به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «ونوس الموت: تاریخ، جغرافیا و فرهنگ روستای وناش الموت استان قزوین» نوشته بهروز رمضانی وناشی، به‌تازگی با شمارگان هزار نسخه، ۵۳۹ صفحه و بهای ۳۵۰ هزار تومان توسط انتشارات رهام اندیشه منتشر و روانه کتابفروشی‌ها شده است. مقدمه این کتاب را حسین عسکری، البرزپژوه و صاحب آثاری چون «روستازادگان دانشمند؛ نام آوران روستای نجم آباد استان البرز»، «علمای مجاهد استان البرز»، «دشتی به وسعت تاریخ»، «کهن دشت»، «روستای ایستا» و… به رشته تحریر درآورده است.
کتاب شامل سه فصل به ترتیب با این عناوین است: «آشنایی مختصری از اوضاع جغرافیایی و تاریخی الموت»، «جغرافیا، تاریخ و فرهنگ روستای وناش» و «همسایگان».
موضوع این پژوهش چنانچه از نام آن پیداست، مربوط به دو سکونت‌گاه انسانی در الموت از سرزمین دیلمیان در رشته کوه‌های البرز است. وناش نام دهی واقع در ۹۵ کیلومتری معلم کالیه، الموت شرقی، از استان قزوین است که علت نامگذاری آن به وجود گیاهی به نام ونوس یا همان گل حسرت باز می‌گردد.
این گل در اواخر تابستان و اوایل پاییز در اطراف روستا به میزان فراوان روییده می‌شود؛ و دیگری آبادی کینه‌خاز که نام آن به دلیل واقع شدن در یک منطقه شنی و صخره‌ای شکل گرفته شده است؛ و از آنجاییکه تمدن و فرهنگ غنی و کهن دیرینه با پیشینه تاریخی و ریشه‌دار الموت و این دو سکونت‌گاه انسانی اهمیت بسیاری دارد، نویسنده (که از معلمان ساکن در این دیار است) تصمیم گرفته تا تصویر روشن‌تری از تاریخ و فرهنگ این منطقه را به مخاطبان ارائه کند.
نویسنده در مقدمه‌اش اشاره کرده که هدفش از بیان فراز و نشیب حال و گذشته تاریخ الموت و روستاهای وناش و کینه خاز و این بود که نسل‌های آینده با توجه به آموخته‌ها و تجربیات گذشتگان اقوام خود، در آسایش و رفاه بیشتری زندگی را سپری کنند و آشنایی نسل جوان امروز و آینده با تاریخ پیچیده، همراه با فراز و نشیب مردمان سختکوش سرزمین الموت و یکی از سکونت‌گاه‌ها و آبادی‌های آن به نام وناش به عنوان بخش کوچکی از گستره جغرافیایی سرزمین پهناور ایران، می‌تواند نقش اساسی در بازسازی و شناخت گوشه‌ای از تاریخ غنی این سرزمین کهن داشته باشد. عمده مباحث کتاب از طریق تحقیقات میدانی نویسنده شکل گرفته است.
همانطور که اشاره شد کتاب شامل سه فصل است. در فصل اول با توجه به جایگاه تاریخی الموت در جهان و شهرتی که این منطقه به دلیل فعالیت‌های حسن صباح پیدا کرده است، جهت آشنایی مختصر به اوضاع و معرفی آن در زمینه‌های تاریخی و جغرافیایی شامل راه‌های ارتباطی، موقعیت الموت در تقسیمات جغرافیایی پرداخته شده و بخشی از قلعه‌های حسن صباح و حمله‌های نظامی در آن دوران به الموت نیز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
در فصل دوم کتاب سعی شده به طور کامل به موقعیت جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی روستای وناش و بالاوناش پرداخته شود. موضوعات و مسائلی درباره پیدایش و نحوه شکل‌گیری، راه‌های ارتباطی، اقلیم، جاذبه‌های گردشگری با توجه به پتانسیل محیطی موجود منطقه، منابع طبیعی، شامل پوشش گیاهی، گیاهان دارویی، معطر و صمغی، جنگل‌ها، قلل و ارتفاعات، چشمه‌ها، رودخانه‌ها، غارها، شکارگاه‌ها، معادن، بررسی تاریخ دیلمیان الموت و بررسی قلعه حسن صباح در پیرامون روستا، بررسی راه‌های ورودی مغولان به الموت و روستای وناش، مقایسه بافت قدیم و جدید روستا، علل مهاجرت، شهدای جنگ ایران و عراق، آداب و رسوم، زبان مردم، تحولات در روستا از سال‌های گذشته تاکنون و همچنین به خلاصه تاریخچه تحولات عمرانی در روستا در طی سال‌های متمادی پرداخته شود.
همچنین معرفی نام‌آوران و ورزشکاران و بیان داستان‌هایث از ادوار گذشته، بلایا و حوادث مختلف و غیره… برخی دیگر از مباحث این فصل است.
فصل سوم کتاب به معرفی همسایگان روستای وناش می‌پردازد. از جمله به معرفی روستای تاریخی و زیبایی زوارک که در همجواری با روستای وناش، هچنین به موضوعاتی در خصوص موقعیت جغرافیایی و تاریخی آن به ویژه قلعه عزالدوله فرزند محمدشاه قاجار، برادر ناصرالدینشاه و زندگینامه منوچهر خان زوارکی و بررسی تاریخ و دست‌اندرکاران احداث مدرسه زوارک مطالبی اقدام شده است؛
نویسنده همچنین در گذری کوتاه به معرفی همسایه شمالی این روستا، شهرستان تنکابن از استان مازندران نیز پرداخته است. در این کتاب سعی شده مطالبی از خاطرات اهالی روستا نیز در مناسبت‌های گوناگون درج شود و تمامی این خاطرات و داستان‌ها بر اساس مطالعه و تحقیق از سالخوردگان و بزرگان روستا به رشته تحریر درآمده است.
حسین عسکری در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب چنین نوشته است:
از نوجوانی، خاطرات شیرین و خوشی از معلمانی مهربان، شریف و باسواد دارم که با نام خانوادگی «کشتکار»، «باقری»، «رمضانی»، «خانی» و… در روستاها و شهرهای استان البرز غیر از آموزش عمیق و دقیق، حق پرورش را هم متعهدانه ادا می‌کردند. از همان سال‌ها دریافتم که این معلمان گرامی، ریشه در روستایی به نام «وناش» در منطقه الموت از توابع استان قزوین دارند و از سال ۱۳۴۲ خورشیدی، نخستین گروه از آنها به شهر نظرآباد در غرب استان البرز مهاجرت کرده اند. اکنون دویست خانوار وناشی در این شهر زندگی می‌کنند و با گذشت نیم قرن همنشینی با البرزیان، همیشه همسایگان، دوستان و خویشاوندان خوشنام و قابل احترامی بوده اند. وناشی های الموتیِ البرز همچنان از جایگاه و احترام بالایی برخوردارند چون سهم مثبت و قابل توجهی در توسعه آموزش و پرورش و فعالیت‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی و اقتصادی این استان دارند.
این علاقه و ارادت همچنان باقی بود که با دیدار به یاد ماندنی از روستای وناش در تابستان ۱۴۰۱ دوچندان شد؛ به قول جناب سنایی، «بدر گردد مَه چو با خورشید گردد مُلتقا». میزبان این سفر خوش، جناب آقای «بهروز رمضانی وناشی» نویسنده کتاب پیش رو است که پس از بازنشستگی از پیشه شریف معلمی، تصمیم گرفت تک نگاری زادگاهش را بنویسد و منتشر کند. پرداخت به «تک نگاری‌های روستایی» در «مطالعات ایران شناسی»، بسیار مهم و ضروری است چون ریشه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی غالب ایرانیان را می‌توان در همین روستاها جست و جو کرد. روستای وناش علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، اهمیت تاریخی هم دارد چون سپاه مهاجم مغولان به فرماندهی هلاکوخان، از طریق این روستا، دژ اصلی فداییان شیعه اسماعیلی الموت در روستای گازرخان را تصرف کرد. به همین جهت نویسنده کتاب، هوشمندانه از تعبیر «وناش گذرگاه مغولان» بهره برده است.
اشاره به اسناد و روایت‌های تاریخی، معرفی پوشش گیاهی و جانوری، استفاده از تصاویر دیده نشده، ثبت و انتشار داستان‌های شنیدنی و آموزنده از سخت کوشی و پایمردی‌های اهالی، معرفی جاذبه‌های گردشگری، نام آوران و شهدای گرانقدر و تشریح روند توسعه روستا، از بخش‌های خواندنی و جذاب این کتاب است. ضمن عرض خدا قوت به نویسنده امین، صادق، نجیب، کوشا و خوش ذوق این کتاب، امیدوارم که الموتیان و البرزیان عزیز به ویژه جوانان از طریق این کتاب، با بخشی از پیوندهای فرهنگی این دو منطقه دیرپا آشنا شوند.
نظر شما