«طشت‌گذاری» آیینی که از کربلا و آب نشان دارد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: آنها که جانشان به عشق حضرت حسین (ع) پیوند خورده، آب را که می‌بینند به او می‌اندیشند و چون عطش را احساس می‌کنند، به یاد کربلا آه از نهادشان برمی‌خیزد. از این رو آب در باور و فرهنگ عزاداران محرم، نمادی با جایگاه ویژه محسوب می‌شود.

و اما وقتی سخن از آب و سوگواری به میان می‌آید، تصاویری شکوهمند از آئین طشت گذاری در اذهان جان می‌گیرد. می‌گویند برگزاری این آئین از دوران حکومت صفویان آغاز شده و تا به امروز ادامه یافته است. واقعیت این است که اصالت این آئین به شهرستان اردبیل باز می‌گردد که به تدریج به دیگر شهرهای آذری‌زبان نیز راه گرفته است.

طشت‌گذاری در گیلان

آئین طشت گذاری در گیلان نیز مرسوم است. این آئین در شهرهایی چون آستارا و تالش هر ساله با شور فراوان برگزار می‌شود. طشت گذاری در واقع آغازگر سوگواری‌های محرم است و پیش از آغاز سال جدید قمری یعنی از روز ۲۷ ذی‌الحجه آغاز شده و تا سی‌امین روز این ماه ادامه می‌باید. برگزاری این رسم بدین ترتیب است که ریش سفیدان محل طشت‌های مسی یا برنزی را در میان سینه زنی و زنجیرزنی عزاداران سیاه‌پوش پس از طی مسیری درون مسجد می‌برند.

البته عزاداران بعضی وقت‌ها به درب خانه افرادی که این طشتها را نذر چنین مراسمی کرده‌اند می‌روند و آن را تحویل می‌گیرند و سپس راهی مسجد می‌شوند. در این بین مردم نذورات خود را نیز اهدا می‌کنند. طشت پس از ورود به مسجد در محلی خاص قرار داده می‌شود و همراه با خواندن دعا و نوحه خوانی آن را از آب پر می‌کنند. طشتهای پر از آب تا پایان عزاداری‌ها در همان محل باقی می‌مانند.

و این گونه آب پیش چشمان مردم است، آنها گاه کنار طشت شمعی می‌افروزند و گاه از آب آن به عنوان تبرک برمی دارند و می‌نوشند. البته ناگفته نماند بعضی وقت‌ها این آئین در منازل هم بنا بر نذری که صاحب‌خانه داشته باشد، برگزار می‌شود. گفتنی است که آئین طشت گذاری با شماره ۶۸۵ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.

ریشه‌های یک آئین

آنها که آئین طشت‌گذاری را از نزدیک دیده‌اند از شوری که در برگزارکنندگان آن موج می‌زند باخبرند. آنها به روایاتی می‌اندیشند که از روز ۲۷ ذی الحجه نشان دارد، روزی که به فرمان حضرت امام حسین (ع) آب مشک‌ها در طشت هایی ریخته شد تا لشکر حر و اسبان سپاهش سیراب شوند.

و اما حالا بعد از گذشت بیش از هزار و ۴۰۰ سال حکایت این جوانمردی اشک بر چشم عزادارانش می‌نشاند. آنها چشم می‌دوزند به طشت هایی که از آب پر می‌شوند و به عطشناکی کربلا، معصومیت و مظلومیت کودکان کربلا، گلوی تشنه و خونین حضرت علی اصغر (ع) و دستان بریده حضرت عباس (ع) می‌اندیشند.

عزاداران نگاه‌شان را روانه آب می‌سازند، به فرات می‌اندیشند و انگشتان دست خویش را بر طشت می نهند و در دل با سرور شهدای کربلا سخن می‌گویند. آنها به این می‌اندیشند که اگر در آن روز حاضر بودند چه می‌کردند؟