به گزارش خبرنگار مهر، «آیینه اقوام» عنوان مجموعه نمایش رادیویی به روایت و کارگردانی زنده‌یاد مهرداد عشقیان است که سفری به دنیای آئین‌های رمضان در ایران زمین است. این مجموعه ۳۰ قسمتی از تولیدات اداره‌کل هنرهای نمایشی رادیو است که به پیشنهاد و همراهی ایوب آقاخانی در خبرگزاری مهر منتشر می‌شود.
ناهید مسلمی، معصومه عزیز محمدی، غلامحسن تسعیری، محمد یگانه، قربان نجفی به عنوان بازیگر این مجموعه حضور دارند و دیگر عوامل مجموعه رادیویی «آیینه اقوام» نیز عبارتند از نویسنده: سهیلا خدادادی، محقق: ناصر ملاییان، افکتور: نرگس موسی‌پور، صدابرداران: علی حاجی‌نوروزی و محسن جوادی، تهیه‌کننده و سردبیر: ناهید گودرزی.
چهاردهمین قسمت «آیینه اقوام» با مدت زمان ۲۷ دقیقه و ۱۶ ثانیه با سفر به شهر یزد و قم به آئین‌های مردم این شهرها در ماه مبارک رمضان می‌پردازد.
چهاردهمین روز سفر را این چنین آغاز می‌کنیم:
«نام رمضان با نام قرآن گره خورده، کتابی آسمانی که زینت‌بخش خونه‌های کوچیک و بزرگمونه، کتابی که وقتی می‌خوایم کلام خدا رو بشنویم می‌ریم سراغش و آروم اون رو تلاوت می‌کنیم. وقتی دلمون می‌گیره می‌ریم اون رو تلاوتش می‌کنیم. وقتی قراره ۲ نفر به عقد هم دربیان اون رو باز می‌کنن و به آیه‌های قشنگش نگاه می‌کنن و می‌خونن. وقتی کسی از دنیا می‌ره اون رو تلاوت می‌کنیم تا هم خودمون به آرامش برسیم و هم روح درگذشته شاد بشه. وقتی حاجتی داریم می‌ریم سراغش و استخاره می‌گیریم و هر وقت سؤالی داریم باز هم دست به دامان گوهربارش می‌شیم. امروز هم در چهاردهمین روز سفرم به آیین‌ها و آداب و رسوم مردم ایران در ماه مبارک رمضان قرآن رو که باز کردم دیدن اون همه کلام گوهربار حس خوبی بهم داد. با خوندن آیه‌های آسمانی این کتاب آروم شدم. اینقدر آروم که فکر می‌کنم مثل قطره‌ای هستم رها شده در اقیانوسی ژرف و بی‌انتها. خدا رو شکر می‌کنم که امروز در چهاردهمین روز ماه مبارک چنین سعادتی نصیبم شد. امروز با همین حس قشنگ، با توکل به خدا و با روحی که سرمست از هم صحبتی با خداست سفرم رو شروع می‌کنم و می‌گم الهی به امید تو.»
در این روز هم همچنان مهمان مردم یزد هستیم و «خانم دکتر ایمانی» استاد دانشگاه ما را با آیین‌های مردم یزد در ماه مبارک رمضان آشنا می‌کند.
آیین «نان بیست و هفتمی» یکی از آیین‌های قدیمی مردم یزد در ماه مبارک است. این نان در قدیم در یکی از روستاهای یزد در روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان پخته می‌شد. بچه‌ها به در خانه فردی که این نان را می‌پخته شعر می‌خواندند تا از این نان به آن‌ها داده شود زیرا مردم یزد معتقد بودند خوردن این نان شگون داشته است.
در شهر تفت در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان که شب کشته شدن ابن ملجم است گاهی مراسم عروسی برگزار می‌شود و گاهی خانواده داماد برای عروس‌شان هدیه‌ای می‌فرستند که به آن «هدیه بیست و هفتمی» می‌گویند.
مردم شهر یزد در روز عید سعید فطر بعد از خواندن نماز صبح به مسجد می‌روند و بعد از پذیرایی نماز عید فطر را به جا می‌آورند و فطریه خود را پرداخت می‌کنند. برخی مناطق نیز مردم بعد از خواندن نماز صبح به قبرستان می‌روند و نماز عید فطر را آنجا برگزار می‌کنند. بعد از نماز عید فطر هم به دید و بازدید بزرگان می‌روند.
در این بخش از سفر راوی به نقل از یکی از دوستان خود برای ما درباره آیین مردم بندر دیلم بوشهر در نیمه ماه مبارک رمضان صحبت می‌کند. در قدیم در بندر دیلم وقتی ماه مبارک رمضان به نیمه می‌رسید بچه‌ها بعد از افطار به در خانه‌ها می‌رفتند و شعر با این مضمون که «ماه رمضان است، گره‌ها رو باز کنید و کسی رو نا امید برنگردونین»، بعد صاحبخانه هدایایی خوراکی به بچه‌ها می‌داد اما اگر کسی می‌خواست سر به سر بچه‌ها بگذارد و به آن‌ها چیزی ندهد، بچه‌ها شعری با این مضمون می‌خوانند که «خونه گدا خیرش نرسید».
سپس به شهر قم سفر می‌کنیم و «حاج آقا رحیمی» ما را با آیین‌های مردم این شهر در ماه مبارک رمضان آشنا می‌کند.
در قم هم مردم برای پیشواز ماه مبارک رمضان خانه تکانی و خرید می‌کنند. در شهر قم عالِم بَلَد باید رؤیت هلال ماه را انجام دهد. البته مردم هم از غروب آخرین روز ماه شعبان روی پشت‌بام می‌روند تا هلال ماه را رؤیت کنند و به این شب «شب نیت» می‌گویند.
در قدیم، سحرخوانان یکی دو ساعت مانده به اذان صبح شعرهایی مذهبی و دینی می‌خواندند تا مردم را برای سحر بیدار کنند.
در این بخش از سفر راوی از آیین ویژه نیمه ماه مبارک در منطقه چاج بیرجند سخن می‌گوید. هر سال شب نیمه ماه مبارک رمضان گروهی با ساز دهل و با شادی و خوشحالی مراسم تولد امام حسن مجتبی (ع) را جشن می‌گرفتند. آن‌ها از محله پایین چاج شروع به حرکت و به در منازل اهالی می‌رفتند و بلند و موزون اشعاری را می‌خواندند. صاحب خانه هم مقداری پول یا خوراکی‌های فصل یا آجیل می‌دادند. مراسم گشت‌زنی تا زمان سحر ادامه داشت. گروه خوراکی‌ها را جمع می‌کردند و در روز عید فطر بین نمازگزاران چاج پخش می‌شد و پول‌های جمع شده نیز در روز عید فطر بین افراد نیازمند تقسیم و یا صرف امر خیر می‌شد.
در ادامه «حاج آقا رحیمی» به ما می‌گوید که «آبگوشت قنبید» غذای سنتی مردم قم است که معمولاً در سحری می‌خورند.
عیادت از بیمار یکی دیگر از رسم‌های مردم شهر قم در شب‌های ماه مبارک رمضان است.
مراسم «خرما گردانی» نیز یکی دیگر از آیین‌های مردم شهر قم است که در مساجدی که مردم قبل از افطار نماز جماعت اقامه کرده‌اند برگزار می‌شود. بعد از نماز عده‌ای از مردم مقداری خرما می‌آورند تا روزه‌دارها با خرما افطار کنند. پختن و پخش آش‌های مختلف از جمله آش کلم‌قمری و شله‌زرد نذری، بازدید از اقوام و بزرگان، برپایی مجالس ترتیل‌خوانی قرآن و عیادت از بیماران از دیگر مراسمی است که مردم قم در ایام ماه مبارک رمضان برگزار می‌کنند.
نظر شما