خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: مبحث لیله القدر و همچنین رابطه آن با انسان کامل جایگاه و اهمیّت والایی در مأثورات دینی و متون عرفانی داشته و بارها، در روایات و همچنین متون عرفان اسلامی بدان، اشاره شده است. در خصوص رابطه شب قدر و انسان کامل، از طرفی با بررسی آیات و روایات مرتبط با لیل، قدر و لیله القدر و نیز بررسی این موضوع در آثار عرفان اسلامی و با تبیین مؤلفه‌های مشترک آن از منظر قرآن وعرفان و از طرف دیگر با بررسی برخی از ویژگی‌های انسان کامل یعنی محل نزول قرآن بودن، مختلف‌الملائکه بودن و ظرف مشیت‌اللهی بودن انسان کامل این نتیجه حاصل می‌شود که انسان کامل عین حقیقت شب قدر است. چرا که مطابق آیات و روایات، شب قدر ظرفی است که نزول یکباره و دفعی قرآن، و تقدیر امور و نزول ملائکه و روح در آن محقق می‌شود. شب قدر دارای مراتبی است که مرتبه پایین شب قدر ظرف زمانی به معنای پاره‌ای از زمان (شب) است که این وقایع در آن انجام پذیرفته است. اما مرتبه اعلی آن، حقیقتی است که با این وقایع مرتبط گشته و با توجه به لیاقت و قابلیتش حقیقت قرآن و نزول ملائکه و تقدیرات را از عالم بالا دریافت کرده و ظرف آن حقایق گشته و آنها را در وجود خود جای داده است که این چنین شخصی همان انسان کاملی است که مصداق آن پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) و ائمه معصومین (ع) می‌باشند.
بر همین اساس برای واکاوی رابطه شب قدر وانسان کامل از منظر قرآن و عرفان اسلامی با حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت به گفتگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم مخاطبان می‌شود:
حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره رابطه شب قدر و انسان کامل از منظر قرآن و عرفان اسلامی اظهار داشت: در طول سال، روزها و شب‌های با عظمتی وجود دارد که انسان در آن ایام می‌تواند به خدا نزدیکتر شود. این اوقات را خداوند اینگونه با عظمت قرار داده است تا طریقی برای قرب بندگان خویش باشد. اینکه چه جهاتی وجود دارد که این روزها و شب‌ها چنین با عظمت است نیاز به بحث و گفتگو دارد تا اسباب آن آشکار شود ولی فارغ از اسباب، خداوند در قرآن و امامان معصوم در بیاناتشان به برخی از این اوقات اشاره کرده اند.
وی افزود: یکی از زمان‌هایی که در قرآن به عظمت آن اشاره شده ماه رمضان است. روایات ما نیز عظمت ماه رمضان با به خوبی نشان داده اند. از ادعیه‌ای که در این ماه وارد شده با مقایسه با ماه‌های دیگر می‌توان به عظمت این ماه رهیافت. اما در میان شب‌ها و روزهای ماه رمضان شب قدر از عظمت ویژه ای برخوردار است. در عظمت شب قدر همین بس که سوره‌ای با محوریت چنین شبی بر قلب رسول خاتم صلی الله علیه و آله نازل گردیده است و ویژگی‌های آن را بیان کرده است.
ویژگی‌های مهم شب قدر
مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت با بیان اینکه نزول قرآن کریم یکی از ویژگی‌های مهم شب قدر به شمار می‌رود تصریح کرد: در آیه یکم این سوره تصریح شده که قرآن در شب قدر نازل شده است. در آیه ۱۸۵ سوره بقره، عظمت ماه رمضان را به نزول قرآن معرفی می‌کند و می فرماید شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآن اما در سوره قدر، شب قدر را زمان نزول قرآن معرفی می‌کند. بنابراین مشخص می‌شود شب قدر در ماه رمضان است. نزول قرآن در شب قدر می‌تواند یکی از اسباب عظمت این شب باشد. به یقین زمانی که ظرف تحقق یک امر مبارک بشود خودش نیز مبارک خواهد شد. بدین جهت قرآن مبارک است و قرآن کریم در آیه ۹۲ سوره انعام می‌فرماید وَ هذا کِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَک؛ و هم چنین با توجه به آیه ۳ سوره دخان که می‌فرماید إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةٍ مُبارَکَة؛ تاکید دارد که ظرف زمان نزول قرآن نیز مبارک است. بنابراین شب قدر شبی است که به عظمت قرآن دارای منظلتی عظیم است. به همین جهت نیز شب و روزهای موالید ائمه نیز از جایگاه مهمی برخوردار است. چون ظرف نزول قرآن ناطق و تولد حجت‌ها و اولیای الهی است.
برای رسیدن انسانها به کمالات شب قدر اتصال به ولی خدا و حجت خدا شرط رسیدن به آثار شب قدر است و رسیدن به ولی خدا بدون معرفت امام محقق نمی‌شود. از اینرو معرفت امام جوهر حقیقی همه کمالات خواهد بود
احمدی به برتر از هزار ماه را ویژگی دوم برتری این شب بر هزار ماه خواند و گفت: در صورتی که هزار ماه محاسبه شود با ۸۳ سال برابری می‌کند که خود با یک عمر برابری می‌کند. جالب اینکه قرآن نمی‌فرماید این شب با هزار ماه برابر است بلکه می‌فرماید بهتر از هزار ماه است. یعنی ممکن است کسی در هزار ماه عمر خود به درجه‌ای نرسد که فردی در یک شب به آن درجه می‌رسد. به راستی چه می‌شود که یک شب از هزار ماه برتر و بالاتر بشود؟ آیا صرفاً نزول قرآن صامت سبب چنین عظمتی است یا وجوه دیگری دارد؟ به نظر می‌رسد این ویژگی به سبب استعدادی است که این شب در خودش نهفته دارد و می‌تواند کاری کند که انسان یک شبه راه هشتاد ساله را طی کند.
وی نزول مقدرات یک سال را از دیگر ویژگی‌ها دانست و اظهار داشت: در آیه چهارم سوره قدر خداوند به رخداد عجیببی اشاره می‌فرماید و آن نزول مقدرات یک سال در طول یک شب است. از روایات متعدد به دست می‌آید که همه حوادث و اتفاق‌های انسانها در شب قدر مقدر می‌شود. این مقدرات در شب قدر بر این دنیا نازل می‌شود. واضح است که وقتی سخن از نزول و تنزل می‌آید چهار رکن در تحقق مفهوم نزول لازم است که عبارت است از نازل کننده، نازل شده، آورنده و محل نزول. در آیه نازل کننده خدای متعال است. نازل شده نیز مقدرات هر ساله است. آورنده طبق آیه ملائکه الهی هستند ولی محل نزول مشخص نشده است.
مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت ادامه داد: با توجه به مضمون وزن تفعل در آیه و قرائنی که وجود دارد می‌توان فهمید که محل نزول مقدرات عالَم، یک فرد است نه موجودات دیگر. فردی که متصدی امور است و تقدیرات عالم بر او نازل می‌شود تا به اجرا گذاشته شود. وی باید فردی باشد که قرآن در آیه ۳۰ سوره بقره از آن پرده بر می‌دارد و می‌فرماید در روی زمین خلیفه خدا وجود دارد (وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفة).
احمدی با بیان اینکه خلیفه خدا کسی است که خدا نیست ولی جانشین خدا در عالم بوده که در روی زمین استقرار پیدا کرده است عنوان کرد: خلیفه خدا کسی است که کار خدایی انجام می‌دهد و علم و قدرت او وابسته و وامدار علم و قدرت پروردگار است. او کسی است که به سبب اوصاف ویژه ای مانند عصمت و ولایت که خداوند به او عنایت کرده است انسان کامل نامیده می‌شود. بنابراین آیه خود اشاره به افرادی در این عالم دارد که محل نزول مقدرات در شب قدر هستند. این افراد کسانی هستند که از همه مردم متمایزند چون به هر کسی بگویید که شما در شب قدر از مقدرات مطلع شدید قطعاً خواهد گفت خیر. پس فردی که مخاطب نزول مقدرات عالم است افراد عادی نیست و کسی است که از همه مقدرات آگاه خواهد شد.
نقش حجت‌های الهی در شب قدر
وی افزود: از این رو می‌توان از طریق آیه به افراد متفاوتی رسید که قابل مقایسه با دیگران نیستند. امام باقر علیه السلام به همین مفهوم آیه اشاره کرده و فرموده از طریق این سوره می‌تواند وجود حجت الله در هر زمانی را اثبات کنید. به عبارت دیگر نقش حجت‌های الهی و انسان‌های کامل در شب قدر نقش اساسی در تحقق این شب عظیم المنزله است. در حقیقت عظمت شب قدر به دو عامل وابسته بوده که یکی از آنها در گذشته رخ داده و دیگری هر ساله است. اولین آنها نزول قرآن است و دیگری نزول تقدیرات الهی است و محور در تحقق هر دو حجت الهی است.
مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در پایان با بیان اینکه محور نزول قرآن پیامبر خدا است که نزول آن بر قلب رسول خدا بوده است خاطرنشان کرد: نزول مقدرات عالم بر قلب ولی و امام هر زمان و خلیفه خدا بر روی زمین است. در هر دو این اتفاق مهم، انسان کامل عامل تحقق است که به واسطه وجود حجت و ولی خدا، شب قدر عظمت خودش را پیدا کرده است. به همین جهت می‌توان گفت شب قدر شب اظهار و آشکار ساختن عظمت امام هر عصر است. از اینرو برای رسیدن انسانها به کمالات شب قدر اتصال به ولی خدا و حجت خدا شرط رسیدن به آثار شب قدر است و رسیدن به ولی خدا بدون معرفت امام محقق نمی‌شود. از اینرو معرفت امام جوهر حقیقی همه کمالات خواهد بود.
نظر شما