خبرگزاری مهر - گروه استانها- سکینه اسمی: میانگین فرونشست زمین در آذربایجان غربی، حدود ۷ سانتی متر در سال است که این میزان در دشت های سلماس بیشتر از تمام دشت های آذربایجان غربی است و به حدود ۱۰ سانتی متر می رسد که همین موضوع دشت های سلماس را با وضعیت فوق بحرانی مواجه کرده است.
برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، ضخیم شدن لایه رسوبی، عملیات انسانی نظیر معدن کاری و برداشت و استخراج مواد معدنی در سال‌های اخیر آذربایجان غربی رادرمعرض خطر فرونشست زمین قرارداده است.
تغییرات اقلیمی و نقش مهم آن در فرونشست زمین
با توجه به تحقیقات و بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی کشور، به علت خشکسالی‌های پیاپی و تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر نرخ فرونشست زمین در کشور و مناطقی از استان آذربایجان غربی افزایش یافته است.
به عقیده کارشناسان زمین شناسی فرونشست زمین دو دلیل دارد که یکی منشأ طبیعی یا انسانی بوده و در دشت‌ها، نقش انسانی برجستگی بیشتری دارد، با توجه به اینکه ۸۰ درصد آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی استان مورد استفاده قرار می‌گیرد، خطر فرونشست تدریجی در دشت‌های استان سالهاست آغاز شده و تداوم دارد.
هرسال ۳۲ میلیون مترمکعب کسری آبخوان و اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان اتفاق می‌افتد که این امر خطر فرونشست زمین را تشدید می‌کند زمانی که دشت از حالت طبیعی و تعادل خارج می‌شود آبیاری و زراعت کشاورزی با مشکل مواجه شده و علاوه بر آن، همه شریان‌های حیاتی مانند دکل‌های انتقال نیرو، مخابرات، راه‌سازی، ابنیه، سازه‌های مسکونی و کارخانه‌ها که در آن دشت قرار دارند، دچار آسیب شده و مشکلات بسیار مخرب اقتصادی و زیست محیطی در پی خواهد داشت.
پدیده فرونشست زمین که بر اساس مطالعات زمین شناسی به مرگ پنهان زمین مشهور است یکی از مخاطرات مهم برای طبیعت و بشر بوده و هم اکنون زیر ساخت‌های شهری و برون شهری، راه‌ها و دیگر زیر ساخت‌های ۳ دشت استان آذربایجان غربی را تهدید می‌کند.
میانگین فرونشست زمین در سلماس به ۱۰ سانتیمتر می رسد
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری سلماس در خصوص فرونشست زمین در سلماس به خبرنگار مهر گفت: میانگین فرونشست زمین در آذربایجان غربی، حدود ۷ سانتی متر در سال است که این میزان در دشت های سلماس بیشتر از تمام دشت های آذربایجان غربی است و به حدود ۱۰ سانتی متر می رسد که همین موضوع دشت های سلماس را با وضعیت فوق بحرانی مواجه کرده است.
۱۴۰ کیلومتر مربع از دشت های سلماس به سمت آذربایجان شرقی و نیز منطقه لکستان بشترین نشست را در دشت سلماس دارند ابراهیم پایدار با بیان اینکه عوامل انسانی و تقاضای بیش از حد بشر از ظرفیت های زمین، عامل اصلی فرونشست زمین در این دشت است، افزود: ۱۴۰ کیلومتر مربع از دشت های سلماس به سمت آذربایجان شرقی و نیز منطقه لکستان بشترین نشست را در دشت سلماس دارند.
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری سلماس اضافه کرد: بر اساس اعلام اداره امور آب سلماس برداشت بی رویه و گاهاً غیرمجاز آب از ۸۳۰ چاه عمیق و نیمه عمیق در این دشت نیز یکی از عوامل فرونشست زمین در دشت سلماس است که کسری ۵ میلیون مترمکعبی آب را در مخازن زیرزمینی به طبیعت سلماس تحمیل کرده است.
وی با اشاره به راهکارهای جلوگیری از فرونشست زمین عنوان کرد: توسعه طرح های آبیاری نوین، پرکردن چاه های کشاورزی غیرمجاز و مدیریت بهینه مصرف آب می تواند نقش مهمی در جلوگیری از فرونشست زمین در دشت های سلماس ایفا کند.
دشت سلماس رتبه یک فرونشست زمین را در کشور دارد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی در آخرین جلسه کارگروه مدیریت منابع آبخیزداری که اواخر دی ماه سال جاری برگزار شد، با بیان اینکه دشت سلماس رتبه یک فرونشست زمین را در کشور دارد، گفت: یکی از اساسی‌ترین راه‌های مقابله با سیل اجرای عملیات آبخیزداری است.
صمد موسوی با اشاره به اینکه سیل یکی از مهمترین و مخرب ترین بلاهای طبیعی در جهان است، تصریح کرد: بحران های ناشی از سیل اخیر در کشور در کنار آسیب های ناشی از خشکسالی موجب افزایش فرسایش خاک شده است.
وی با اشاره به اینکه فرسایش خاک در ایران بیش از ۶ برابر متوسط جهانی است، گفت: در تمام شهرستان های استان عملیات محرومیت زدایی آبخیزداری اجرا می شود، سال گذشته ۲۳ میلیارد تومان برای اجرای طرح های آبخیزداری آذربایجان غربی تخصیص داده شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی ادامه داد: از اعتبارات مصوب سفر ریاست جمهوری به استان ۴۰۰ میلیارد تومان برای عملیات آبخیزداری مصوب شد که در طول برنامه۳ ساله در استان تخصیص می یابد.
شناسایی ۱۶ محدوده ممنوعه در آذربایجان غربی
بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی هرسال ۳۲ میلیون مترمکعب کسری آبخوان و اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان اتفاق می‌افتد که این امر خطر فرونشست زمین را تشدید می‌کند.
استاندارد جهانی فرونشست زمین ۴ سانتیمتر است اما این میانگین در کشور و آذربایجان غربی به بیش از ۸ الی ۱۰ سانتیمتر می‌رسد که نشان دهنده وضعیت بحرانی است.
آذربایجان غربی این استان ۲۳ محدوده مطالعاتی حوزه آب دارد که از این تعداد، ۱۶ محدوده ممنوعه بوده و هفت منطقه آزاد است. در کل استان برداشت آب از منابع زیرزمینی، کیفیت آب را پایین آورده است و این هم به خاطر کاهش سهم بخش کشاورزی از آب‌های سدهاست.
نظر شما