به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ساعات بخت‌آزمایی فیصل شاهزاده حجازی در بین‌النهرین؛ قیومیت یاماندا- معامله متقابله یا مدیس ویوندی، نگاهی به شکل‌گیری عراق و عکس‌العمل ایران» نوشته زهرا شریف کاظمی با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۸۷۰ صفحه و بهای ۳۵۰ هزار تومان توسط انتشارات ندای تاریخ منتشر شد.
کتاب ۹ فصل دارد که عناوین آنها به این صورت است: «مفاهیم نظری»، «عراق در بستر تاریخ»، «فرایند دولت – ملت سازی در عراق نوپا»، «مجلس تاسیسی (موسسان)»، «معاهده عراق – انگلیس»، «شکل گیری عراق و تلاش‌های آن در حوزه سیاست خارجی»، «اقدامات در حوزه فرهنگی»، «عراق و تلاش در حوزه سیاست اقتصادی» و «مناقشات نفتی ایران و عراق».
پس از جنگ جهانی اول و شکست امپراتوری عثمانی، در سال ۱۹۱۶م بین‌النهرین بر طبق موافقت‌نامه «سایس ـ پیکو» تقسیم شد. کشور تازه تأسیس در ابتدا از به‌هم پیوستن دو استان «بغداد» و «بصره» شکل گرفت و در ادامه بعد از مناقشات بسیار با ترک‌ها و با تلاش‌های انگلیس به عنوان قیم و با ضمیمه «موصل»، کشور کنونی عراق با مرزهای ساختگی و پرمناقشه در نقشه خاورمیانه جای گرفت.
شکل‌گیری عراق از دل متصرفات عثمانی باعث از میان رفتن معاهدات و عهدنامه‌های فی مابین عثمانی و ایران شد و گفتمان جدیدی میان ایران و کشور نوپای عراق به‌وجود آمد. بدین ترتیب از یک سو عراق تازه تأسیس به دنبال هویت و اثبات وجود خود در نقشه جدید جهان و از همه مهمتر میان دول همسایه به‌ویژه ایران بود، از طرف دیگر دولت ایران به‌واسطه مناسبات تاریخی و فرهنگی ـ مذهبی با عراق، خود را ذیحق و صاحب حقوق تاریخی می‌دانست.
مسئله مهمتر برای دولتمردان عراق تازه تأسیس از بطن متصرفات عثمانی، بازتعریف ساختار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… برای این کشور از صدر تا ذیل به‌عنوان یک کشور مستقل بود که در روابط بین‌الملل باعث ایجاد تنش‌های ناگزیر بین دو کشور ایران و عراق می‌شد. لذا از آنجا که تاریخ مناسبات ایران و عراق و بازشناسی آن، نقش مهمی در آگاهی از مناسبات دو کشور در دوره جدید را ایفا می‌کند، از اینرو پژوهش حاضر به دغدغه‌های یکی از کشورهای تازه تأسیس و مسائل پیش روی آن در جغرافیای جدید جهان می‌پردازد.
مطالعه با تکیه بر اسناد موجود و قابل دسترس در مراکز اسنادی وزارت خارجه و آرشیو کتابخانه ملی بوده که از لابه‌لای مکاتبات متعدد سفرا و قونسول‌های ایران حاضر در عراق با وزارت خارجه گزینش شده است، کتاب حاضر گفتمان این دو دولت یکی مستقل و دیگری تحت قیمومیت و تازه‌نفس و نیز موضع ایران در سیاست داخلی و خارجی را به تصویر کشیده و نتایج این گزارش‌ها را تشریح می‌کند. این میان تلاش‌های دولتمردان عراق و همچنین تلاش‌های بی‌شائبه جراید عراق در حمایت از دولت تازه تأسیس نیز از نظر دور نمانده است.
این پژوهش می‌تواند راهگشای پژوهشگران، محققان و علاقه‌مندان به تاریخ ایران و عراق به ویژه کارگزاران و دیپلمات‌های ایران در وزارت خارجه ایران باشد.
نظر شما