به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «گفتارهایی درباره عقل، روح، نفس و قلب» اثر حجت الاسلام محمدباقر شریعتی سبزواری به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۲۱۶ صفحه منتشر شد.
اثر پیش رو با در نظر گرفتن قرابت معنایی عقل، روح، نفس و فواد در ادبیات دینی، در پی فراهم کردن زمینه برای بیان تفاوت مفاهیم و چگونگی رابطه فیزیکی و متافیزیکی هر یک از آنها با دیگری است.
بنابراین تشریح و نقد اساسی نظریات فلاسفه، متکلمان، محدثان و مفسران و نقض دلایل آنها مراد اصلی این گفتارها نبوده است، بلکه جداسازی این مفاهیم و بیان ماهیت واقعی هرکدام و کیفیت ارتباط آنها با یکدیگر در وجود انسان، آن هم در نگاه کتاب و سنت، موضعی است که در این مجموعه گفتارها دنبال شده است.
ساختار اثر
کتاب حاضر در ۱۲ گفتار تألیف شده است؛ در گفتار اول بیان کلیات درباره قلب، روح، نفس، قلب، فواد و صدر پرداخته شده است.
نویسنده در گفتار دوم به «جایگاه عقل در اسلام و نظام و عقل گرایی به نام دین» اشاره کرده و در این راستا به دیدگاه شهید مطهری نیز در خصوص مسأله مذکور می‌پردازد.
سومین گفتار از این اثر با عنوان «عقل از نظر وجود شناسی و معرفت شناسی» اختصاص یافته و ضمن تبیین جایگاه عقل در حوزه معارف بشری، به مبحث «قلب و عقل گرایی» اشاره شده است.
«نفس و مفاهیم مربوط به آن» عنوان گفتار بعدی است که در این گفتار راه‌های شناخت و اثبات نفس و همچنین چگونگی ارتباط نفس و بدن تشریح شده و به تبیین دیدگاه مکتب تفکیک درباره روح و عقل و نفس پرداخته و ترکیب انسان از روح و بدن مورد بحث و بررسی قرار گرفته و سپس به مناظره طبیب هندی و امام صادق (ع) نیز اشاره شده و در پایان این گفتار بقای روح در کتاب‌های آسمانی به رشته تحریر در آمده است.
در گفتار پنجم نیز «چیستی حقیقت آدمی» تبیین شده و در این گفتار، مباحثی با عناوین «عقل در کتاب و سنت»، «عقل در جایگاه حجت باطنی خدا»، «روح در قرآن چگونه از عقل بهره مند شویم؟» آمده است.
مراحل آفرینش انسان و تعبیرات مختلف عقل در احادیث، از مباحث ششمین گفتار این اثر به عنوان «وحدت نفس و روح» است.
گفتار بعدی به «چگونگی گشوده شدن معمای روح و نفس» پرداخته و «ماهیت عقل و روح و رابطه آن دو» در گفتار هشتم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در این گفتار، ضمن تبیین مبحثی به عنوان روح و قوای آن از عقل به عنوان اولین مخلوق خدا یاد شده و کاربردهای عقل تشریح شده و همچنین فرق روح و نفس و عقل نیز بیان شده است.
در نهمین گفتار از این اثر که به عنوان چگونگی رابطه نفس و بدن اختصاص یافته، ضمن بیان تجرد نفس در نگاه ابن سینا به ارتباط نفس و بدن از نظر ابوعلی سینا و چگونگی رابطه نفس و بدن نیز پرداخته شده است.
در گفتار دهم، «چند اصطلاح قرآنی» در رابطه با موضوع این اثر بررسی شده که از جمله آنها می‌توان به نفس و مراتب آن در قرآن و قلب و ماهیت آن اشاره کرد.
در گفتار یازدهم «روح از نظر قرآن و سنت» تشریح شده و در دوازدهمین و آخرین گفتار از اثر حاضر، مروری بر مباحث پیشین و استنتاج نهایی صورت گرفته است.
نظر شما