خبرگزاری مهر_ گروه استانها: ماه مبارک رمضان ماه نزول قرآن و مهمانی خداوند است که در آن سی روز بندگی، سی روز فاصله از گناه و سی روز عبادت برای انسان رقم می‌خورد و این ماه نیز همچون اعیاد مذهبی و مراسم‌های عزاداری در اسلام آمیخته با آداب و رسوم شده است و این سنت‌ها به فراخور هر منطقه، متفاوت است.
چهارمحال و بختیاری نیز از این امر مستثنی نیست و روزه‌داری در این استان همراه با برپایی آئین‌های مختلف می‌باشد که دلیلی بر ارزش بالای ماه مبارک رمضان در نظر مردمان است. این رسوم از گذشتگان برای چهارمحالی‌ها به یادگار گذاشته شده‌اند و هنوز هم تعدادی از آن‌ها در میان مردم استان مرسوم بوده و اجرا می‌شوند.
«کاکولی پَزان» در ۲۶ و ۲۷ ماه رمضان
مردم این استان معتقدند که شب ۲۷ ماه رمضان نیز یکی از شب‌های قدر است و این تاریخ نیز جز شب‌هایی است که قرآن بر پیامبر نازل شده، از همین‌رو ۲۶ و ۲۷ ماه مبارک رمضان در بین مردم گرامی داشته می‌شود و برخی از شهرکردی‌ها مراسم احیا در منازلشان برگزار و در این دو روز اقدام به طبخ و توزیع کاکولی به‌صورت دسته‌جمعی می‌کنند.
بضاعت هر فرد تعیین‌کننده میزان کاکولی پخته شده است و عموماً شهرکردی‌ها کاکولی‌های پخته شده را در بین نمازگزاران و زائران امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون و یا در بین همسایه‌ها توزیع می‌کنند.
کاکولی جز شیرینی‌های محلی استان می‌باشد و مواد تشکیل‌دهنده آن آرد، شکر، شیر، شیره انگور، تخم مرغ، گل رنگ، کنجد، خمیرمایه، رازیانه، خشخاش و در برخی موارد مغز بادام و گردو است این شیرینی مانند نان در تنور پخته می‌شود و ظاهری شبیه نان جو دارد.
ماندگاری کاکولی بالا بوده و تا بیش از یک هفته هم می‌توان از آن استفاده کرد طرفداران این شیرینی محلی در داخل و خارج از استان زیاد هستند.
در یک روایت دیگری مردم چهارمحال و بختیاری روز ۲۷ ماه مبارک رمضان را «روز قصاص ابن ملجم قاتل امام علی (ع)» می‌دانند، بنابراین با پخت و پخش نان کاکولی این روز را جشن گرفته و ارادت خود را به ائمه اطهار (ع) نشان می‌دهند.
توزیع حنا در ۲۷ ماه رمضان
این رسم که به «حنا بَران» معروف است، در عصر روز ۲۷ ماه رمضان توسط زنان شهرکردی انجام می‌شود، در این روز زنان با حضور در امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون به اجرای این سنت می‌پردازند.
در این آئین که به "حنای مراد" و "حنای اولاد" هم مرسوم است زنان حنای آماده شده را در صحن امامزاده می‌چرخانند و یک قاشق از محتوای حنای خشک را از ظرفی دیگر در ظرف خود می‌ریزند و از ظرف حنای خود نیز قاشقی به زنان دیگر هدیه می‌دهند.
«نخود گردانی» در ماه رمضان / توزیع آش در روز عید فطر
«نخود گردانی» در بین زنان شهرکردی، هفشجانی و دیگر نقاط چهارمحال و بختیاری مرسوم است و طی آن زنان با شمارش نخودها را در کیسه انداخته و با ذکر «لا اله الا الله» یک نخود از کیسه خارج و بر روی نخودهای ذکر گفته شده می‌اندازند، این نخودها باید تا پایان ماه رمضان ۱۰۰ دور گردانده و ذکر گفته شوند و در پایان ماه رمضان به‌صورت آش رشته یا نخود پخته طبخ می‌شود و در بین نمازگزاران عید فطر توزیع می‌شوند.
در گذشته به جای نخود از نوعی شیرینی موسوم به نُقل استفاده می‌شد و شاید فلسفه این رسم آن است که زبان‌های روزه‌داران را به گفتن ذکر مشغول کرده و از غیبت، تهمت و هر گناه دیگر که زبان باعث و بانی آن است، باز نگه دارد.
عیدی بردن برای نوعروسان در عید فطر از سوی خانواده داماد
در این رسم خانواده داماد برای عروس خود هدیه‌ای که عموماً قطعه‌ای طلا است، تهیه کرده و به همراه جمعی از زنان فامیل در خانه آن‌ها حضور یافته و اقدام به اهدای این هدایا می‌کند.
رسم عیدی بردن برای نوعروسان در همه اعیاد مذهبی و شب عید نوروز هم انجام می‌شود و به‌نوعی احترام خانواده داماد به عروس است، این رسم از گذشته تا کنون در بین چهارمحالی‌ها رواج داشته، هدف خاصی را نیز دنبال نمی‌کند و فقط در بین مردم این استان مرسوم است.
«چاووش‌خوانی» سنتی قدیمی در چهارمحال و بختیاری
در این آئین مردم با خواندن اشعاری «سحر خوانی» توسط بزرگان و افراد متدین از وقت سحر آگاه می‌شدند، گرچه بر سنت چاووش‌خوانی گرد فراموشی نشسته است و رادیو و تلویزیون جای آن را گرفته، اما هنوز در برخی از روستاها اجرا می‌شود.
در این رسم چاووش‌خوانان در سحرگاه روز اول ماه مبارک رمضان، با دهل نوازی آمدن بهار ماه خدا و بهار قرآن «رمضان» را نوید می‌دهند و مردم را برای بیدار شدن موقع سحر آگاه می‌کنند.
این افراد تا قبل از روی کار آمدن بلندگو در مساجد برای بیدار کردن مردم در ماه رمضان علاوه‌بر چاووش‌خوانی به دیوارهای خانه‌ها نیز با ضرباتی آرام می‌کوبیدند و مردم را آگاه می‌کردند و همه از کار این افراد خشنود بودند.
اکنون آئین چاووش‌خوانی فقط در چند روستای در چهارمحال و بختیاری رواج دارد و در روز نخست ماه رمضان بیشتر توسط پیرمردها خوانده می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، طبخ انواع آش‌های اوماج و کاردین و نان محلی یوخا، برپایی مراسم‌های افطاری، پخت شله زرد و حلوا از دیگر اقداماتی است که مردم چهارمحال و بختیاری در ماه مبارک رمضان انجام می‌دهند.
طبق گفته جامعه شناسان اکثر رسوم مردم چهارمحال و بختیاری در دهه پایانی ماه مبارک رمضان اجرا می‌شود.
نظر شما