ضرورت هوشمند شدن مدارس در کشور/ هوش مصنوعی جایگزین معلم نمی شود

دکتر محمد هادی بکایی در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص وضعیت استفاده از فناوری‌های نوین و به‌خصوص هوش‌مصنوعی در مدارس گفت: در دنیا نحوه استفاده از فناوری‌های نوین به خصوص هوش مصنوعی در فرایندهای اصلی مدارس مطالعه می‌شود اما متأسفانه در ایران در این مورد عقب هستیم و اگر به این مساله و ورود فناوری‌های نوین به مدارس توجه نکنیم احتمال اینکه در آینده با بحران جدی روبرو شویم بسیار زیاد خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه دوران کرونا تأثیر به سزایی در استفاده از فناوری در مدارس داشته است، افزود: هرچند تا قبل از دوران کرونا زیرساخت‌های فناوری‌محور در مدارس وجود نداشت و با شروع کرونا کیفیت آموزش به شدت در بسیاری از مدرسه‌ها پایین آمد، اما در آن دوران فرصت خوبی به وجود آمد تا فرهنگ استفاده از فناوری و ابزارهای کمک آموزشی و به‌خصوص کلاس‌های آنلاین شکل بگیرد که در این زمان خیلی از مدارس توانستند از این فرصت استفاده کرده و این زیرساخت‌های فنی و فرهنگی را در مدرسه‌های خود ایجاد کنند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه با تاکید بر اینکه آینده آموزش وابسته به استفاده از فناوری است تصریح کرد: در حال حاضر و با حضوری شدن مدارس متأسفانه تمام زیر ساخت‌های فنی و فرهنگی که در دوران کرونا ایجاد شده بود در حال از بین رفتن است و مدارس و آموزش و پرورش توجهی به این مساله ندارند که آینده آموزش وابسته به استفاده از فناوری است و آن طور که در صدر اخبار جهان ابزارها و فناوری‌های مربوط به استفاده از هوش مصنوعی مطرح است به زودی همه بخش‌های اجرایی، عملیاتی و آموزشی ارکان دولت‌ها با مزایا و چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی درگیر خواهند شد و آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود.

وی با بیان اینکه همه چیز وابسته به انتخاب ما خواهد بود، گفت: می‌توانیم مثل برخی از مباحث نوظهور منتظر بنشینیم و فاصله علمی به وجود آمده را مشاهده کنیم و یا می‌توانیم فعالانه ورود نموده و با برنامه‌ای فکر شده و منطقی پای این ابزارها را به مراکز آموزشی‌مان باز کنیم.

این فعال فناور در حوزه هوش مصنوعی افزود: در دنیا، مجلات و کنفرانس‌های متعددی از حدود ۲۰ یا ۳۰ سال پیش برای استفاده از فناوری‌های داده‌کاوی و هوش مصنوعی در حوزه آموزش فعال هستند و مطالعات همه‌جانبه‌ای در آن‌ها انجام و منتشر شده است. اما متأسفانه در ایران در این زمینه بسیار عقب هستیم. تا جایی که حتی نیاز به فناوری و هوش مصنوعی در اغلب مدارس و برای مدیران مدارس حس نمی‌شود و برای آن برنامه‌ای نیز وجود ندارد.

بکایی در ادامه با اشاره به اینکه برخی‌ها به موضوع استفاده از فناوری و هوش مصنوعی و جایگزینی آن با معلم انتقاد دارند گفت: استفاده از فناوری در آموزش، به این معنا نیست که دنبال جایگزین کردن نقش معلمی هستیم. بلکه استفاده از فناوری برای تسهیل فناوری‌های تکراری و زمان بر است تا به این صورت زمان معلم‌ها برای رسیدن به کارهای با اهمیت‌تر برای بهبود فرایند آموزش و ارتباط مؤثرتر و هدفمندتر با دانش‌آموزان باز شود.

وی ادامه داد: باید زیرساخت‌های استفاده از فناوری در مدارس به وجود بیاید تا برخی از فرآیندها همچون فرایندهای اداری، مالی، آموزشی و.. باکیفیت بالاتری انجام شود و به اندازه کافی فرصت برای مدارس باشد تا نقش موثرتری در آموزش دانش‌آموز ایفا کند.

بکایی در ادامه با اشاره به اهمیت فراهم شدن زیر ساخت‌های فناوری و اجرایی شدن هوش مصنوعی در مدارس گفت: مهمترین پیش‌نیاز برای استفاده از فناوری‌های نوین به‌خصوص هوش مصنوعی در مدرسه‌ها ایجاد داده‌ها و تجربیاتی است که بر اساس آن بتوان الگوریتم‌های هوش مصنوعی را آموزش داد. برای این کار باید زیرساخت‌هایی در مدارس فراهم شود که داده‌ها ذخیره شده و از بین نرود. به این منظور سامانه‌های جامع مدیریت مدرسه‌ها ایجاد شده است. در حال حاضر در دنیا ۲۰ محصول از کشورهای مختلف وجود دارد که دسترسی به تمام فرایندهای اصلی اداری و آموزشی یک مدرسه را الکترونیکی و هوشمند کرده‌اند و در نتیجه تمام داده‌ها به خوبی ذخیره شده و در مسیر درست استفاده می‌شود.

وی به وظیفه اصلی ۲۰ شرکت خارجی‌ای که سامانه جامع مدیریت هوشمند مدرسه ارائه داده‌اند اشاره و بیان کرد: تمام فرایندهایی که یک مدرسه احتیاج دارد از ثبت‌نام دانش آموزان تا عقد قرارداد با همکاران و سیستم‌های پرسنلی و سیستم‌های مالی و آموزشی و تغذیه و پرونده سلامت و سرویس مدرسه و… را در قالب یک سامانه یکپارچه و جامع به مدرسه‌ها ارائه داده و بازار بسیار خوبی هم در خارج از کشور دارند. اما در ایران این بازار رقابتی وجود ندارد و تعداد محدودی شرکت در این حوزه فعال هستند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات با اشاره به اینکه استفاده از فناوری و تشکیل یک سامانه جامع در اولویت مدارس ایران نیست تصریح کرد: در حال حاضر زیرساخت‌هایی که برای این فناوری در مدارس به وجود آمده در حال خراب شدن است و متأسفانه هیچ به فکر آینده سیستم آموزشی نیستیم و این در آینده بحران‌های جدی ایجاد خواهد کرد. لازم است در گام اول مدیران و مسئولین مدارس علی‌الخصوص مدارس غیر دولتی که در بخش فناوری‌های جدید علاقمند تر و پیگیرتر هستند را آموزش و توجیه نمود تا در اسرع وقت زیرساخت‌های لازم برای پررنگ‌تر کردن استفاده از فناوری در لایه‌های مختلف مدرسه را با استفاده از توان شرکت‌های فعال و تأیید شده داخلی ایجاد کرده و تا حد امکان مفهوم واقعی هوشمند سازی در مدارس را از سطح تابلوی هوشمند و ویدئو پروژکتور به نرم‌افزار و سخت‌افزار واقعی هوشمندسازی تغییر دهند.

وی در پایان گفت: متأسفانه اولویت مدارس ما استفاده از چنین زیرساخت‌هایی نیست. مدیران مدارس ما به این فکر نمی‌کنند که اگر چند سال دیگر استفاده از چنین زیرساخت‌هایی یک انتخاب نبوده و تبدیل به یک باید شود، آن‌ها نمی‌توانند این زیرساخت‌ها را هم از بعد فنی و به‌خصوص از بعد فرهنگی یک‌شبه ایجاد کنند. بنابراین باید همگی از امروز به فکر آینده بوده و شرایط را برای استفاده از این زیرساخت‌های فناور محور در مدارس خود مهیا کنند.