وقتی «سینما»مثل «فیلم» دیدنی می‌شود/توسعه سالن‌سازی به روایت آمار

به گزارش خبرنگار مهر، «فقط فیلم نبینید، سینما ببینید!» شعاری بود که چند دهه پیش و در اولین گام‌های بازسازی سالن‌های سینمایی فرسوده، برخی سینماداران تلاش می‌کردند در رقابت با دیگر سالن‌های سینمایی، مخاطبان بیشتری را به سمت خود فرابخوانند. فارغ از ایده طراحی این شعار و کارکردی که در آن مقطع داشت اما واقعیتی مهمی در آن نهفته است. سالن سینما گاه می‌تواند به اندازه کیفیت فیلمی که قرار است روی پرده سینما به نمایش درآید، در فرآیند جذب مخاطب و گردش چرخ اقتصاد سینما، موثر واقع شود.

به همین دلیل هم همواره تلاش برای بازسازی سینماهای فرسوده و فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای احداث سالن‌هایی با تجهیزات به‌روز در راستای سیاست دسترسی آسان‌تر مخاطبان بالقوه سینما در اقصی‌نقاط کشور، در دستور کار مدیران بلندنظر سینمایی قرار داشته؛ نکته‌ای که البته با ورود بخش خصوصی به جریان سینماداری و سینماسازی، ابعاد جدی‌تری هم به خود گرفته است و به نظر می‌رسد بیش از پیش اهمیت آن مدنظر فعالان این حوزه قرار گرفته است.

* طرح توسعه‌ای که در «بهمن سبز» متولد شد

سازمان سینمایی سوره حوزه هنری یکی از آن مجموعه‌هایی است که از سال‌ها قبل در کنار سرمایه‌گذاری در حوزه تولید و ساخت فیلم‌های سینمایی، نیم‌نگاهی هم به عرصه سالن‌داری و سالن‌سازی در نقاط مختلف کشور داشته است. از آنجایی که سلسله سینماهای متعلق به این مجموعه در اقصی نقاط کشور پراکندگی قابل توجهی دارند و از نظر کمیت بخش قابل توجهی از ظرفیت اکران کشوری سینمای ایران را شامل می‌شود، حوزه هنری همواره به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سینماداران کشور هم شناخته شده است و نقشی تعیین‌کننده در زمینه اجرای سیاست‌های مرتبط با تجهیز و نوسازی سالن‌های سینمایی هم داشته است.

در همین راستا و از نیمه دوم سال ۹۸ طرح «توسعه سینماهای حوزه هنری» در مجموعه «بهمن سبز» کلید خورد که اجرای آن طی سه فاز طراحی شده بود. این طرح با دو هدف کلان در دستور کار این مجموعه قرار گرفت؛ یکی احیای سینماهای فرسود و افزایش بهره‌وری آن‌ها و دیگری توسعه عادلانه زیرساخت‌های سینمایی به‌منظور دسترسی آسان‌تر مخاطبان ساکن در اقصی نقاط کشور به سالن‌های سینما.

در واپسین روزهای سال ۱۴۰۱ و در حالی که در آستانه ورود به سال ۱۴۰۲ قرار داریم، مروری بر کیفیت تحقق اهداف این طرح در استان‌های مختلف و میزان پیشرفت پروژه‌های تعریف شده در قالب این طرح خواهیم داشت. آمار ارائه شده در این گزارش مبتنی‌بر آمار رسمی‌ای است که موسسه «بهمن سبز» در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است.

* هر فاز از طرح توسعه شامل چه سینماهایی می‌شود؟

همان‌طور که اشاره شد طرح توسعه سالن‌های سینمایی حوزه هنری در سه فاز طراحی شده است که در حال حاضر می‌توان گفت بخش عمده‌ای از اهداف این طرح در فازهای اول و دوم محقق هم شده، در فاز اول تمرکز اصلی بر سالن‌های سینمایی بوده است که از سال‌ها قبل فعالیت داشته و با کمترین نیاز به تغییر در ترکیب معماری سالن و کمترین هزینه، امکان نوسازی و یا حتی افزودن سالن‌های جدید به آن‌ها وجود داشته است. این فاز با اولویت شهرهایی که از نظر تعداد سالن سینما در شرایط نامطلوبی هم قرار داشتند، کلید خورد و تا پایان سال ۹۹ هم به پایان رسید.

در فاز دوم پروژه‌هایی مدنظر قرار گرفت که نیاز به بازسازی جدی‌تری داشتند. مانند سینماهایی که بنای مستحکم و مستعدی داشتند اما به دلایلی از رده خارج شده و در وضعیت تعطیل قرار گرفته بودند. این سینماها نیاز به یک بازسازی جدی‌تر داشتند تا در قالب پردیس‌های چندسالنه با امکانات به‌روز بتوانند میزبان مخاطبان باشند. پروژه‌های تعریف شده در این فاز طبیعتاً نیاز به زمان بیشتری داشتند و اجرایی شدن آن‌ها نیاز به همراهی بیشتر نهادهای دیگر هم داشت. بخش عمده‌ای از سینماهای این فاز هم در حال حاضر افتتاح شده و دیگر سالن‌ها مراحل آماده‌سازی را طی کردند و در مرحله آزمایشی قرار دارند.

فاز سوم این طرح اما اساساً به طراحی مجتمع‌های سینمایی چند منظوره اختصاص دارد. از آنجایی که مخاطبان اصلی سینماها خانواده‌ها هستند این قبیل مجتمع‌های فرهنگی با این رویکرد طراحی می‌شوند که بتوانند خدمات متنوعی را به یک خانواده ارائه دهند. ساخت این پروژه‌ها به‌طور کامل از نقطه صفر کلید می‌خورند و به همین دلیل طول زمان درنظر گرفته شده برای به سرانجام رسیدن آن‌ها بسیار طولانی‌تر از دو فاز اول و دوم خواهد بود. در این فاز برخی سالن‌هایی سینمایی که به دلیلی به‌صورت کامل تخریب شده بودند، به‌عنوان زمین زیربنایی برای احداث یک مجتمع تازه با مختصات متفاوت مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

*چند سینما و سالن تا امروز به مرحله افتتاح رسیده است؟

براساس آنچه درباره فازبندی طرح توسعه سینماهای حوزه هنری تشریح شد، فاز اول این طرح با دربرگیری ۲۰ سینما در ۱۳ استان کشور، تا پایان سال ۹۹ به‌طور کامل احداث شده و همه ۲۰ سینمای تعریف‌شده در این فاز، در حال حاضر به مرحله افتتاح و بهره‌برداری رسیده‌اند که جمعاً ۳۷ سالن نمایش را شامل می‌شود.

بهمن سبز در فاز دوم اما ۱۴ سینما در ۱۱ استان را مدنظر قرار داد که از این تعداد ۷ سینما شامل «هجرت» در گنبد کابوس، «مهر کوهسنگی» در مشهد، «بهمن» در سبزوار، «کیهان» در آبادان، «شاهد» در تهران، «۲۹ بهمن» در تبریز، «فلسطین» در بروجرد، «همافران» در نوشهر، «مهر» در گلدشت و «سپاهان» در اصفهان به مرحله بهره‌برداری رساند و افتتاح کرد. ۵ سینمای دیگر شامل «گلدسته» در اصفهان، «آزادی» در ارومیه و «مهر» در نایسر هم به اتمام رسیده و آماده افتتاح هستند. با اتمام کامل این فاز، ۵۷ سالن جدید به سینماهای سراسر کشور افزوده شده است تا جمعاً ۹۴ سالن به زنجیره سینماهای سراسر کشور اضافه شود.

تعداد پروژه‌های تعریف شده در فاز سوم این طرح نیز که به جهت حجم و گستردگی پروژه‌ها، بزرگترین بخش اجرایی آن هم محسوب می‌شود، شامل ۲۷ مجموعه سینمایی در ۱۵ استان است که عمدتاً در مراحل اولیه ساخت قرار دارند و یا طراحی آن‌ها برای ورود به مرحله ساخت و احداث نهایی شده است. از پروژه‌های این فاز ۲ مجموعه شامل «ققنوس» در سمنان و «مهر مادر» در دزفول مرحله طراحی و ساخت را پشت سر گذاشته و در حال حاضر فرآیند ساخت را سپری می‌کنند و مجموعه سینمایی «هماگ» در بجنورد با ۷ سالن سینمایی به عنوان پیشروترین پروژه این فاز، به روزهای پایانی ساخت خود رسیده و بزودی آماده افتتاح می‌شود.

* تعداد صندلی یا ظرفیت اکران؟

یکی از نکات قابل بررسی در فرآیند اجرای طرح توسعه سینماهای حوزه هنری، تغییر ظرفیت سالن‌های سینمایی از منظر تعداد صندلی به تعداد سالن است. بدین معنا که با اجرای این طرح، ساختار فرسوده و قدیمی سینماهای تک سالنه به پردیس‌های سینمایی چندساله با قابلیت نمایش چند فیلم تبدیل شدند تا از پدیده «فیلم سوزی» جلوگیری شود. با این کار علیرغم آنکه در برخی سینماها با حذف سالن‌های بزرگ چندصدنغره، با کاهش جزئی صندلی‌ها روبرو هستیم، اما با افزایش تعداد سالن‌ها و امکان نمایش همزمان چندین فیلم مواجهه هستیم. نکته مهم در این فرآیند کیفی‌تر شدن امکان میزبانی برمبنای ضریب اشغال سالن‌های سینمایی است.

علاوه‌بر این نکته واضح که شانس تکمیل ظرفیت سالن‌هایی با تعداد صندلی کمتر، بیشتر است، تعدد سالن‌های نمایش در یک سینما، ویترینی متنوع‌تر را پیش روی مخاطبان بالقوه آن سینما قرار می‌دهد و همین رویکرد می‌تواند منجر به جذاب مخاطبان بیشتری به یک سینما و افزایش ضریب اشغال سالن‌های آن برمبنای سلایق مختلف شود.

*پردیس‌های سینمایی یا مجموعه‌های فرهنگی؟!

طرح توسعه سینماهای حوزه‌هنری در فاز سوم خود با یک تغییر رویکرد نیز روبرو می‌شود. در این فاز، در کنار توسعه چندسالنه سینما، شاهد خلق مجموعه‌های چندمنظوره فرهنگی (culture complex) با محوریت خانواده خواهیم بود که شامل ارائه یک بسته کاملی از خدمات متنوع با پیوند سینما، کتاب و خانواده هستیم. نظیر خانه بازی کودک، فروشگاه عرضه کتاب و محصولات فرهنگی، سالن‌های سینمایی متنوع، گالری، پلاتو، اتاق مادر و نوزاد، کافه سینمای روباز، اتاق فرار و… که تمامی نیازهای ارکان مختلف یک خانواده را تحت پوشش قرار دهد. این اتفاق را برای نخستین بار در پردیس سینمایی مهر کوهسنگی مشهد که روز گذشته افتتاح شد، شاهد هستیم.