خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: درگیری‌های حال حاضر سودان از ۲۶ فروردین‌ماه سال جاری با درگیری میان نیروهای پشتیبانی سریع به رهبری ژنرال محمد حمدان دقلو و نیروهای مسلح سودان به رهبری ژنرال محمد فتاح البرهان آغاز شده است.
به دنبال این درگیری‌ها، فرودگاه بین‌المللی سودان بسته شد و بسیاری از زیرساخت‌های این کشور تخت تأثیر رؤیایی نظامی طرفین درگیر، در حال تخریب هستند. چنین رویدادهایی البته تنها شروع بحران به‌حساب می‌آیند و خسارات ناشی از درگیری‌ها افزایش خواهد یافت چرا که باتوجه‌به شرایط حال حاضر و اختلافات عمیق میان طرفین منازعه برقراری آتش‌بس در کوتاه‌مدت عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد. در وضعیت کنونی، کشورهایی نظیر عربستان سعودی، امارات و قطر برای فیصله‌دادن به بحران سودان از طرق دیپلماتیک در تلاش هستند.
عربستان علاوه بر اینکه مسئولیت انتقال اتباع خارجی از سودان را در هفته‌های اخیر به عهده داشته، گام‌های مهمی نیز در جهت برقراری آتش‌بس دائمی در سودان برداشته است. در این راستا ریاض پیشنهاد میزبانی مذاکرات میان نماینده‌های طرف‌های درگیر در جنگ را داد و سپس نماینده سازمان ملل در امور سودان، گفت که عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش سودان، و محمد حمدان دقلو (حمیدتی)، فرمانده نیروهای حمایت سریع این کشور با فرستان نمایندگان به عربستان برای انجام مذاکره موافقت کردند.
همچنین مقامات امارات در گفتگوهای تلفنی با طرف‌های درگیر در سودان به دنبال یافتن راهکاری سیاسی برای حل بحران هستند؛ بن زاید در تازه‌ترین گفتگوی تلفنی خود با عبدالفتاح البرهان رئیس شورای حاکمیتی سودان بر حمایت امارات از تمامی طرح‌های سیاسی مسالمت‌آمیز برای توقف درگیری‌ها و پایان‌دادن به بحران در سودان، ضرورت تعامل خردمندانه، گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز و اهتمام به منافع عالی سودان و حفظ امنیت و ثبات آن تأکید کرده است. وزارت امور خارجه قطر هم طی بیانیه رسمی خود طرف‌های درگیر را به خویشتن‌داری و توقف فوری درگیری‌ها دعوت کرده است.
اما دلیل اهتمام کشورهای حوزه خلیج‌فارس به برقراری صلح و حل بحران سودان چیست؟
اهمیت سودان
موقعیت راهبردی سودان و مجاورت این کشور با دریای سرخ و رود نیل از یک سو و وسعت این کشور به‌عنوان سومین کشور بزرگ آفریقا از سوی دیگر، سودان را به کشور مهمی برای قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل کرده است. موقعیت جغرافیایی سودان سبب شده این کشور از نظر دارابودن زمین‌های حاصلخیز کشاورزی غنی بوده و بدین‌وسیله به جذب سرمایه‌های خارجی بپردازد.
سودان از سال ۱۳۹۲ شروع به واگذاری آب و زمین‌های کشاورزی خود کرد، کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز به دلیل فقدان آب کافی برای کشاورزی و نیز محروم بودن از زمین‌های حاصلخیز به سرمایه‌گذاری در زمین‌های سودان پرداخته تا کشت فراسرزمینی خود را به این کشور منتقل کنند.
کشت فراسرزمینی فرایندی است که طی آن کشورهایی که با محدودیت تولید محصولات کشاورزی روبه‌رو هستند در یک کشور خارجی دارای شرایط محیطی مطلوب، به کشت محصولات غذایی پرداخته و آن‌ها را به کشور خود وارد می‌کنند. کشت فراسرزمینی باهدف دستیابی به امنیت غذایی، خودکفایی در تولید و کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی قابل‌کشت از دیگر کشورها انجام می‌شود.
سرمایه‌گذاری‌های کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در سودان
عربستان در سال ۱۳۹۸، بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در بانک مرکزی سودان سپرده‌گذاری کرد، ریاض همچنین در پروژه‌های مختلفی به‌ویژه در حوزه کشاورزی، انرژی و معادن در سودان سرمایه‌گذاری کرده است. اکنون عربستان بزرگ‌ترین شریک سرمایه‌گذاری سودان به شمار می‌رود که در ۵۱۲ پروژه از جمله ۲۵۰ پروژه کشاورزی بیش از ۳۵/۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است.
قطر نیز در بخش‌های کشاورزی، گردشگری، املاک و مستقلات و نیز بازسازی بنادر حدود ۴ میلیارد دلار در سودان سرمایه‌گذاری کرده است. سرمایه‌های امارات متحده عربی در سودان با مشارکت در ۱۱۵ پروژه به بیش از ۷ میلیارد دلار رسیده و کویت هم با رقم مشابهی سرمایه‌های خود در زمینه مخابرات، گردشگری و هتل‌داری در سودان منتقل نموده است. کشورهای عمان و بحرین نیز پیش از آغاز بحران سودان در صدد سرمایه‌گذاری در این کشور بودند.
باتوجه‌به آنچه گفته شد، میانجی‌گری کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای حل بحران سودان اقدامی در جهت محافظت از سرمایه‌های خود به شمار می‌رود، باوجودآنکه موقعیت استراتژیک سودان اهمیت این کشور را در بین کشورهای آفریقایی ارتقا داده؛ اما چنانچه سودان میزبان سرمایه‌های کلان و زمین‌های کشاورزی متعلق به کشورهای حوزه خلیج‌فارس نبود، حل بحران این کشور بدین میزان از اهمیت بالا برخوردار نمی‌شد.
سودان؛ مقصد مخاطره‌آمیز سرمایه
پیش از آغاز منازعه اخیر در سودان نیز مسائل زیادی سرمایه‌گذاری در این کشور را به اقدامی مخاطره‌آمیز تبدیل می‌کرد؛ عدم ثبات سیاسی و امنیتی، بروکراسی پیچیده و اخیر در رویه‌ها، درگیری‌های داخلی و نیز مشکلاتی از جمله راندمان پایین شبکه حمل‌ونقل و کمبود برق، انگیزه سرمایه‌گذاران برای ورود به این کشور را نابود می‌کردند.
بااین‌وجود کشورهایی نظیر عربستان، امارات، کویت و قطر تا به امروز در چنین بازار پر ریسکی حضور داشته‌اند؛ اما آیا این حضور ادامه خواهد یافت؟
فرجام سخن
سودان با دارابودن هفت مرز بین‌المللی کشور مهمی به‌حساب می‌آید و تحولات این کشور پای بسیاری از بازیگران خارجی را به سودان باز خواهد کرد. به‌عنوان‌مثال، مصر همسایه شمالی سودان به‌دقت رویدادهای این کشور را رصد کرده و با حمایت از ارتش ملی سودان در تلاش است تا ژنرال برهان قدرت را به دست گیرد چرا که سودان در پرونده سد النهضه در کنار مصر بوده است و تغییر دولت در این کشور ممکن است سبب اتخاذ مواضع متفاوتی دررابطه‌با پرونده آبی سد النهضه از جانب مقامات سودانی شده و امنیت آبی مصر را به خطر بیندازد.
از دیگر سو مسئله بحران انسانی و سیل مهاجرت نیز مصر و دیگر همسایگان سودان را نگران کرده است. بر اساس آخرین پیش‌بینی‌ها در صورت تداوم درگیری در سودان حداقل ۸۰۰ هزار نفر از شهروندان آواره خواهند شد.
از نظر اقتصادی، باوجودآنکه تخمین دقیقی از میزان خسارات جنگ در سودان پیش از پایان‌یافتن بحران وجود نخواهد داشت لکن بسیاری از تحلیلگران جهان عرب پیش‌بینی می‌کنند که فرار سرمایه هولناکی روی خواهد داد.
پس از هر جنگی پروژه‌های اقتصادی متوقف می‌شوند؛ اما آنچه شرایط را برای سودان سخت‌تر دیگر کشورها خواهد کرد اتکای این کشور به سرمایه‌های خارجی است، سرمایه‌هایی که در صورت تداوم بحران در این کشور، به‌احتمال زیادی خارج شده و انحطاطی وخیم را برای اقتصاد سودان رقم خواهد زد.
هدی یوسفی، کارشناس مسائل خلیج فارس
نظر شما