واکاوی دلایل افت اجرای طرح نهضت ملی مسکن

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: مسکن از جمله نیازهای اولیه و اصلی یک خانواده است که تأمین آن تا حدی به خود انسان و تا حد زیادی به دولت وابسته است. دولت‌ها در دوران مختلف هر کدام طرحی ارائه کرده و به فکر خانه دار کردن مردم بوده‌اند.

دولت نهم و دهم با عنوان «مسکن مهر» دست به کار شدند و تهیه مسکن را برای جامعه فاقد مسکن در دستور کار قرار دادند، اما با توجه به وجود برخی مشکلات این پروژه علی رغم خانه دار کردن بخش قابل توجهی از مردم، نتوانست ادامه مسیر دهد.

مسکن دار کردن مردم در دولت یازدهم و دوازدهم عملاً منتفی شد اما با آمدن دولت سیزدهم بر سر کار، طرحی نو ارائه شد که در ابتدا نشان می‌داد قرار است یک اتفاق خوب و با عیوب کمتر از طرح‌های قبلی به اجرا دربیاید و جوانان را به آرزوی تأمین مسکن نزدیک کند.

اما در حوزه عمل مشکلاتی مشاهده می‌کنیم که با ظاهر قضیه فرق می‌کند. همزمان با اعلام آغاز ثبت نام طرح نهضت ملی تمام مردمی که خانه نداشتند برای به دست آوردن واحدی از این خانه‌ها متقاضی شدند و ثبت نام خود را تکمیل کردند. مرداد ماه ۱۴٠٠ قانون جهش تولید و تأمین مسکن به تصویب رسید تا خانه دار شدن مردم در نقاط مختلف ایران اسلامی وضعیت بهتری به خود بگیرد.

جهش تولید و تأمین مسکن یک پشتوانه مالی بانکی دو سویه از طرف متقاضی و بانک را طلب می‌کرد که تأمین تسهیلات ۳۶٠ هزار میلیارد تومانی توسط بانک‌ها برای طرح نهضت ملی مسکن به عنوان اولین اقدام عملیاتی دولت در نظر گرفته شد.

در خراسان‌شمالی نیز موتور اجرای این طرح با رویکردهایی که از سوی دولت مطرح شده بود، روشن شد. ضعف در توسعه اقتصاد در سطح استان، درآمد پایین خانواده‌ها و کمبود زیرساخت‌ها در حوزه‌های مختلف باعث شده است ساخت مسکن آنچنان که انتظار می‌رود در خراسان‌شمالی رونق نگیرد. همه این عوامل دست به دست هم داده تا کمبود خانه در استان به راحتی حس شود تا جایی که طبق گفته فرماندار بجنورد، این شهر دومین شهر کشور در حاشیه نشینی است.

روندی که تاکنون طی شده است

در خراسان شمالی نیز پرداخت وام به منظور بازسازی منازل فرسوده، ویلایی سازی، انبوه سازی و در اختیار گذاشتن زمین برای ساخت واحدهای ۳ طبقه توسط خود مردم در دستور کار قرار گرفت.

قاسم قاسمی، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی آذرماه سال ۱۴۰۱ در جمع اصحاب رسانه اظهار کرد: طبق بررسی‌های انجام شده خراسان شمالی تا سال ۱۴۰۴ حدود ۳۰ هزار واحد مسکونی نیاز دارد که در گام نخست از طرح جهش تولید مسکن سهم استان ۱۲ هزار واحد مسکونی است.

وی افزود: تا پایان آبان ماه، ساخت ۱۷ هزار و ۳۳۳ واحد مسکونی تعریف شده که برای ۱۲ هزار و ۷۵ واحد مسکونی پروانه نیز صادر شده. است.

بر اساس آمار ارائه شده از سوی مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی تجهیز کارگاه بیش از ۵ هزار واحد مسکونی انجام شده و ساخت آن به زودی آغاز می‌شود و تاکنون هزار و ۳۸۷ واحد به مرحله اتمام اسکلت و سقف رسیده است.

یک چهارم زمان تعیین شده گذشته و ۲ سال و ۱۱ ماه دیگر مهلت باقی است تا راه و شهرسازی به وعده خود برای ساخت و تحویل ۳۰ هزار واحد مسکونی جامه عمل بپوشاند.

خراسان‌شمالی یک میلیون نفر جمعیت در قالب ۲۱۰ هزار خانواده دارد که ۱۲ درصد آنها در حاشیه شهر و ۱۲ درصد نیز در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند و وسعت آن بیش از ۲۸ هزار کیلومتر مربع می‌باشد.

آمارها نشان می‌دهد تنها یک سوم از کسانی که برای این طرح ثبت نام‌کرده اند حائز شرایط بوده انو.

بانک‌ها تسهیلگر باشند نه مانع

مشکلات مردم خراسان‌شمالی در طرح نهضت ملی مسکن کم نیست، اما حل نشدنی هم نیست. به عنوان مثال مردم در ۵ شهر با کمبود زمین مواجه شدند که پس از کش و قوس‌های فراوان الحاق ۶۶ هکتار زمین برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در این شهرها، تصویب شد. اگر مشکل تأمین زمین حل شده باشد، پس چه چیزی باعث عقب افتادگی استان در ساخت مسکن شده است؟

یکی دیگر از مشکلات، عدم دریافت تسهیلات در شرایطی است که مردم هزینه اولیه را پرداخت کرده‌اند. با اینکه متقاضیان گام اول را برداشته، اما هنوز مسیری طولانی در انتظار آنهاست تا با گذر از دالان‌های اداری و گیر و دار بانک‌ها، بتوانند طعم صاحب خانه شدن را بچشند.

میزان تسهیلات به ازای هر خانه در شهر بجنورد ۳۵۰ میلیون تومان و در سایر شهرهای استان ۳۰۰ میلیون تومان است. اگر روند امور به درستی طی می‌شد و بانک‌ها در پرداخت تسهیلات سستی نمی‌کردند وضعیت قطعاً بهتر از الان بود و سطح رضایت مردم نیز بالاتر بود.

سقوط خراسان شمالی در رتبه بندی طرح مسکن

استانی که با تمام‌محرومیت ها توانسته است در اجرای این طرح ملی، رتبه ششم را کسب کند، چرا باید با ترک‌فعل ها و کم کاری‌ها، پس رفت کند؟ در شرایطی که باید با محرومیت زدایی، فراهم کردن زیرساخت‌ها و… بر رشد و پیشرفت استان تمرکز کرد، این قبیل رفتارها، چیزی جز خسران برای مردم به ارمغان نخواهد آورد.

قاسم قاسمی، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی ۲۷ فروردین سال جاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بر اساس آخرین رتبه بندی طرح نهضت ملی مسکن، خراسان شمالی در شاخص‌ها به صورت کلی رتبه دهم کشور را دارا است.

وی گفت: عدم پرداخت تسهیلات نهضت ملی به متقاضیان توسط بانک‌ها، یکی از دلایلی است که خراسان شمالی را از رتبه ششم به رتبه دهم رسانده است.

قاسمی افزود: بر اساس قانون طرح جهش تولید مسکن که توسط رئیس جمهور ابلاغ شد، بانک‌ها مکلف‌اند تا ۲۰ درصد از تسهیلات خود را به طور سالانه در حوزه مسکن و ساختمان پرداخت کنند.

مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی گفت: این در حالی است که بررسی آمار و ارقام تسهیلات پرداختی به این حوزه، عملکرد دیگری را نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: تاکنون ۷ هزار و ۲۰۴ واحد مسکونی از پروژه‌های نهضت ملی مسکن به مرحله اخذ تسهیلات بانکی رسیده است.

قاسمی گفت: نیاز است بانک‌ها همت کنند و طبق قانون، تسهیلات را به متقاضیان پرداخت کنند تا مشکل مردم در بخش مسکن حل شود.

لزوم برخورد جدی با بانک‌های کم کار

اگر هر دستگاه به تکالیف خود عمل نکند و یا نظارتی بر روند انجام امور نباشد، مانند طرح و قانون‌های خوبی که بد عمل شدند، این طرح نیز بعد از چندسال به گوشه رینگ رفته و از دور خارج می‌شود.

اکنون که طبق گفته مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی، بانک‌ها عامل این عقب افتادگی هستند، لذا باید نظارتی قوی بر عملکرد صحیح بانک‌ها صورت بگیرد تا بیش از این شاهد تلخ شدن کام مردم نباشیم.

مهدی رشیدی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی ۲۷ فروردین در جلسه شورای مسکن استان اظهار داشت: باید مسکن در دستور کار بانک‌ها و دستگاه‌های متولی استان قرار بگیرد.

وی با اشاره به اولویت پرداخت تسهیلات به مراجعین توسط بانک مسکن گفت: پرداخت تسهیلات پروژه‌های کلان مسکن توسط بانک مسکن و سایر پروژه‌های خودمالک و گروه‌های ساخت، توسط سایر بانک‌های عامل استان انجام شود.

رشیدی همچنین بر ایجاد آمادگی بانک‌ها در خصوص پرداخت تسهیلات مسکن تاکید کرد و گفت: با برگزاری کمیته شهرستانی مسکن و برنامه ریزی در این خصوص مراحل ساخت مسکن در استان تسریع و تسهیل می‌شود.

با همه این تفاسیر، نباید ناامید شد و با قوت هرچه بیشتر برای بهبود وضعیت مسکن مردم تلاش کرد. با رفع این معضل، حاشیه نشینی کمتر خواهد شد، وضعیت زندگی در بافت‌های فرسوده شکل بهتری خواهد گرفت و پیرو همه این‌ها، مشکلات اجتماعی نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

افتتاح نخستین واحدها تا ۲ ماه دیگر

اما آخرین وضعیت این پروژه عظیم در خراسان شمالی چیست؟

محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تا دو ماه آینده با حضور وزیر راه و شهرسازی ۲ هزار ۵۰۰ واحد از طرح ملی مسکن آماده بهره‌برداری خواهد بود.

استاندار خراسان شمالی با بیان اینکه در مرحله پایش ثبت نام ۲۴ هزار نفر واجد شرایط ثبت نام در طرح ملی مسکن بودند، گفت: از سال گذشته تا کنون ۱۸ هزار و ۶۶۰ واحد در دست ساخت است که در هر شهرستان پیشرفت فیزیکی متفاوتی را شاهد هستیم.

وی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌هایی که در مسکن ملی به دنبال آن هستیم اعطای زمین بدون معارض به صورت ویلایی برای متقاضیان به صورت خود مالکی است که این مهم در شهرستان‌های گرمه، جاجرم و بخشی از اسفراین انجام شده است.

حسین نژاد با بیان اینکه در حوزه نهضت ملی مسکن جزو ۱۰ استان برتر هستیم، گفت: امیدواریم با همدلی دستگاه‌های خدمات‌رسان و متولی، این رتبه در آینده‌ای نزدیک ارتقا یابد تا توانسته باشیم در راستای تأکیدات رئیس جمهور حرکت کنیم.