خبرگزاری مهر، گروه استانها: دنیای صنایع دستی ایرانی با تنوع فوق‌العاده خود آنقدر بزرگ است که می‌توان آن را به چندین بخش تقسیم کرد، در این بین صنایع دستی پارچه‌ای در زمره رشته‌هایی به شمار می‌رود که در گذشته اغلب، هنر دست زنان روستایی و عشایر بوده است.
مهارت و ابتکار ایرانیان در هنر بافندگی سابقه‌ای بس طولانی دارد بیان این مطلب بدان جهت است که پارچه بافی در زابلستان قدمتی افزون برپنج هزار سال دارد و تکه پارچه‌های دست بافت کشف شده در شهر سوخته نمونه‌ای از این هنر در پنج هزار سال پیش است.
همچنین روی تیغه مفرغی تبری که با سفال‌های عهد اول شوش به دست آمده، به تأثیر املاح مسی، نقشی از پارچه‌ای که به آن پیچیده بودند به جامانده که از آن معلوم می‌شود در حدود سه هزار تا سه هزار و پانصد سال پیش از میلاد، بافتن پارچه لطیف حتی با چرخ بافندگی دقیق معمول بوده است.
هنر صنعت پارچه‌بافی ازگذشته‌های دور از رواج نسبتاً خوبی برخوردار بوده که ابریشم بافی، حوله بافی، اِحرامی بافی، بَرَک بافی، کرباس بافی، چادر شب‌بافی، سیاه چادر بافی، جاجیم بافی جزو رشته‌های بومی و سنتی آن است.
پارچه یا بهتر بگوییم پوشش یکی از نیازهای اولیه بشر بوده که در طول دوره‌های مختلف تاریخ دارای فراز و نشیب بوده است، شیوه‌های تولید یا گونه‌های تولیدی آن به طوری که در یافته‌های شهر سوخته با پیدا شدن تعداد قابل توجهی ابزار گوناگون بافندگی و ریسندگی چوبی، گلی، سفالی و فلزی که نشانگر وجود صنعت بافندگی در آن دوره بوده است و نمونه‌های اعجاب انگیزی از پارچه یافت شده، این امر را به وضوح نشان می‌دهد.
در مسیر هنر پارچه بافی آنچه از هزاره‌های قبل از میلاد تاکنون مشخص و مشهور است خودکفایی مردم سیستان در تولید مواد اولیه صنایع مختلف به خصوص پارچه بافی بوده آنچنان که تا همین سده اخیر تمام مراحل تهیه و تولید پارچه توسط خود مردم و خانواده‌ها انجام می گرفته است یعنی از مرحله کاشت و برداشت پنبه و یا تهیه پشم و موی دام گرفته تا ریسندگی و آماده سازی آنها که همه با ابزار سنتی و ویژه انجام می شده است.
هم اکنون این محصول و دست بافته ارزشمند به عنوان یک میراث معنوی از گذشته به یادگار مانده و همچنان یکی از نشانه‌های سنتی-فرهنگی ایران به حساب می‌آید.
قدیمی ترین پارچه ایران مربوط به شهر سوخته زابل
یکی از کارشناس ارشد میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان در این باره با بیان اینکه قدیمی ترین پارچه در ایران متعلق به شهر سوخته زابل است، افزود: بخشی از این پارچه در موزه بزرگ شهرستان زاهدان به نمایش گذاشته شده است.
حسین سرحدی با تاکید بر این مطلب که یکی از هنرهای منحصر به فردی که در شهر سوخته وجود داشته هنر پارچه بافی است، ادامه داد: پارچه در هزاره سوم میلادی در این شهر بافته می شده و به این طریق که گونه‌های پارچه‌های مختلف از الیاف مختلف گیاهی، حیوانی، کنف، پنبه و موی حیوان را در رنگ‌های مختلف می‌بافتند و استفاده می‌کردند.
به گفته وی، موارد استفاده از این پارچه‌ها مختلف بوده به طوری که پارچه‌های ریزباف را برای تدفین خانم‌ها یا بچه‌ها استفاده و پارچه‌های درشت باف را برای دوخت لباس و تدفین آقایان استفاده می‌کردند.
کارشناس ارشد میراث فرهنگی استان اظهار کرد: با توجه به اینکه این شهر صنعتی بوده و بیشتر مردم آن به پارچه‌بافی مشغول بوده‌اند این پارچه به نقاط مختلف که با شهر سوخته ارتباط داشته‌اند صادر می شده که این هم برای هنرمندانی که در این رشته فعالیت می‌کردند راه امرار معاش مردم بوده و در اقتصاد شهر سوخته تأثیر به سزایی داشته است.
مریم رمضانی بانوی کارآفرینی است که دست عده‌ای از زنان سرپرست خانوار را گرفته و زمینه مناسبی برای اشتغال آنها فراهم کرده است.
اشتغالزایی برای ۶۰۰ نفر
این بانوی کارآفرین در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: هدف بنده از روی‌آوردن در این عرصه علاوه بر اشتغالزایی و کمک به تأمین معاش خانواده‌ام، ایجاد کار برای سایر بانوانی بود که علاقه‌مند به فعالیت در این فضا هستند؛ اما به علت عدم یادگیری مهارت در خانه بیکار بودند.
وی بیان کرد: از سال ۹۴ در رسته پارچه بافی با توجه به علاقه‌ای که داشتم ورود کرده و پس از سپری کردن دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی که به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار می‌شد موفق به اخذ گواهینامه مهارتی شدم و در این عرصه به بیش از ۶۰۰ نفر آموزش دادم.
این بانوی کارآفرین در ادامه از مسئولان خواستار حمایت به‌خصوص در بحث فروش و صادرات کالاهای تولیدی شد و گفت: حمایت تنها خواسته کارآفرینان از متولیان امر است تا شاهد رشد تولید در کشور باشیم و بتوانیم در سالی که رهبر انقلاب به‌عنوان «مهار تورم، رشد تولید» نام‌گذاری کردند با جدیت بیشتر در مسیر انواع تولیدات گام برداریم.
رمضانی در خصوص نحوه فروش و بازاریابی محصولات، اضافه کرد: برای عرضه و فروش هنرهای تولیدی‌مان از ظرفیت فضای مجازی بهره‌مند شدیم و در این زمینه اقدام به فروش صنایع‌دستی در شبکه‌های اجتماعی کرده‌ایم، که این اقدام علاوه بر دلگرمی هنرجویان سبب ارتقای بازار فروش و شناسایی این هنر شد.
فعالیت بیش از ۵۰ هزار صنعتگر فعال در عرصه صنایع دستی سیستان و بلوچستان
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان در این خصوص با اشاره به اینکه صنایع‌دستی فرصتی کم‌نظیر برای اشتغال‌آفرینی است و این حوزه به حجم سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارد، گفت: جامعه هدف استان در عرصه صنعتگران به میزان ۵۰ هزار نفر است که این افراد رسماً مجوز فعالیت صنایع‌دستی دارند، از سوی دیگر چندین برابر از این آمار نیز افرادی در منازل خود بدون مجوز به‌صورت فصلی مشغول به اشتغال و فعالیت هستند که این‌ها هم در زمره صنعتگران به شمار می‌روند.
علیرضا شه‌بخش در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: علاقمندان و فعالان در این حوزه پس از دوره‌های رایگان آموزشی که سالانه سه بار برگزار می‌شود مهارت‌های لازم را کسب کرده و پس از شرکت در آزمون موفق به اخذ گواهینامه‌های معتبر در عرصه کارگاه‌های انفرادی، گروهی، کارت صنعتگری، جواز تأسیس و غیره می‌شوند.
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان ادامه داد: در حال حاضر در عرصه صنایع دستی ۱۳ گروه شغلی در ۲۴ رشته مشغول به فعالیت هستند که بالاترین حجم را رشته رودوزی‌ها با زیرمجموعه (سکه دوزی، خامه دوزی، سوزن دوزی، پته دوزی، سیاه دوزی وغیره) به خود اختصاص داده، افزون بر آن، رشته سفال و حصیربافی در رتبه دوم و سوم قرار دارند.
وی بیان کرد: ارائه تسهیلات کم‌بهره بانکی، تحت پوشش بیمه ای قراردادن، ارائه آموزش‌های رایگان برای شاغلین و عموم از جمله اقدامات و حمایت‌های صورت‌گرفته از صنعتگران است.
نظر شما