آشفتگی در بازار کیت‌های آزمایشگاهی کشور

به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری مهر کمبود کیت‌های آزمایشگاهی مسئله‌ای است که طی چند ماه گذشته مسئولان آزمایشگاهی از آن گله مند هستند، چرا که نه تنها سرعت انجام آزمایش‌ها را پایین آورده بلکه تشخیص بیماری‌ها در کشور را دچار اختلال کرده است و در حال حاضر یکی از مشکلات جدی حوزه سالمت محسوب می‌شود.

به ادعای بسیاری از مدیران آزمایشگاهی کمبود کیت‌های آزمایشگاهی، اجباری برای خرید کیت‌های قاچاقی است که با قیمت چندین برابری به فروش می‌رسد.

میر مجید مصلایی فارغ التحصیل دکترای علوم آزمایشگاهی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که سابقه فعالیت در آزمایشگاه‌های مختلف دولتی و خصوصی را دارد و در سال‌هایی رئیس بخش آزمایشگاهی بیمارستان بقیه الله اعظم و بیمارستان جماران بوده درخصوص اینکه این روزها در آزمایشگاه‌ها از چه نوع کیت‌هایی استفاده می‌شود گفت: در آزمایشگاه‌ها انواع کیت‌ها و روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد برای مثال روش‌های الایزا و کمی لومینسانس، الکتروکمی لومینسانس و الفا، برخی از این اسامی هستند، در واقع از کیت‌های روش‌های فوق برای پوشش تست و … را شامل می‌شود HIV های روش‌های ایمنواسی که عمدتاً تست‌های هورمونی و عفونی مانند هپاتیت و ECL که با آنها تست‌های متعدد و متنوعی را انجام می‌دهیم. من خودم در آزمایشگاهی که هستم از الایزا و هم از روش ecl استفاده می‌شود. اما به دلیل دقت، سرعت و صحت کیت‌های کمی لومینسانس و الکتروکمی لومینسانی تلاش می‌کنیم تا حد امکان از کیت‌های فوق استفاده کنیم.

وی در پاسخ به این سوال که چطور کیت‌های مورد نیاز آزمایشگاه خود را تأمین می‌کند گفت: نه تنها ما بلکه تمامی آزمایشگاه‌ها برای تأمین کیت‌های مورد نیاز خود با مشکل رو به رو هستند. اگر نگوییم ۱۰۰ درصد بیش از ۹۷ درصد آزمایشگاه‌ها کیت‌های مورد نیاز خود را از طریق تأمین کننده و توزیع کننده ها تهیه می‌کنند، به این معنی که خودشان از خارج وارد نمی‌کنند. در مورد سیستم‌های بسته باید از نمایندگی‌های مستقر در کشور خرید کرد اما در مورد سیستم‌های باز نمایندگی‌های مختلفی هم در بحث الایزا و سایر روش‌های موجود، که می‌توان از آنها کیت‌های مختلف بیوشیمی، سرولوژی، هورمونی، ژنتیک و… خرید کرد. باید در نظر داشته باشید که تعداد آزمایشگاه‌هایی که خودشان اقدام به واردات کیت می‌کنند بسیار معدود است و بیشتر آزمایشگاه‌ها خرید خود را از نمایندگی‌ها انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: این مشکلات از حدود ۳ سال پیش تاکنون در بحث تأمین کیت‌های آزمایشگاهی در مورد سیستم‌های بسته پیش آمد و شرکت‌های تأمین کننده نتوانستند به انداه نیاز کیت تولید کنند و اکثر آزمایشگاه‌ها برای تأمین نیاز خود با مشکلات فراوانی رو به رو شدند که البته این موضوع کمبود، به کیت‌های معمول دیگر نیز بسط داده شد.

مصلایی گفت: باید در نظر داشت که مشکل تنها به تأمین کیت برنمی گردد، بسیاری از دستگاه‌های سیستم‌های بسته، علاوه بر کیت نیاز به محلول‌ها و اقلام مصرفی دیگری هم دارند که مخصوص خود آن دستگاه می‌باشد و در بسیاری موارد کیت موجود است اما محلول آن وجود ندارد زیرا مسیر واردات آنها با یکدیگر فرق می‌کند. بنابراین تأمین آنها باید به صورت همزمان انجام شود.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به مشکلات موجود در بخش تأمین کیت، آزمایشگاه‌ها چگونه کیت‌های مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند؟ گفت: همین موضوع موجب شده تا آزمایشگاه‌ها برای تأمین نیاز خود به سراغ خرید اجناس قاچاق بروند. من به صراحت اعلام می‌کنم درصد زیادی از آزمایشگاه‌ها حتی اگر اعلام نکنند از کیت‌های قاچاق استفاده می‌کنند. آزمایشگاه‌ها و به خصوص آزمایشگاه‌های بزرگ کشور که تست‌های تخصصی و فوق تخصصی انجام می‌دهند ناچارند کیت قاچاق بخرند.

مصلایی گفت: مسؤولان بر مبنای آئین نامه می‌توانند مستقیم با مسئولان آزمایشگاه برخورد کنند. اما نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که علی رغم خرید کیت با قیمت بالاتر از قاچاقچی نمی‌توانند حتی یک ریال تعرفه دریافتی خود را افزایش دهند. این موضوع اگر برای مدت کوتاه و تأمین نیاز بیماران باشد مشکلی ندارد اما ما آزمایشگاهی‌ها ۳ سال است که با مشکل تأمین کیت رو به رو هستیم.

وی در پاسخ به این سوال که به نظر شما چرا آزمایشگاه‌ها از کیت‌های قاچاق برای رفع نیازهای خود استفاده می‌کنند و وضعیت سلامت، کیفیت و قیمت این کیت‌های قاچاق به چه صورت است گفت: همانطور که پیش تر اشاره کردم به دلیل کمبود کیت در بازار بسیاری از آزمایشگاه‌ها ناچارند برای رفع نیاز خود و انجام امور مربوط به بیماران خود کیت‌های قاچاق را چندین برابر قیمت خریداری کنند که البته در مورد شرایط نگهداری این کیت‌ها و کیفیت آنها تردید وجود دارد. به عنوان مثال وقتی کیتی را با چندین برابر قیمت خرداری می‌کنیم و منتظریم از مرز وارد شود اما نمی‌دانیم شرایط نگهداری آن چگونه بوده است. اما زمانی که آزمایشگاه‌ها با کمبود کیت رو به رو هستند و نمی‌توانند کیت‌های مورد نیاز خود از بازار معمول تهیه کنند مجبور به خرید قاچاق می‌شوند.

این متخصص علوم آزمایشگاهی گفت: همانطور که توضیح دادم تنها بحث نیاز است که موجب می‌شود تا با قیمت‌های گزاف از قاچاقچیان با کالا خرید که البته علاوه بر قیمت بسیار بالاتر تا چندین برابر قیمت اصلی کالا، هر بار مجبور می‌شویم تا برندهای مختلف خریداری کنیم که همین موضوع موجب می‌شود در نتیجه تست‌ها و روند کنترل کیفی آنها با مشکل رو به رو شویم.

وی درخصوص اینکه نقش سازمان‌هایی مانند وزارت بهداشت و اداره تجهیزات پزشکی برای حل مشکلات مربوط به این بخش را چگونه می‌بینید؟ گفت: مشکل اصلی در بحث تأمین کیت و معضلات مربوط به کمبود کیت در کشور به این موضوع مربوط می‌شود که مسئولان در این حوزه چه در وزارت بهداشت و چه در بخش‌های دیگر هیچ آمار درست و دقیقی از میزان نیاز کشور به کیت‌های معمول مورد استفاده ندارند و اگر هم فردی عددی اعلام می‌کند با اطمینان می گویم که این عدد درست نیست و صرف اعلام عدد بی پایه کافی نیست.

وی ادامه داد: به عنوان مثال می‌توان با در نظر گرفتن تعداد حدودی انجام تست‌هایی مانند تست قند خون که آزمایش متداولی است به میزان حدودی کیت‌های مورد نیاز دست پیدا کرد. اما متأسفانه چنین آمار نسبتاً دقیقی در کشور ما وجود ندارد و هیچ مرجعی نیست که بتواند چنین آماری را حتی حدودی منتشر کرده و در اختیار مسئولان دیگر قرار دهد.

مصلایی گفت: بنابراین اگر این سازمان‌ها می‌خواهند اقدام مؤثری در بحث تأمین کیت انجام دهند باید بتوانند ابتدا میزان نیاز کشور را مشخص کنند و سپس در بحث تأمین وارد موضوع شوند که دوباره شاهد مشکلات مربوط به کمبود کیت و معضلات این چنینی در این حوزه نباشیم.