال حاضر فقط (Sibe) این خصوصیات را داشته و از طرف بنیاد بین‌المللی درنا معرفی شده است.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران و یکی از اعضای تیم نجات درنای امید ادامه داد: از سوی دیگر جمعیت شرقی وحشی هم که در پویانگ چین زمستان گذرانی دارند، ذهن مهاجرت متفاوتی دارند و به مهاجرت و زمستان گذرانی در چین خو گرفته‌اند و زنده گیری و انتقال آنها نیز مورد تأیید کارشناسان نیست چرا که جمعیت شرقی نیز یک جمعیت در حال کاهش است؛ البته همچنان به صورت طبیعی زادآوری دارند و جدا کردن هر فرد مولد از این جمعیت نیز مورد تأیید نیست و سختی‌ها و دشواری‌هایی مانند احتمال آسیب به بال و پرها پرنده و از دست دادن شانس مهاجرت وجود دارد؛ بنابراین تنها اقدام عملی برای نجات درنای امید از نظر کارشناسان همین اقداماتی است که در حال انجام است.

منتظر اقدامات آینده هستیم

فعال محیط زیست خوزستانی گفت: مسیر دشوار مهاجرت جز مهمترین چالش‌هاست و نباید «امید» را از دست داد و ما در حال حاضر منتظر اقدامات روزهای آینده در بلژیک هستیم و در ایران همه اقدامات لازم انجام شده است.

حافظی اظهار کرد: در سال گذشته یکی از پرنده شناسان معروف ترکیه که برای سفر به خوزستان به عنوان بهشت پرنده‌نگری خاورمیانه و دیدن «امید» به ایران سفر کرده بود با انتشار زیبایی‌های ایران و عکس گونه‌های حیات وحش ایران برای دوستداران طبیعت در ترکیه، مردم ترکیه را به شدت به سرنوشت «امید» علاقه مند کرد به طوری که حتی هواپیمایی کشور ترکیه برای انتقال رایگان درنای سیبری ماده از بلژیک به ایران اعلام آمادگی و درخواست مشارکت کرد.

وی افزود: «امید» پرنده بسیار محبوبی در جهان است و بسیاری پرنده نگرها و دوستداران طبیعت آرزوی دیدن این پرنده را دارند و هر ساله چند روزی که «امید» در طول مسیر مهاجرت به سیبری در کشور آذربایجان اقامت می‌کند، پرنده‌نگری های فراوان برای عکاسی و دیدن «امید» به کشور آذربایجان سفر می‌کنند.

حافظی گفت: خود این پرنده به تنهایی جاذبه بزرگی برای دوستداران حیات وحش برای سفر به ایران است؛ ما باید قدر امید تک درنای سیبری و گونه‌های ارزشمند کشورمان را بدانیم که هر کدام ظرفیت ارزشمند گردشگری و اکوتوریستی دارند و جزو جاذبه‌های ایران هستند و باید از آنها و زیستگاهشان حفاظت کنیم و برای بقای آنها همه تلاشمان را به کار بگیریم.