گزارش مهر از آخرین وضعیت تولید نان در کشور

به گزارش خبرنگار مهر، در شرایط کنونی دولت نهم با گنجاندن ارقامی در بودجه سال جاری برای صنعتی کردن نان در کشور نشان داد که عزم خود را برای کیفی کردن پخت نان و از سوی دیگر اقتصادی کردن آن جزم کرده است. چراکه از یک سو یارانه پرداختی به گندم و آ رد و از سوی دیگر صرف شدن این میزان از یارانه تنها برای دستمزد کارگران کشور را در زمینه تولید نان در شرایطی قرار داده که نه مردم و نه مسئولان از شرایط کنونی پخت نان در کشور راضی نیستند.

میزان یارانه تخصیصی و پرداختی گندم و آرد در سال گذشته معادل 25هزار و 870 میلیارد ریال بوده که این میزان در قانون بودجه سال جاری معادل 25هزار و 62 میلیارد ریال منظور شده است. این فرآیند ادامه سیاست موفقیت آمیز پرداخت نقدی بهای گندم خریداری شده از کشاورزان است که از سال گذشته در قالب نظام جام بانک ملت در کمترین زمان امکان پذیر شد.

این اصلاح شیوه پرداخت علاوه بر ایجاد رضایت و افزایش انگیزه توسعه مجدد برای کشاورزان، موجب تسریع و تسهیل در روند خرید شده و امکان دسترسی به هنگام به اطلاعات خرید از طریق نظام یارانه ای متمرکز را فراهم کرده است.

جایگاه یارانه آرد و گندم

گندم در میان محصولات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه هم در جیره غذایی و تامین کالری مورد نیاز مردم به لحاظ کمی و کیفی و هم درچگونگی تقاضا و کمیت و کیفیت آن نقش مهم و فراوانی دارد.

اگرچه سابقه کشت گندم در ایران بسیار طولانی است اما تولید این محصول طی دوره های مختلف و تحت تاثیر پدیده های اقتصادی، اجتماعی و شرایط آب و هوایی با نوسان های زیادی همراه بوده است؛ به گونه ای که طی سالهای قبل از دهه چهل در زمینه تولید گندم خودکفا بوده ایم؛ اما در سالهای بعد تولید با نوسان هایی رو به کاهش نهاد و دوباره از سال 83 به خودکفایی در تولید گندم رسیدیم.

میزان خرید تضمینی گندم در سال گذشته به حدود 12 میلیون تن رسید و در سال جاری نیز خرید 5/12 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان پیش بینی شده است که حتی در برخی آمارها به 15 میلیون تن نیز می رسد.

با توجه به نقش و میزان مصرف نان در تامین کالری مورد نیاز افراد جامعه به خصوص در طبقات پایین و با توجه به میزان کشش نان مصرفی، تامین نان با قیمت مناسب همواره یکی از دغدغه های دولت بوده است. حجم و میزان یارانه پرداختی در این بخش نیز گواه صادقی بر این ادعا است.

از سوی دیگر، مشاهده میزان یارانه پرداختی به بخش گندم و آرد در فاصله سالهای 80 تا 86 نشانگر این است که میزان یارانه به گندم و آرد در فاصله مذکور به ترتیب 7500،  13759، 16859، 7/17902، 22524، 24570 و 24822 میلیارد ریال و یارانه کالاها و خدمات اساسی نیز به ترتیب 9677، 21829، 28436، 36397، 51610، 56434 و 53067 میلیارد ریال بوده است.

مقایسه این آمار نشانگر این است که سهم یارانه گندم از کل یارانه در این فاصله زمانی به ترتیب 5/77، 03/63، 2/59، 49، 6/43، 5/43 و 5/46 درصد بوده است.

اگرچه در این راستا بسیاری از مسئولان معتقدند که یارانه پرداختی به نان تنها به دستمزد کارگران تعلق می گیرد.  در این راستا حبیب مزروعی قائم مقام معاونت بازرگانی شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران در گفتگو با مهر از صرف 70 درصد یارانه سالانه سه هزار میلیارد تومانی دولت در بخش نان برای دستمزد کارگران نانوایی ها خبرمی دهد. وی می گوید: با صنعتی شدن نانوایی ها، یارانه های نان منطقی تر توزیع می شود.

 مزروعی تصریح کرد: سالانه سه هزار میلیارد تومان یارانه به گندم، آرد و نان تعلق می گیرد در حالیکه قیمت آرد تنها 5تا7 درصد قیمت تمام شده نان است و بیش از 70 درصد قیمت نان دستمزد نیروی انسانی است. از سوی دیگر، می توان با این رقم هر سال سه هزار کارخانه یک میلیارد تومانی راه اندازی کرد.

این درحالی است که با توجه به اجرای طرح خودکفایی گندم و افزایش تولید و از سوی دیگر رشد قیمت خرید تضمینی گندم آمار خرید گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به تدریج افزایش یافته که با جایگزینی گندم داخلی با وارداتی، با توجه به تفاوت قیمت تولید داخلی با گندم وارداتی میزان یارانه مورد نیاز افزایش یافته است.

از سوی دیگر افزایش قیمت خرید تضمینی و رشد هزینه های تبعی خرید و تبدیل گندم و آرد، میزان یارانه مورد نیاز را افزایش داده است؛ این درحالی است که با عنایت به رشد جمعیت میزان تعهدات دولت در خصوص توزیع آرد یارانه ای طی سالهای اخیر افزایش یافته که البته با آزادسازی آرد سهمیه صنف و صنعت از سال 85 بخشی از تعهدات دولت در این بخش کاهش یافته است.

با توجه به تدابیر اتخاذ شده در بخش گندم و آرد طی یک سال اخیر در خصوص آزادسازی سهمیه آرد صنف و صنعت و کاهش تصدی گری های دولت در این بخش، میزان تعهدات تامین و توزیع آرد یارانه ای توسط دولت در سال جاری با تصویب شورای اقتصاد به حدوود 8804 هزار تن بالغ شده است. ضمن اینکه تامین و توزیع این میزان آرد با عنایت به هزینه های مترتب آن بالغ بر 24هزار و 822 میلیارد ریال یارانه نیاز خواهد داشت.

اصلاح ساختار پرداخت یارانه گندم و آرد

بررسی میزان و قیمت خرید تضمینی گندم در سالهای 80 تا 86 نشانگر این است که قیمت خرید تضمینی در فاصله این سالها به ترتیب 1050، 1300، 1500، 1670،1870، 2050 و 2050 ریال در هر کیلو بوده است که نشانگر سیرصعودی حاکم بر افزایش پرداخت یارانه ها است.

از سوی دیگر مشاهده می شود علیرغم افزایش قیمت خرید تضمینی میزان خریدهای تضمینی در فاصله سالهای مذکور افزایش یافته است. به نحوی که در فاصله این سالها به ترتیب 5670، 8644، 10299، 10927، 11404 و 12500 هزارتن بوده است.

شیوه فعلی پخت نان و پرداخت یارانه باعث شده که نان با کیفیت پایین و ضایعات بالا پخت شود و شاهد مصرف بی رویه نان و قاچاق آرد باشیم. مواردی مانند عدم رعایت موارد بهداشتی اعم از مرحله نگهداری گندم تا پخت نان، پرداخت یارانه به تمام اقشار جامعه به اندازه یکسان، قابت بودن قیمت فروش آرد و افزایش سنواتی یارانه مورد نیاز با توجه به افزایش قیمت تمام شده آرد، عدم آشنایی مصرف کنندگان به نحوه صحیح نگهداری نان و استفاده از نان خشک برای تغذیه دام از دیگر معضلات روش فعلی پخت نان محسوب می شود.

در این راستا به منظور رفع و کاهش برخی از نقص های یادشده در سال جاری مقرر شده به منظور بهبود کیفیت، کاهش ضایعات و کاهش هزینه تولید، جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت نان و تولید نان با رعایت اصول بهداشتی و تامین سلامت مردم دولت موظف است تمهیدات لازم را از طریق بخش خصوصی، تعاونی و بخش عمومی غیردولتی با اولویت شرکت هایی که از تجمیع واحدهای نان سنتی تشکیل می شود نسبت به احداث واحدهای نان صنعتی انبوه اقدام کند.

منابع مورد نیاز این جزو تا مبلغ هزار میلیارد ریال معادل ارزی 4450 میلیارد ریال از حساب ذخیره ارزی و هزار میلیارد ریال از محل تسهیلات ریالی تبصره 2 تامین می شود.

به گزارش مهر، با عنایت به مزایای تولید نان به شیوه صنعتی از جمله افزایش کیفیت و ماندگاری، کاهش هزینه تولید، رعایت اصول بهداشتی، تولید اقتصادی نان و استفاده بهینه از منابع و امکانات مالی این بخش می توان گفت اصلاح شیوه پرداخت یارانه گندم و آرد منوط به اجرای سیاست یاد شده یعنی تغییر شیوه پخت نان است البته در کنار این واحدها، واحدهای تولید نان به روش سنتی نیز فعال خواهند بود.

بنابراین می توان گفت درخصوص یارانه گندم و آرد، اصلاح شیوه پخت نان و حرکت به سمت تولید نان های صنعتی، کاهش قیمت تمام شده ، تولید داخلی و رسیدن به خودکفایی اقتصادی در تولید گندم کاهش تدریجی تعهدات دولت در بخش گندم و آرد از جمله اقدامات مهم و لازم الاجرا است.