به گزارش خبرگزاری مهر، هیئت نظارت بر نشر کتاب های کودک و نوجوان در تیرماه 84 آیین نامه ای را در 14 ماده، 69 بند و 8 تبصره تدوین کرد که به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید و لازم الاجرا شد.
این آیین نامه شامل قواعد بازنویسی متون کهن، چگونگی درج آگهی در کتاب، چگونگی استفاده از قواعد دستوری زبان فارسی، چگونگی جایگزینی معادل های مناسب فارسی برای واژه های خارجی و... می شود. متن کامل آیین نامه به این شرح است:
ماده 1- مبنای قانونی
به استناد ماده مصوبات جلسات 147 ،148 و 149 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تشکیل هیئت نظارت بر نشر کتاب کودک و نوجوان و بر اساس تبصره 3 ماده یاد شده و با توجه به بخش های الف و ب ماده 3 مصوبه های مذکور، تهیه آیین نامه نظارت بر نشر کتاب کودک و نوجوان که از این پس آیین نامه نامیده خواهد شد در دستور کار هیئت نظارت قرار گرفت. این آیین نامه با هدف حمایت از حقوق کودکان، اعتلای فرهنگ و ادب، ترویج کتابخوانی، پاسداشت زبان فارسی و حفظ حرمت قلم و اهل قلم تهیه شده است.
ماده 2- دایره شمول
- کتاب کودک و نوجوان به آن دسته از کتاب هایی اطلاق می شود که برای گروههای سنی تا پایان 17 سالگی منتشر می شود و در این آیین نامه به اختصار "کتاب" نامیده می شود.
- ملاک کودکانه و نوجوانانه بودن، تشخیص کارشناسی خواهد بود.
- اشکال جدید کتاب شامل کتاب چند رسانه ای، کتاب بازی، کتاب گویا و موارد جدید دیگر پس از تایید هیئت نظارت مشمول این آیین نامه خواهد شد.
- کتاب های درسی (کتاب هایی که در مدارس به صورت رسمی تدوین می شود)، کتاب های کمک درسی و کمک آموزشی که کمتر از 48 صفحه باشد، نشریه های ادواری (شامل روزنامه ها، مجلات و...) دفاتر تمرین، رنگ آمیزی و نت موسیقی و جزوه های تکثیر محدود مشمول این آیین نامه نمی شوند.
- این آیین نامه ناظر بر کلیه اجزای کتاب خواهد بود.
ماده3- روش اجرا
- آیین نامه پس از تصویب نهایی منتشر خواهد شد و کلیه ناشران کتاب های کودک و نوجوان موظف به اجرای آن هستند. در صورت تخلف، موضوع به هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران ارجاع خواهد شد.
- به منظور نظارت بر حسن اجرای مفاد این آیین نامه، گروه هایی متشکل از کارشناسان در حوزه های تخصصی مختلف، در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل خواهد شد که از این پس به اختصار "گروه کارشناسی" نامیده خواهند شد. مجوز نشر کتاب پس از تایید این کارشناسان صادر خواهد شد.
تبصره: صدور مجوز کتاب های تئوری ادبیات و هنر کودک و نوجوان با هماهنگی گروه کارشناسی انجام خواهد شد.
- نحوه گزینش و کار این کارشناسان مطابق شیوه مصوب هیئت نظارت خواهد بود و هیئت نظارت بر چگونگی عملکرد این کارشناسان نظارت کامل خواهد داشت.
- ضروری است کلیه موارد بررسی، صدور مجوز و رسیدگی به شکایات، مطابق با این آیین نامه انجام پذیرد.
- نظرات گروه های کارشناسی باید با ذکر بند یا بندهایی از آیین نامه که به آن استناد شده، همراه باشد.
ماده 4 - مقررات عمومی
- نشر کتاب های کودک و نوجوان بدون اخذ مجوز ممنوع است.
تبصره: انتشار کتاب های غیرفارسی و کتاب هایی که اصطلاحا افست نامیده می شوند نیز مشمول آیین نامه خواهند بود.
- رعایت قوانین مربوط به حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان در نشر کتاب ضروری است.
- برای بررسی کتاب ارائه شناسنامه کامل، فیپا، شابک و ذکر گروه سنی مخاطبان ضروری است.
تبصره: درج موارد مذکور و نشانی ناشر و بهای کتاب در تمامی کتاب هایی که به چاپ می رسند ضروری است.
- در مورد آثار ترجمه شده، ارائه نمونه کتابی که برگردان از روی آن صورت گرفته است با درج کامل مشخصات آن در کتاب ترجمه شده الزامی است.
- پیامدهای معاهده نامه بین المللی حقوق معنوی ناشر و مولف (کپی رایت) برعهده ناشر است.
- ارائه نمونه نهایی کتاب برای صدور مجوز ضروری است. منظور از نمونه نهایی نسخه ای است که پس از دریافت مجوز عینا به چاپ می رسد.
- مستندات اطلاعات ادعا شده درباره کتاب در صورت درخواست باید ارائه شود.
- ظاهر کتاب که شامل قطع، جلد، جنس، خط، اندازه حروف، تصاویر، طراحی صفحات، کیفیت چاپ و ... می شود، نباید از حداقل تناسب با مخاطب بی بهره باشد.
- برای حفظ سلامتی کودکان، رعایت نکات ایمنی در تولید کتاب های کودکان ضروری است.
تبصره: دریافت مجوز لازم از مراجع قانونی به عهده ناشر است.
- کلیه مشخصات کتاب در مرحله درخواست مجوز و مرحله اعلام وصول باید یکسان باشد.
- در گونه های مختلف کتاب تصویر و متن باید از تناسب و هماهنگی برخوردار باشد.
- بازنویسی متون کهن و ادبیات ارزشمند عامه یا اقتباس از آنها به گونه ای که منجر به افت ارزش های آن شود، مجاز نیست.
- در هر گونه بازنویسی (اقتباس، بازنویسی، تلخیص، گزیده و...) ذکر منبع اصلی و نوع تغییرات الزامی است.
- متن و تصویر کتاب نباید متضمن وهن بزرگان و قهرمانان ملی و تاریخی، اولیا و معصومین (ع) و ارزش های اجتماعی باشد.
- لباس و ظاهر شخصیت های حیوانی در داستان ها نباید دربردارنده وهن به ارزش های اجتماعی باشد.
- درج آگهی های تجاری و تبلیغی مجاز نیست.
تبصره: آگهی کتاب های کودک و نوجوان دارای مجوز بلامانع است.
ماده 5 - زبان
- رعایت قوانین دستوری زبان فارسی و املای صحیح کلمات الزامی است.
- جایگزینی معادل های مناسب فارسی برای واژه های خارجی ضروری است.
- زبان اثر باید مبتنی بر واژگان پایه و ترکیبات زبانی مناسب گروه سنی مخاطب باشد.
- کتاب باید از یک رسم الخط واحد و رایج ماننده شیوه نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی و یا رسم الخط کتاب های درسی برخوردار باشد.
- نوشتن کلمات فارسی و زبان های محلی و بومی با حروف غیر فارسی مجاز نیست.
- به کارگیری حروف غیرفارسی در کتاب های فارسی در صورت ضرورت تنها در پانویس مجاز است.
- کتاب های کودک و نوجوان باید با زبان فارسی معیار نوشته شود و غلط آموزی نداشته باشد.
تبصره: شکسته نویسی و استفاده از زبان محاوره در موارد زیر بلامانع است:
الف: شعر پیش دبستانی که برای این گروه سنی خوانده می شود.
ب: گفتگونویسی داستان ها و نمایشنامه های نوجوانان.
ج: ترانه، ادبیات عامیانه و بازی های منظوم.
- به کار بردن اصطلاحات و واژه هایی که در عرف جامعه توهین، تحقیر و مستهجن تلقی می شوند، برای خردسالان و کودکان ممنوع است.
ماده 6- محتوا
موارد محتوایی ذیل، مانع صدور مجوز کتاب خواهد بود:
- تبلیغ و ترویج الحاد و انکار مبانی دین
- ترویج فحشا و فساد اخلاقی
- تحریک کودکان و نوجوانان علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ضدیت با آن
- ترویج و تبلیغ خرافه و فرق ضاله شناخته شده
- ترویج وتبلیغ نظام های استکباری، مداخله جو، استبدادی، سلطنتی و گروه های محارب و غیر قانونی
- پرداختن به اختلافات قومی، دینی و مذهبی به نحو تفرقه انگیز و اخلال در وحدت جامعه
- اخلال و تشکیک در تمامیت ارضی و استقلال کشور
- تمسخر و تضعیف غرور ملی و روح وطن دوستی و ایجاد روحیه خودباختگی در برابر فرهنگ و تمدن و نظامات بیگانه
- پرداختن به مطالبی که سبب تضعیف یا تحقیر اصول اخلاقی شود
- پرداختن به مطالبی که موجب تضعیف یا تخریب نهاد خانواده شود
- انتشار مطالب علمی، تاریخی، مذهبی و... نادرست و غیرمعتبر
ماده 7- ترجمه
- حفظ ساختار متن اصلی الزامی است
- دخل و تصرف در متن اصلی مجاز نیست
تبصره: در مواردی که برای اجرای این آیین نامه و یا رعایت ضرورت های فرهنگی مخاطب، تغییراتی در متن یا تصویر ضرورت یابد، این تغییرات نباید تصنعی و متکلفانه باشد و ناشر موظف است این تغییرات را به گروه کارشناسان اطلاع دهد.
- در ترجمه انواع داستان های کودکانه و نوجوانانه حاوی اشاراتی به زندگی و اعتقادات سایر ادیان، درج توضیح لازم به صورت پاورقی، در مواردی که با اعتقادات اسلامی مغایرت داشته باشد، الزامی است.
- ترجمه های شعر باید دارای حسن و بیان شاعرانه باشد.
- ترجمه کتاب های فارسی به زبان خارجی تنها با رعایت کامل ویژگی های زبان معیار مقصد و با توجه به مخاطب، مجاز خواهد بود.
- با توجه به جنبه آموزشی کتاب هایی که علاوه بر متن فارسی ترجمه آن را درج می کنند، رعایت اصول درست نویسی و تناسب با گروه های سنی هر دو زبان الزامی است.
ماده 8- شعر
- رعایت اصول اولیه شعری در قالب های مختلف شعر کودک و نوجوان ضروری است.
- موسیقی، صور خیال و صنایع مختلف شعری باید متناسب با گروه های مختلف مخاطب به کار رود.
ماده 9- داستان
داستان از نظر سبک و گونه باید با قواعد نوع خود منطبق باشد.
ماده 10- سایر متون ادبی
در نگارش نمایشنامه ها، رعایت قواعد حاکم بر این گونه ادبی ضروری است.
ماده 11- کمک درسی
محتوای کتاب های کمک درسی باید هماهنگی های لازم را با کتاب های درسی رسمی کشور داشته باشد.
ماده 12- هنر
کتاب هایی که از روی فیلمهای سینمایی و برنامه های تلویزیونی اعم از زنده و انیمیشن تهیه می شود فقط در مواردی مجاز است که : الف - از روی متن اصلی فیلمنامه تهیه شده باشد. ب - به تایید هیئت نظارت، دارای ارزش ادبی و هنری باشد.
ماده 13- دینی
- در این آیین نامه منظور از کتاب های دینی، کلیه کتاب های کودک و نوجوانی است که به یکی از موضوعات دینی مثل اعتقادات (اصول)، احکام (فروع)، شخصیت های مقدس، تاریخ و ... یکی از ادیان الهی می پردازد.
تبصره: سایر کتاب هایی نیز که بخشی از آن به موارد مذکور می پردازد، در آن بخش ها مشمول ضوابط ذیل خواهد بود.
- مستندات کتاب باید بر پایه منابع و مدارک معتبر تنظیم شده باشند و در صورت استناد به موارد مورد اختلاف از پشتوانه کارشناسی یا پژوهشی برخوردار باشند
- بخش هایی از متون ادبی خلاق همچون شعر و داستان که مشخصا در منابع معتبر موجود نیست و به دلیل منطق داستان، افزوده می شود باید دارای پشتوانه منطقی و براساس شناخت زمان، مکان، شخصیت ها و موقعیت ها باشد.
- درج فهرست منابع و مآخذ و در موارد نیاز، پانوشت ها الزامی است.
- تصویرگری کتاب دینی ضمن دارا بودن ارزش های حسی و تعالی جویانه نباید مغایرتی با اطلاعات منابع معتبر و پژوهش های تاریخی و یا جنبه قدسی وجود شریف معصومین (ع) داشته باشد.
- آوردن عبارات و واژه های نامانوس عربی باید با اعراب و علامت گذاری انجام شود.
- مرجع و مآخذ آیات (ذکر نام سوره و شماره آیه) و روایات از کتاب های معتبر باید در متن پانوشت یا انتهای کتاب مشخص شود.
- ترجمه آیات و روایات باید در متن یا پانوشت ذکر شود.
- نقل شبهات دینی به منظور آگاهی مخاطب بلامانع است؛ به شرط آن که با تحلیل و پاسخ دقیق و کافی همراه باشد.
ماده 14- سایر موارد
- ناشران و پدیدآورندگان کتاب در صورتی که به رای کارشناسی اعتراض داشته باشند می توانند شکایات خود را کتبا به هیئت نظارت ارائه کنند.
- در کلیه مواردی که این آیین نامه به آن نپرداخته است بر اساس نظر هیئت نظارت عمل خواهد شد.
- این آیین نامه هر دوسال یک بار، طی جلساتی مورد بررسی اعضای هیئت نظارت قرار خواهد گرفت تا نسبت به حذف و اضافاتی که ضروری تشخیص داده شود تغییرات احتمالی صورت گیرد. تغیرات احتمالی، پس از تصویب هیئت نظارت قابل اجراست.
این آیین نامه در 14 ماده، 69 بند و 8 تبصره در تاریخ 5/4/84 توسط هیئت نظارت بر نشر کتاب کودک و نوجوان تهیه ودر تاریخ 31/5/84 به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجراست.
نظر شما