به گزارش خبرگزاری مهر، نشست‌های تخصصی آهات که با همکاری مرکز تخصصی احیا امر و گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) برگزار می‌شود، در ۲ دوره گذشته به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ماه محرم پرداخته و امسال در دوره جدید و سوم خود بناست با رویکرد تحلیل و بررسی نوحه‌های فاطمیه سال ۱۴۰۱ برگزار شود.
ششمین نشست این دوره با تحلیل نوحه‌ها و کنشگری‌های ایام فاطمیه هیأت ریحانةالنبی (س) و محمدحسین پویانفر مداح اهل بیت (ع) با حضور علی‌محمد مؤدب شاعر و مدیرعامل مؤسسه شهرستان ادب و همچنین دستیار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور شعر در مقام کارشناس ادبی، سیدمجید امامی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان کارشناس اجتماعی، پدرام جوادزاده، موسیقیدان و دکتری خط مشی‌گذاری فرهنگی به عنوان کارشناس موسیقایی و محمدمهدی سیار، دبیر علمی نشست آهات در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد. حاصل این نشست را می‌خوانید:
هدف آهات، کمک به پیشبرد رویکرد هنری و محتوایی هیأت است
محمدمهدی سیار دبیر علمی نشست آهات در ابتدای این نشست ضمن بیان تفاوت این جلسات از نظر شکل و محتوا با جلسات معمول روضه، به هدف از برگزاری این نشست‌ها اشاره کرد و اظهار داشت: امیدوارم برکت و اثر بحث‌هایی که در این سلسله نشست‌ها شروع شده و گفت‌وگوهایی که به جریان افتاده است، به پیشبرد و بهبود یافتن شکل و شمایل و رویکردهای هنری و محتوایی مجالس اهل بیت (ع) در کشور کمک کند.
وی در ادامه به نقش مهم آقای پویانفر در عرصه مداحی در کشور پرداخت و گفت: محمدحسین پویانفر از چهره‌های شاخص فرهنگی این روزها در کشور است که بخش‌های مختلف جامعه با صدا و نفس گرم او انس دارند.
مداحی پویانفر، ساده و بی‌تکلف است
سیدمجید امامی دبیر شورای فرهنگ عمومی و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در ابتدای این نشست به ویژگی شاخص مداحی‌های محمدحسین پویانفر اشاره کرد و اظهار داشت: نکته برجسته در مداحی‌های پویانفر سادگی و بی‌تکلفی است. این سادگی معمولاً خوب است؛ هم از این جهت که راحت‌تر پیام را منتقل می‌کند و هم بخش بیش‌تری از مخاطبان را درگیر می‌کند.
وی افزود: در سبک‌ها، ملودی‌ها، در اشعار و حتی در خود سلوک محمدحسین پویانفر و فعالیت هیأت او سعی بر این است که با وجود حضور داشتن در منطقه بالای شهر، آداب پایین‌ترین طبقات یا سادگی و بی‌پیرایگی در آن رعایت شود.
دبیر شورای فرهنگ عمومی به نیاز جامعه به عنصر قهرمان در مواجهه با نسل نوجوان و جوان در هیأت‌های معاصر پرداخت و گفت: در اشعار آن چیزی که برای نوجوان ایران و برای برنامه و دستگاه و مکتب بزرگ هیأت و هیأت‌داری معاصر بعد از انقلاب، مهم است در نسبت با یک نیاز بسیار مهم جوان‌ها و نوجوان‌ها قرار می‌گیرد و به نظرم در اشعار و روضه‌ها و سینه‌زنی‌ها، ما عنصر قهرمان را خیلی جدی می‌بینیم و به‌طور مشخص در فاطمیه مقام منیع و بزرگوار امیرالمؤمنین علی (ع) به عنوان قهرمان زندگی مخاطبان و عزاداران و قهرمان شورآفرین مطرح است.
وی افزود: این نیاز جامعه ما به قهرمان و ابر قهرمان خیلی مطرح بوده و همیشه قهرمان داستان شیعه، امیرالمؤمنین (ع) بوده و اتفاقاً ویژگی قهرمان این است که در بالاترین جایی که قرار است تغییر ایجاد کند، مورد تعدی دشمن قرار می‌گیرد. کاربرد ذکر «حیدر حیدر» در مجالس یک جور احیای آن عظمت و شکوه جلوه وجودی مظلوم‌ترینِ در اوج مظلومیت است. در مجالس فاطمیه می‌دیدم این مسئله رعایت می‌شود.
امامی در خصوص جلسات مداحی و روضه پویانفر اظهار داشت: من به عینه معتقدم جلسه و روضه پویانفر نسبتی با رویکرد کار رسانه‌ای او در فضای استودیویی و آن مأموریت و اشتغالی که او به لحاظ رسانه‌ای برای خودش برگزیده ندارد و هر کدامش یک کار زیبایی است که باید به طور مجزا بررسی شود.
وی رسانه‌ای شدن را یک هنر دانست و گفت: این رسانه‌ای و استودیویی شدن ربطی به خود هیأت ندارد؛ هرچند خیلی‌ها معتقدند هیأت از این اشتغال هنری و فنی ممکن است متأثر شود. به عنوان مثال در بعضی هیأت‌های خاص از افکت‌های صوتی در قسمت‌های مختلف روضه خصوصاً شور استفاده می‌شود، اما کار پویانفر در هیأت اصلاً به این شکل نیست.
هیأت ریحانةالنبی (س) ساده‌تر و بی‌پیرایه‌تر از بسیاری دیگر از محافل است
دبیر شورای فرهنگ عمومی در خصوص ویژگی جلسات پویانفر به ویژگی هیأت او اشاره کرد و گفت: هیأت پویانفر عاری از هرگونه نگاه استودیویی است و ویژگی‌های سنتی خودش را دارد و او هم سعی می‌کند، خصلت‌های خودش را ادا کند و خیلی ساده‌تر و بی‌پیرایه‌تر از بسیاری دیگر از محافل است.
این عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در بحث پیرامون بعد رسانه‌ای و استودیویی شدن مداحی در عصر حاضر به دو منظر از رویکردهای نگرش به این مسئله پرداخت و اظهار داشت: به مقوله رسانه‌ای شدن هیأت یک بار از حیث مصرف و یک بار از حیث تولید نگریسته می‌شود؛ بنده به لحاظ مصرف، مداحی‌های پویانفر را راحت‌تر مصرف می‌کنم و رسانه گرم‌تری است و بعضی مواقع داخل جلسه نیستم که طبعاً با یک قطعه سرود که ریتم بیش‌تری دارد و یا قطعه موسیقی و همراهی با یک صوت و صدا و تصویر این مسئله بیش‌تر خود را نشان می‌دهد. این خصلت همگرایی در رسانه و رسانه‌های صوتی و تصویری است و به طور مشخص خصلت موسیقی است ولی در مقام مصرف به خاطر چارچوب‌هایی که وجود دارد به نظرم نمی‌شود، وارد بحث شد.
وی افزود: بزرگ‌ترین کاری که محافل حوزوی و دانشگاهی می‌توانند انجام دهند این است که باید در حوزه سواد مصرفی مردم نظر بدهند که این همان سواد هنری و سواد رسانه‌ای است؛ یعنی من متأثر از یک سری آموزه یا زیبایی‌شناسی مصرف به نظرم می‌رسد که قطعات و افکت‌های موسیقایی مذهبی را در راستای سواد رسانه ترویج نکنم.
امامی با تکیه بر ویژگی تولید در بحث از نگرش بُعد رسانه‌ای شدن هیأت اظهار داشت: در مقام تولید یک سری حساسیت‌ها وجود دارد؛ یعنی به نظر می‌رسد که در مقام تولید روشی که برای محوریت دادن و توجه به مداحی و تلفیق آن با مداحی و استودیو به کار می‌رود، با خود تولید و سازه مداحی چالش‌هایی را ایجاد می‌کند. این مطلب یک فرضیه است و کار تجربی در این زمینه انجام نشده است.
وی در همین راستا افزود: من معتقد نیستم که مستقیم و صریح و بدون حاشیه بگوییم که چنین فرضیه‌ای به نظریه تبدیل شود؛ یعنی بگوییم که تولید قطعات استودیویی و موسیقایی مذهبی و مداح محور که مداحان به عنوان علت فاعلی پشت آن هستند در عرصه مداحی بسیار اثرگذار است. این مسئله، مجالس مداحی یا محافل مداحی یا سازه مداحی را به مثابه یک امر تاریخی بسیار مهم و مقدس برای ما، تحت الشعاع قرار می‌دهد.
امامی در همین راستا با اشاره به آثار پویانفر در عرصه مداحی از حیث تولید گفت: کارهایی از خود او از منظر تولید، وجود دارد که بسیار فاخر است و نه تنها ضربه‌ای به نظام مداحی نمی‌زند بلکه بسیار آن را گسترش می‌دهد البته کارهایی هم از او یا از کسانی دیگر وجود دارد که می‌تواند به حریم روضه و مداحی چالش‌هایی ایجاد کند. بنابراین اصلاً قبول ندارم که در این رابطه حکم کلی صادر کنیم.
لحن و ادبیات پویانفر می‌تواند نوجوانان را در هر طبقه‌ای همراه کند
دبیر شورای فرهنگ عمومی با اشاره به وضعیت هویتی نوجوان امروز ما از منظر فرهنگی خاطرنشان کرد: بین فرهنگ رسمی و فرهنگ عمومی چالش‌هایی وجود دارد. اتفاق بزرگی که در این میان افتاده تشخیص و فهمی است که از هویت نوجوان امروز وجود دارد. این وضعیت هویتی را پویانفر خیلی خوب استفاده کرده و در عین نقدهایی که می‌توان به کار هر کسی وارد کرد اما فضا و لحن و رویکرد و ادبیات او طوری است که می‌تواند نوجوان امروز طبقات گوناگون شهری ما را با یک نظم ارزشی همراه کند.
چادر یکی از مضامین ثابت آثار پویانفر در فاطمیه است
این عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق، در بخش دیگر سخنان خود ناظر به اشعار فاطمیه امسال پویانفر اظهار داشت: یکی از مضامین ثابت کارهای مورد علاقه پویانفر تعبیر چادر است. شاید چادر به مثابه یک نشانه جدی از آن عصمت و حقانیت و مظلومیت و زنانگی که بزرگان دین به آن پرداختند باشد که در اصل تفکر و فرهنگ اهل بیتی نیز وجود دارد. اثر سلام فاطمیه امسال او یکی از بهترین آثارش بود.
این استاد جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی در تبیین هویت ما در عصر حاضر گفت: جهانی که فرهنگ عمومی را تا حد زیادی در خودش فرو برده یک جهان بسیار ویژه است و نکته مهم این است که ما می‌توانیم با امر مشترک که در ساحت معنوی هویت ماست ارتباط بگیریم. هویت ما یک ساحت ملموسی دارد یا یک تجربه معاصری دارد که در دفاع مقدس خودش را نشان داده که ما این‌ها را استفاده حداقلی و نادرست کرده‌ایم و به یک لباس خاکی و مصادیقی مانند این، تقلیل داده‌ایم.
سنت‌زدگی باعث شده که جهان‌ها در هم وارد نشوند
دبیر شورای فرهنگ عمومی افزود: ما بایستی به بُعد فرهنگی هویت خود برگردیم زیرا این بُعد به دلیل این که از جنس معناست قابلیت بازتولید و بازجهانی‌شدن و تبدیل و تبدل جهانی پیدا می‌کند. ما عزیزانی داریم در تولید قطعات آئینی که به شدت فرمالیستی عمل می‌کنند. این طرف هم یک سنت‌زدگی وجود دارد و این سنت‌زدگی باعث شده که جهان‌ها در هم وارد نشوند.
وی خاطرنشان کرد: اگر ما از دل فرمالیست و ایده‌آلیسم فلسفی خارج شویم این معانی، معانی است که در طول حرکت ما قرار می‌گیرند و البته بایستی از ظرفیت این معانی در جهت رشد خود استفاده کنیم.
تقدم محتوا بر فرم را مردم می‌فهمند
وی افزود: ویژگی مهم هنر چه در ساحت محافل و مناسک مذهبی، چه در قالب تولید قطعات رسانه‌ای تقدم محتوا بر فرم است. ما مشکلمان با فرمالیست‌ها تقدم فرم بر محتواست و نکته بعد اعوجاج فرمیک است. در شرایطی که سواد هنری جامعه بالا نرفته تنها شاخصی که باید ما در مجموعه دانشگاه به مردم در سواد مصرف عرضه کنیم، تقدم محتوا بر فرم است. تقدم محتوا بر فرم را مردم می‌فهمند.
اندیشکده‌های دانشگاه باید درباره نظام مداحی و هیأت‌داری صحبت کنند
این استاد دانشگاه با توجه به نقش اساسی برگزاری چنین جلساتی گفت: جایگاه بحث علمی و راهبردی در خصوص این ابعاد فرهنگی و هنری، در این محافل علمی است که بعد از گفت‌وگو و بیان آرا و نظرات به تصمیمات کلان برسد. این اندیشکده‌ها هستند که باید در مورد مسائل نظام مداحی و هیأت‌داری صحبت و گفت‌وگو کنند. ماجرای صیانت از رسانه و مناسک هیأت باید در محافل علمی انجام شود و باید به خروجی برسد که در محافل هیأتی فهمیده شود و اگر هیأتی‌ها با آن تفاهم نکنند هیچ فایده‌ای ندارد. این حوزه، حوزه خلاقیت فرهنگی است.
وی افزود: ما به همان میزان که امنیت فرهنگی نداریم، فرهنگ امنیتی داریم. برخی مواقع این فرهنگ امنیتی به تخریب‌های فرهنگی منجر شده است. دوستان مداح ما باید بپذیرند وسط یک میدان بی‌رحم اجتماعی قرار گرفته‌اند.
امامی در پایان سخنان خود به قطعه معروف «من ایرانم و تو عراقی» و بحث نیازسنجی که در این قطعه از حیث اجتماعی صورت گرفت، پرداخت و گفت: قطعه «من ایرانم و تو عراقی» با این ضریب رسانه‌ای یا تعامل خلاقیت و هوش موسیقایی پویانفر مبتنی بر یک نیاز اجتماعی ساخته شده است. ما به همین میزان تعهد اجتماعی داریم یعنی اگر پویانفر الان مطرح شده یکی از علل اصلی آن ساخت قطعات آئینی بر اساس یک نیازسنجی اجتماعی بوده است.
پدرام جوادزاده موسیقیدان و استاد حوزه خط مشی‌گذاری فرهنگی در سخنان خود اظهار داشت: پویانفر ظرفیت بسیار بزرگی است و بنده از حیث موسیقایی او را یک خواننده پاپ مذهبی می‌بینم.
این استاد موسیقی در نقطه نظر خود پیرامون ابعاد موسیقایی مداحی‌های پویانفر به تبیین چهار نوع نگرش نسبت به عملکرد او در حوزه مداحی پرداخت و گفت: بنده نسبت به پویانفر چهار زاویه دید دارم. یکی آقای پویانفر است که مداح است که به این بُعدش انتقادهایی دارم. دومی آقای پویانفر مناجات‌خوان است. سومی آقای پویانفر است که قطعات آئینی تولید می‌کند که در این ژانر بسیار عالی و اثرگذار است و چهارم آقای پویانفر به عنوان کنشگر اجتماعی است.
وی در توضیح نگرش توده‌ای گفت: ما یک پدیده‌ای به نام فرهنگ توده‌ای یا موسیقی توده‌ای داریم؛ مذهب به خاطر این که ذاتاً با توده جامعه درگیر است آنچه از درونش به نام موسیقی مذهبی مطرح می‌شود ذاتاً باید با توده جامعه در ارتباط باشد. این توده هم نه در معنای کسانی که سرمایه فرهنگی‌شان پایین است بلکه به معنای تمام جامعه به کار می‌رود. اساساً بنده پدیده‌ای به عنوان صوت و موسیقی را در پهنه اجتماع می‌بینم نه جدای از اجتماع.
بیش‌ترین تمرکزم برای تولید محتوا در حوزه مناجات‌خوانی است
پویانفر در واکنش به این سخن گفت: مهمترین بُعد و ژانر برای من مناجات‌خوانی است. امروز تعدد مراسم‌های مناجات در تهران چه نسبتی با جمعیت تهران و مناجات‌خوانی‌های کشور دارد. من بیش‌ترین تمرکزم برای مناجات‌خوانی در شب جمعه است و برای این امر تولید محتوا می‌کنم که الحمدلله جمعیت بسیاری شامل جوانان، زنان و نوجوانان در آن ساعات شب به امامزاده برای شنیدن مناجات می‌آیند.
جوادزاده در ادامه سخنان خود اظهار داشت: ما باید بپذیریم که در عرصه موسیقی پاپ مذهبی هم بسیار ضعیفیم هم بسیار نیازمندیم. این مسئله از این جهت مهم است که ویژگی آقای پویانفر این است که هم قشر خاکستری را درگیر مذهب می‌کند هم سوزنی به دل آن‌هایی زده است که با این فضا درگیر نیستند. به عنوان مثال کار تحقیقاتی‌ای روی قطعه من ایرانم و تو عراقی انجام دادم. به جرأت می‌توانم بگویم که این قطعه آدم‌هایی را می‌توانست درگیر کند که اصلاً مذهبی نیستند. چرا ما نمی‌فهمیم که داریم این ظرفیت را خالی می‌گذاریم و از آن استفاده نمی‌کنیم.
این کارشناس موسیقی به دو قطعه آئینی برجسته پویانفر اشاره کرد و گفت: بنده دو قطعه او را بسیار درجه یک می‌دانم. «به تو مدیونم حسین» که از شاهکارهای موسیقی مذهبی در ایران در بیست سال اخیر است و دیگری من ایرانم و تو عراقی. ساختار آهنگ‌سازی پاپ در این قطعه که ذاتاً ساختار ساده‌تری است مشابه موسیقی‌های کلاسیک درجه یک است و هارمونی‌های درستی دارد. پویانفر به یک دلیل این جا خیلی موفق است چون ویژگی‌های کلیدی پاپ مذهبی را دارد یعنی از یک سو هم چهره لطیف دارد که مخاطب‌پسند است و هم صدای لطیف خدادادی دارد. در واقع در این قطعه دو عنصر شعر و موسیقی به زیبایی و به درستی هم پیوند خورده است.
پویانفر در این بخش اظهار داشت: اولین اثری که در قالب قطعات آئینی از من منتشر شد، عشق به تو رسیدن بود که در هیأت خواندم و فردی آن را تنظیم کرد و منتشر شد. من اوایل دهه ۹۰ دیدم که نوحه و جمع‌خوانی به معنای قدیمی‌اش در حال فراموش شدن است و به این سمت رفتم و در مناسبت‌ها، نوحه‌های قدیمی را می‌خوانم.
این مداح اهل بیت (ع) گفت: من در طول هفته بیش‌ترین زمان را برای برنامه دعای کمیل می‌گذارم آن هم در منطقه‌ای از تهران که فاصله یک جوان برای ارتکاب یک گناه و خطا بسیار کم است. زندگی من تحت تأثیر شهید حسن باقری بوده است.
وی تصریح کرد: شهید باقری جز باهوش‌ترین افراد انقلاب بود. او خبرنگاری بود که وارد جنگ شد و صحنه جنگ و انقلاب را تغییر داد. شهید باقری در جنگ ما را از پدافند به آفند تبدیل کرد. من نیز تصمیم‌گرفتم در عرصه فرهنگی کشور کار افندی کنم.
پویانفر گفت: من در منطقه‌ای از تهران هستم که اهالی‌اش سبک زندگی خاصی دارند. سال ۹۰ تصمیم گرفتم به مسجد بیایم تا جوانانی که به واسطه مداحی من و هیأت ما علاقه‌مند به اهل بیت (ع) هستند، پایشان به مسجد هم باز شود. بماند که چه مشکلات متعددی در برنامه گرفتن در مسجد داشتیم. با کارها و تولیدات خود توانستیم به خانه‌های بسیاری از این ساکنان مناطق شمالی تهران وارد شویم. بسیاری با شنیدن این آثار با من آشنا می‌شوند و به هیأت کشیده می‌شوند.
این مداح اهل بیت (ع) تصریح کرد: ما متولدان دهه ۵۰ و ۶۰ و حتی ۷۰ مهاجران به فضای مجازی هستیم که از فضای سنتی وارد این فضا شدیم، اما متولدان دهه ۸۰ متولد این فضا هستند و ما در حال تولید برای این قشر هستیم.
تعبیر مداحی استودیویی از اساس غلط است
جوادزاده در ادامه مباحث خود به تبیین مداحی استودیویی پرداخت و گفت: بنده این تعبیر مداحی استودیویی را از اساس غلط می‌دانم چون مداحی استودیویی یعنی صدا و افکت و تماشاچی را برای یک هدف دیگر اضافه کردن که آثار آقای پویانفر از این قضیه مبراست.
پویانفر در این زمینه گفت: سه سال انتقادات بسیاری به من شده است، اما سکوت کردم. من هم معتقدم تولید قطعه‌های آئینی، اصلاً مداحی استودیویی نیست. من قطعات آئینی موسیقی تولید می‌کنم و این کارم با آنچه در هیأت انجام می‌دهم، متفاوت است.
وی افزود: این محیط مغفول مانده بود و کمتر کسی وارد آن شده بود و احساس کردم می‌توانم وارد این عرصه شوم و این کار من اصلاً مداحی نیست. کار مداحی من در مجالس روضه، هیأت و مناجات‌خوانی و روضه خانگی باید ارزیابی و دیده شود.
پویانفر با اشاره به اینکه مشکل ما این است که به جای حمایت و تلاش برای مردم، مشغول حرف زدن و تخریب همدیگر هستیم، گفت: درباره هیأت نمی‌توان در اتاق فکرها تصمیم گرفت، باید عرصه میدان را دید و سخن گفت. در عرصه فرهنگ وجود نگاه‌ها و سلایق مختلف امری طبیعی است اما نباید این دو تفکر با هم تقابل کنند، در این صورت تمام دستاوردها از دست می‌رود. ثمرات راهی را که شروع کردم و برایش هزینه پرداخت کردم، در نسل جدید می‌بینیم هرچند هیچ کار جدیدی بی‌عیب و ایراد نیست. در جریان فرهنگی کشور هزینه مستقل بودنم را پرداخت کردم.
این مداح اهل بیت (ع) با بیان اینکه خاستگاه و عرصه فرهنگی من در شمال شهر تهران است، اگر قطعاً پایگاه من در منطقه دیگری بود، روحیه کاری من متفاوت می‌شد، گفت: در نقد کردن و سخن گفتن نباید برای همدیگر هزینه درست کنیم. درگذشته در خصوص ذکرگویی در هیأت مباحثی مطرح شد، نظر شخص مخالف و منتقد را تائید نمی‌کنم اما معتقدم اینگونه حرف زدن‌ها هزینه ایجاد می‌کند و به رفع مشکل هیچ کمکی نمی‌کند.
جوادزاده در ادامه درباره موسیقی مذهبی خاطر اظهار داشت: آموزش‌هایی که مداح باید ببیند با کارهایی که باید انجام دهد و اتفاقاتی که باید رقم بزند دو دنیای متفاوت است. در واقع موسیقی مذهبی فقط مداحی نیست و اذان و مناجات‌خوانی و … را شامل می‌شود. به عنوان مثال آقای موذن‌زاده ۱۳ سال کلاس آواز رفت که توانست آن اذان را بگوید. من می‌توانم با آموزش‌های کمتری بروم و در استودیو یک اثر بسازم اما مداح‌ها دنبال آموزش نمی‌روند لذا نتیجه این است که نه تنها آن نغمات را نداریم بلکه داریم آن فضا را وارد مداحی می‌کنیم. باید دید آن را از کجا آوردیم و در هیأت مصرفش کردیم.
این استاد خط مشی گذاری و مدیریت فرهنگی به تبیین نگرش خود در بحث از الگوهای فرهنگی پرداخت و گفت: من مرید شهید چمران هستم، چمران زمین بازی را عوض می‌کرد و شهید باقری خط را می‌شکست. بنده در این مبحث اعتقادم این است که باید زمین فرهنگ را عوض کرد. اگر زمینه عوض شود روح حاکم بر جامعه عوض می‌شود.
وی در پایان سخنان خود اظهار داشت: بخش قطعات آئینی شما قطعاً یک ظرفیت برای انقلاب است که باید از آن استفاده کرد که چقدر این جا خلأ داریم و باید برای آن کار کرد.
قطعات آئینی‌ام مانند نسیمی به خانه‌های مردم می‌رود
پویانفر در واکنش به سخنان جوادزاده گفت: جلسه خودم از سال ۱۳۸۰ در شمال تهران راه افتاد. محل زندگی بنده در شمال تهران است که یک و نیم میلیون جمعیت دارد و سبک زندگی‌شان کاملاً متفاوت با دیگر مکان‌هاست. علت ورود بنده به این عرصه، این بود که کسی وارد آن نمی‌شد و بنده احساس کردم می‌توانم به آن ورود کنم. از نظر بنده تولید قطعات «عشق یعنی به تو رسیدن»، «چادرت را بتکان»، «به تو از دور سلام» و «به تو مدیونم حسین» یک نسیم خنکی است که شاید چون به این طریق خوانده شده وارد خانه‌ها می‌شود تا شاید بتواند آن قشر را هم جذب کرد تا وقتی آن فرد تصمیم بگیرد که سراغ بنده بیاید به شب جمعه امامزاده صالح و دعای کمیل برسد.
علی‌محمد مؤدب شاعر آئینی در بخش نقد ادبی آثار فاطمیه پویانفر گفت: به نظرم این که ما بیاییم از ساخت‌های غریبه در مداحی استفاده کنیم اگر بر کار خودمان تسلط داشته باشیم اشکالی ایجاد نمی‌کند زیرا حتی یک پدیده غفلت‌زا می‌تواند در جعل جدیدی به ذکر ما تبدیل شود. کلمات در گذر زمان معنای بد یا خوب پیدا می‌کنند. ادبیات ما پُر از این نمونه‌هاست و مستی و کلمات مربوط به میخانه در قراردادهای جدیدی که شاعران وضع کرده‌اند، تبادرهای تازه پیدا کرده است. کار هنرمند همین مهندسی تبادرهاست. در واقع این جز طبیعت زبان است که کلمات در گذر زمان معنای جدید پیدا می‌کنند و اساساً خلاقیت و هنر هنرمند، در همین وضع‌های جدید خودش را نشان می‌دهد.
وی افزود: ما در حال شدن هستیم و این گسل‌های تمدنی در حال حرکت پیوسته هستند و غرب در عالم ما وارد شده و ما در غرب وارد شده‌ایم. اما کانون‌های تولید فرهنگی ما به بلوک‌بندی مخاطبان توجهی ندارند و آثاری را که تولید می‌کنند، خودشان مصرف می‌کنند. ما دچار درد لذیذ مخابره به خویشتن هستیم. مدیریت فرهنگی ما ضعف جدی دارد و نتوانسته بلوک‌های دیگری را مخاطب قرار دهد و آن‌ها را هم شریک کند. ما متأسفانه اینقدر مثلاً در جریان موسیقی بد عمل کرده‌ایم که پدیده موسیقی در عصر انقلاب، دچار ضعف شدید شده است و تتلو و ساسی مانکن نتیجه این چرخه حذف و بدکارکردی است.
این کارشناس ادبی در تأیید عملکرد پویانفر در بحث از استفاده از کلمه چادر به عنوان یک کلیدواژه اساسی در اشعار ایام فاطمیه گفت: بالا نگه داشتن کلمه چادر کار بسیار ارزشمندی بود زیرا این کار باعث می‌شود مردم نسبت به آن صمیمیت پیدا کنند. سنگر اصلی حفظ فرهنگ، کلمات هستند.
نهادهای فرهنگی در وضعیت جنگی جای حمایت از پویانفر به او برچسب می‌زنند
وی به انتقاد از عملکرد دستگاه‌های فرهنگی در کشور پرداخت و گفت: مسئولان ما در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی باید این را درک کنند که ما در وضعیت جنگی هستیم و این کنشگرهای خلاق در عرصه‌های فرهنگی باید حمایت شوند. چرا باید از کنشگر فرهنگی خلاق حمایت کرد چون در برابر هجوم افکار مختلف و امواج مختلف فرهنگی هستیم و هیچ راهی جز خلاقیت نداریم. اما متأسفانه به جای حمایت به این کنشگران خلاق مثل پویانفر عده‌ای با خلاقیت شگفتی به این جماعت، برچسب‌های نامناسب می‌زنند.
مؤدب افزود: در همین عرصه حجاب، قبل انقلاب افراط‌هایی شد و بعد انقلاب هم افراطی‌گری‌هایی شد. وقتی که افراط‌ها مهار شد، نیامدیم این وضعیت را تثبیت کنیم. یک عده طبیعتشان این است که سخت می‌گیرند اما باید در سیاست‌گذاری فرهنگی راه برون‌رفت نشان داد و این بخشی از هوشمندی است. در یک خانواده وقتی پدر تشر می‌زند، مادر چادرش را باز می‌کند تا بچه را پناه دهد و در یک بازی نکته‌ای را به او یاد می‌دهند.
این شاعر افزود: نظام فرهنگی باید برای بخشی از مردم راه دررو باز کند، تا بتوان آن‌ها را حفظ کرد. وقتی درحوزه فرهنگی خراسان قدیم و بلخ و مزار، چادر آبی آسمانی هست بخشی از نظام فرهنگی ما با جدیت با چادر سرمه‌ای و شکلاتی چرا درگیر می‌شود؟ خُب اگر خودمان، گوشه‌های معقول برای گریزبخشی از مردم باز نکنیم، این انرژی به نحو دیگری خودش را آزاد می‌کند.
این شاعر آئینی در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان کرد: کار هنر بازی با نشانه‌ها، مدیریت تبادرها و قراردادها و جعل‌های جدید است و ما نباید بترسیم که در کنش‌های خلاقانه، سنت‌های مختلف با هم تلفیق می‌شوند و پدیده‌های جدید به وجود می‌آیند.
پویانفر در پایان سخنان خود در این جلسه اظهار داشت: در مداحی شما نمی‌توانید همه را یک دست کنید. تقابل خوب نیست. آفت جامعه ما در حال حاضر این است که به دنبال یک دست کردن همه هستند.
نظر شما